Katarakta

Katarakta Nədir?Katarakta xəstəliyini necə müalicə etməli?

Eynək nömrəsindəki sürətli və ani artımlar, baxılan yerdə kölgələr görmə, rəngləri çətin və nəfəs qəbul etmə kataraktın ən əhəmiyyətli əlamətləridir. Katarakt qalıcı korluğa səbəb olurmu? Katarakt şəffaf olan lensin, matlaşmağa başlayaraq gözün qarşısında görmə dəqiqliyini pozan bir sis pərdəsinin meydana gəlməsi kimidir. Gözün hissələri kamera parçalarına bənzər. Gözdə də eynilə kameraların içindəki kimi lensler olar. Fotoaparatın lensi ləkəli olduğunda ya da çəkildiyində fotoşəkilin bulanıq olması kimi, insan gözündəki katarakt nəticəsində də lens şəffaflığını itirər. Bu vəziyyət görünüşü bulanıqlaşdırar və xəstələrdə görmədə bulanıqlara səbəb olar. Ancaq katarakta mövzusunda bəzi səhv mənalar vardır. Katarakt göz üzərindəki bir film deyil və gözü çox istifadə etməməkdən meydana gəlməz. Ayrıca qalıcı korluğa və xərçəngə də gətirib çıxarmamaqdadır. Əlamətləri nələrdir? kataraktanın ən əhəmiyyətli əlaməti xəstənin görmə funksiyalarında meydana gələn dəyişiklikdir. Bu dəyişiklik uzağı görə bilməmə, yaxını görə bilməmə şəklində ola bilər. Ya da daha əvvəl istifadə edilən eynəklərlə dəqiq görə bilməmə formasında ortaya çıxa bilər. Xəstə baxdığı yerlərdə kölgələr görüb, rəngləri ayırt edə bilməz. Rənglər çətin və ya mat hesab edilər; xüsusilə mavi rəng mövzusunda xəstə problemlər yaşar. Bəzi xəstələrin gecələri şikayətləri daha da artar; görmədə çətinlik və ya gecə korluğu diqqətə çarpandır. Gecə qaranlığında avtomobil istifadə edənlərdə işıqlar ətrafında rəngli halqalar meydana gələr. Bunların yanında cüt görmə, şəkilsiz və bulanıq görmə, kontakt lens və ya eynək nömrələrinin tez-tez dəyişməsi, dərinlik hissinin itkisi, göz yorğunluğu və baş ağrısı kimi ifadə olunar . Ayrıca baxıldığı yerdə qara ləkələr, kölgələr görmə kimi şikayətlər bizə kataraktanı düşündürər.

