Kolbasa

Ətdən hazırlanan ən məşhur məmulat kolbasadır. Kolbasanı Şərqdə də, Qərbdə də xoşlayırlar.
Qədim yunanlar donuz qanına piy parçaları, yarma və sarımsaq qatıb, qan kolbasası hazırlayırdılar.
Məlumdur ki, qədim romalılar Lukaniya və Qalliyyadan hisə verilmiş sosiska alırdılar. Müasir tipli bağırsaq kolbasalarını XIII əsrdən etibarən hazırlamağa başlamışlar.
Rubruk yazırdı ki, tatarlar bağırsaq istifadə etməklə kolbasa hazırlayır və onu təzə-təzə yeyirlər. Görünür, kolbasa Afrikada zulus xalqına çoxdan məlum olmuşdur. Onlar bir parça nazik bağırsaq götürüb xırda doğranmış ətlə doldurur, hər iki tərəfdən bağlayır, sonra da bişirərdilər.
Litvalılar heyvan içalatından bişmiş kolbasa hazırlayırdılar.
Bir zamanlar qırğızlarda ən qiymətli ət at əti sayılırdı. Onlar bu ətdən yüksək keyfiyyətli kolbasa hasil edirdilər. Kolbasanın hazırlanma texnologiyası belə idi: Əvvəlcə ətin yağlı hissəsini möhkəm duzlayır, duz ətə hopandan sonra onu yaxşıca xırdalayırdılar. Alınmış kütləni at bağırsaqlarına doldurub tüstüyə verərdilər. Belə yoğun və yağlı kolbasanı qışa saxlayırdılar.
Uyğurlar qoyun ətindən kolbasa («xesip») düzəldirdilər. Onlar ətə düyü qatır, sonra onu qoyun bağırsaqlarına doldururdular.
Qazaxlar at ətindən hisə verilmiş kolbasa hazırlamağa daha çox meyl göstərirdilər.
Başqırdlar, həmçinin, başqa türk xalqları heyvan içalatından kolbasa (tulturma) düzəldirdilər. Bunun üçün əvvəlcə heyvanın ürəyi, qara ciyəri, piyi və içalatı xırda-xırda doğranır, ona un və ya yarma vurulur, sonra isə bişirilirdi.
Krımda yaşayan karaimlər özlərinin ənənəvi «sucuq» kolbasalarını müxtəlif ədviyyatlar istifadə etməklə, qoyun ətindən hasil edirdilər.
Gürcülər ətdən qışda istifadə etmək üçün kolbasa-kupati hazırlayırdılar. İrəvan xanlığı azərbaycanlıları qoyun ətindən sıxılaraq qurudulmuş kolbasa - arişta hazırlayırdılar.
Rusiyada kolbasa istehsalının əsasını I Pyotr qoymuşdur. O, Almaniyadan Rusiyaya kolbasa ustaları dəvət edir. 1709-cu ildə Peterburqda ilk kolbasa hasil edən müəssisə açılır. XVIII əsrin axırlarında Rusiyada məşhur «uqliç»   kolbasası   meydana   gəlir.   Onun   hazırlanma texnologiyasını ilk dəfə Uqliç şəhərindən olan usta Çodar Rusinov təklif edir. Bu kolbasanın əsas fərqi o idi ki, onu uzun müddət hisə verirdilər.
Vaxtı ilə Sovetlər məkanına daxil olan respublikalarda kolbasa və kolbasa məmulatlarının 200-dən çox növü istehsal edilirdi.

Müəllif Mətləb Əlizadə Nuruş oğlu,Yusif Quliyev Eyyub oğlu ƏRZAQLARIN MƏNŞƏYI kitabı

Faydalı kolbasa

Məlumdur ki, kolbasa ən populyar qida məhsullarından biridir və yüzlərlə dietoloqun narazılığına baxmayaraq xüsusilə uşaqların daha çox xoşladığı yeməkdir. Onun tərkibinin 45 fiazini yağlar, 12 faizini isə zülal təşkil edir.
Münxenin Fraunhofer intstitutunun alimləri faydalı kolbasa hazırlamışlar.  Alimlərin hesablamalarına görə, bu qida məhsulu ilə orqanizmə il ərzində 10 kq yağ daxil olur. Texnoloqlar qarşılarına belə bir məsələ qoymuşlar: kolbasanı yağsızlaşdırmaq və bununla  belə onun yumşaqlığını və dad keyfiyyətlərini saxlamaq. Əvvəllər belə hesab edirdilər ki, bu, mümkün deyil. Belə ki, məhz yağ onun aromatik xüsusiyyətlərini saxlayırdı. Alman mütəxəssisləri məsələnin həllinə 2 tərəfdən yanaşdılar. Birincisi, xammala olan tələbatı artırdılar; onlar kolbasanı yağı az olan ətdən hazırladılar. İkincisi, suyu məhsulda saxlamaq üsulunu tapdılar. Nəticədə belə kolbasada yağ 2,9 faiz təşkil edir. İndi artıq kolbasanın pəhriz məhsulu sayıla bilməsinə səbəb təkcə bu deyil. Tərkibində yağın az olması onda  konservantlara olan tələbatı da azaldır. Belə ki, konservantlardan əsasən yağları oksidləşməyə qoymamaq üçün istifadə edirdilər. Aydındır ki, yağların miqdarı minimuma endirildikdə konservantlara da ehtiyac qalmır və onların toksiki təsiri azalmış olur.