Ərəb imperiyasının tarixi

Ərəb imperiyasının tarixi

“Cəzirət-əl-ərəb” adlanan, Ərəbistan yarımadasında yaşayan əhali iki yerə bölünürdü.
  1. Köçəri ərəblər (bədəvilər)-maldarlıqla məşğul olurdular. Onların ən yaxın köməkçisi “səhra gəmisi” ad-lanan dəvələr idi;
  2.  Oturaq ərəblər-vahələrdə yaşayır və ticarətlə məşğul olurdular.
610-cu ildən başlayaraq Hz. Məhəmməd peyğəmbər İslam dinini təbliğ etməyə başladı. İslamı qəbul etmiş hər bir müsəlman aşağıdakı 5 şərti qəbul etməli idi:
  1. Kəlmeyi-şəhadəti bilməli;                         
  2. Gündə 5 dəfə namaz qılmalı;                    
  3. Oruc tutmalı;                                               
  4. Zəkat verməli;
  5. Həccə getməli;

622-ci ildə Hz Məhəmməd peyğəmbər islam dininə qarşı maneələri aradan qaldırmaq üçün Məkkədən Mədinəyə hicrət etdi və Mədinədə müsəlman icması yarandı. Qəbilə icmasından fərqli olaraq müsəl-man icmasında insanları islam dini birləşdirirdi.
Xəlifə Məhəmməd peyğəmbərin müavini və dövləti idarə edən şəxs hesab olunurdu. Xəlifə əsasən rəhbərlik edirdi:
  • Xilafətin təsərrüfat həyatına;
  • Məhkəmə və hərbi işlərə;
  • Dini işlərə;
  • Vəzifəli şəxslərin və əyalət hakimlərinin təyin edilməsinə.
Qeyd: Ərəb xilafəti Atlantik okeanından başlayaraq Çin səddinə qədər geniş ərazini əhatə edirdi.


Əməvilər xilafəti (661-750)
661-ci ildə I Müaviyə Əməvilər xilafətinin əsasını qoydu. Əməvilər xilafətinə aiddir:
  • İspaniyanın fəthinin başlanması (711 -ci il);
  • Puatye döyüşü (732-ci ildə franklara  məğlub olan ərəblərin Qərbi Avropada irəliləməsi dayandı);
  • Paytaxtın Dəməşq (Şam) şəhəri olması.

Abbasilər xilafəti (750-1258)
Abbasilər xilafətinə aiddir:
  • Təsərrüfatın və mədəniyyətin in-kişafı;
  • “Billik evi”nin qurulması (805-ci il);
  • Daxili üsyanların başlanması;
  • Harun ər-Rəşidin vergi islahatı (əkilməyən torpaqlardan da ver-gi alınırdı);
  • 783-785-ci illərdə Orta Asiyada Müqənna üsyanınının baş verməsi (Məzdəki təlimini yenidən bərpa etmişdi);
  • Türklərin orduya cəlb olunması;
  • Zəifləməyə başlaması( IX əsrdən etibarən)
  • Bağdad xilafəti adlanması;
  • Ərəb ədəbiyyatının inkişafı (“qızıl dövr”);
  • İspaniyada Kordova əmirliyinin yaranması (VIII əsr);
  • İri feodalların güclənməsi və xalq üsyanları nəticəsində dağılması;
  • Misir, Mərkəzi Asiya, İran və Əfqanıstanın ayrılması (IX əsr);
  • Ərazisində müxtəlif əmirliklərin yaranması.

Torpaq mülkiyyəti:
  • Mülk-iri feodallara məxsus idi və sahibi malik adlanırdı;
  • İqta-hərbi xidmətə görə verilirdi;
  • Vəqf-dini müəssisələrə aid idi;
  • Divan-dövlət torpaqları;
  • İcma-ümumi istifadə olunan torpaqlar;
  • Xassə- xəlifə nəslinə aid torpaqlar.                

Vergilər:
  • Xərac-məhsul vergisi;
  • Zəkat-yoxsulların xeyrinə varlılardan alınırdı;
  • Cizyə-İslam qəbul etməyən yəhudi və xristianlardan alınırdı;
  • Xüms- daşına biləcək əmlakdan və insanların faydalandığı bütün məhsullardan alınırdı.
Top