kataraktaya təsir edən faktorlar nələrdir?
Digər göz narahatlıqları, şəkər, təzyiq kimi bəzi xəstəliklər kataraktanın ortaya çıxışını asanlaşdıra bilər. Məsələn; yüksək miyopusu olanlarda katarakta daha çox görülər. Göz təzyiqi olanlarda və ya cütçülər kimi işığa məruz qalanlarda katarakta asan ortaya çıxar. İstilik də katarakta üzərində əhəmiyyətli rol oynaması səbəbiylə; çörəkçilərdə, dəmir döymə işiylə məşğul olanlarda ya da həddindən artıq istiliyə məruz qalan peşələrə sahib olanlarda kataraktaya sıx rast gəlinər. Edilən araşdırmalara görə qadınlarda və zəncilərdə katarakta daha çox görülməkdədir. Gözə zərbə gəlməsi, iynə, mismar, tikan batması kimi qüvvətli bir zədənin dərhal arxasından katarakta inkişaf edə bilər. Zədənin şiddətinə görə təsirində artım olar. Əgər zədə böyüksə katarakta sürətlə böyüyə bilər. Normal görmə səviyyəsinə sahib görməyi %100 deyə qiymətləndirsək, katarakta meydana gəldiyi zaman bu nisbət %10′a düşə bilər. Amma bu kataraktanın dərəcəsinə görə dəyişər. Bəzən görmə itkisi %90′da də qala bilər.
Necə yoxlanılar? Prioritetli olaraq xəstə detallı bir müayinədən keçirildikdən sonra; gözün bütün hissələri öndən arxaya doğru qiymətləndirilər. Araşdırmalar ən qabaqda ollan kornea deyilən şüşə təbəqənin araşdırılmasından başlayaraq arxasında olan göz merceğinin araşdırılmasıyla davam edər. Gözün rəngli qisimləri isə dərmanlarla genişlədildikdən sonra, göz merceği detallı olaraq muayinə edilər. Xəstələrdəki görmə azlığının altında yatan səbəblər araşdırılaraq narahatlığın katarakta olub olmadığı dəqiqləşdirilər. Hər katarakta xəstəsi mütləq əməliyyat keçirməli mı? Burada əhəmiyyətli olan kataraktanın adamın avtomobil istifadə etməsini, qəzet oxumasını maneə törətmə vəziyyətidir. Bəzi xəstələrdə katarakta yalnız %10 görmə problemi olsa belə gündəlik həyatı təsir edə bilməkdədir. Əməliyyatda FAKO deyilən üsul istifadə edilməkdədir. Bu müalicənin xüsusiyyəti; təxminən 3 millimetrlik bir kisədən göz içinə girilərək xüsusi səs dalğalarıyla çalışan bir alətlə gözün içində şəffaflığını itirmiş, sərtləşmiş kataraktın parçalanmasıdır. Daha sonra kiçik bir çubuq köməyiylə parçalanan şəffaf təbəqənin çoxluğu əmilər. Əmilmə əməliyyatından sonra içi boşalmış bir kisə qalar və bu kisəyə dözə bilər, xüsusi lupalar yerləşdirilər. FAKO üsulunun ən böyük üstünlüyü erkən dövrdə görmə dəqiqliyini təmin etməsidir. neçə növ anestezi üsulu istifadə edilməkdədir?
Ümumi anestezi, lokal anestezi və damla anestezi olmaq üzrə üç növ anestezi üsulu istifadə edilər. Xəstələrimizin %90′ında çox praktik bir üsul olan damla anestezi üsulu istifadə edilməkdədir. Bu anestezi növündə gözə damla damladılaraq gözün uyğunlaşması təmin edilər. Bəzi xəstələrdə gözün ətrafına bir neçə dənə iynə edilərək tətbiq olunan lokal anestezi seçilər. Daha gənc xəstələrdə isə ümumi anestezi tətbiq olunmaqdadır. Əməliyyat müddəti nədir? Normal bir FAKO əməliyyatı təxminən 15-20 dəqiqə davam etməkdədir. Əməliyyat əvvəlində detallı bir araşdırma edildiyi üçün xəstələrin ən az yarım günlərini ayıracaq şəkildə xəstəxanaya gəlmələri lazımdır. Xəstə əməliyyatdan sonra nələr etməli? Xəstənin gözü, hər hansı bir infeksiya riskinə qarşı əməliyyatın sabahısı günü edilən sarğıya qədər mütləq bağlı qalmalıdır. Əməliyyatdan bir saat sonra xəstə özünü yaxşı hiss edər isə eve gedə bilər. Xəstənin sabahısı günə qədər hər hansı bir dərman istifadə etməsinə gərək qalmadan yalnız bəzi ağrı kəsiciləri alması kafi olar. Evə buraxılan xəstə bir gün sonra xəstəxanaya gəlir və gözü açılar, ilk damlaları qoyulduqdan sonra xəstəyə dərmanlarını necə istifadə edəcəyi haqqında məlumat verilər. Birinci həftə gözə, çirkli əllə toxunulmaması, sabunlu su qaçırılmaması, gözün şiddətli bir şəkildə ovulmaması lazımdır. Əməliyyat sonrasında gözdə meydana gələn sulanmalar gözə yaxın bir yerdən deyil də yanaqdan silinməlidir. Bir həftə boyunca xəstə duş qəbul etməkdən qaçınmalıdır. kataraktanın müvəffəqiyyət nisbəti? Görmənin artımı, görmə dərəcəsinə bağlı olaraq dəyişməkdədir. Xəstənin əməliyyat əvvəli görməsi çox aşağı isə, məsələn %10′a qədər düşmüş isə əməliyyat sonrası %60-70′lere qədər çıxa bilməkdədir