Türk dilində gələcək zaman iş, hal və hərəkətin gələcəkdə icra ediləcəyini, hərəkətin danışılan andan sonra baş verəcəyini bildirir və -acak, -ecek şəkilçisi vasitəsilə düzəlir. Şəkilçinin sonundakı «k» samiti I şəxsin tək və cəmində "ğ" hərfinə keçir; fel kökü saitlə bitərsə, köklə şəkilçi arasına bitişdirici «y» samiti artırılır; fel kökü «a» və «e» saitləri ilə bitərsə, həmin saitlər müvafiq olaraq "ı" və «i» saitləri ilə əvəzlənirlər. Şəxs şəkilçiləri (I kateqoriya) zaman şəkilçisindən sonra gəlir və bitişik yazılır.
Gələcək zamanın təsdiq forması
Ben alacağım, geleceğim, okuyacağım, başlıyacağım.
Sen alacaksın, geleceksin, okuyacaksın, başlıyacaksın.
O alacak, gelecek, okuyacak, başlıyacak.
Biz alacağız, geleceğiz, okuyacağız, başlıyacağız.
Siz alacaksınız, geleceksiniz, okuyacaksınız, başlıyacaksınız.
Onlar alacaklar, gelecekler, okuyacaklar, başlıyacaklar.
III şəxsdə -dır, -dir // -tır, -tir xəbər şəkilçisinin işlənməsi zəruri deyil. Həmin şəkilçinin işlədilməsi daha çox obyektiv modallıqla əlaqədar olub ifadə edilən fikrə qətilik, konkretlik, bitkinlik qazandırır.
Gələcək zamanın inkar forması
Felin gələcək zamanının inkar forması -ma, -me inkar şəkilçisi vasitəsilə düzəlir. İnkar şəkilçisi fel kökü ilə şəkilçi arasına artırılır; inkar şəkilçisinin saitləri ahəngə uyğun olaraq ı; i; u; ü saitləri ilə əvəzlənirlər. İnkar şəkilçisi ilə gələcək zaman şəkilçisi arasına bitişdirici «y» samiti artırılır.
Ben almıyacağım, gelmiyeceğim, okumuyacağım, başlamayacağım.
Sen almıyacaksın, gelmiyeceksin, okumuyacaksın, başlamıyacaksın.
O almıyacak(tır), gelmiyecek(tir), okumuyacak(tır), başlamıyacak(tır).
Biz almıyacağız, gelmiyeceğiz, okumuyacağız, başlamıyacağız.
Siz almıyacaksınız, gelmiyeceksiniz, okumuyacaksınız, başlamıyacaksınız.
Onlar almıyacaklar(dır), gelmiyecekler(dir), okumuyacaklar(dır), başlamıyacaklar(dır).
Qeyd: Saitlə bitən fel köklərinin sonundakı, eləcə də inkar şəkilçisinin geniş «a» və «e» saitlərinin dar saitlərlə əvəzlənməsi türk dilinin orfoqrafiyasında qəti şəkildə təsbit edilmədiyi üçün onların yazılışında müxtəliflik nəzərə çarpır:
almayacağım — almıyacağım
okumuyacağız — okumayacağız — okumıyacağız
görmüyeceksin — görmeyeceksin — görmiyeceksin
Gələcək zamanın sual forması
Felin gələcək zamanının sual forması -mı, -mi sual ədatı vasitəsilə düzəlir; sual ədatı zaman şəkilçisindən sonra və ayrı yazılır, şəxs şəkilçiləri sual ədatına birləşdirilir və I şəxsin tək və cəmində araya bitişdirici «y» samiti əlavə edilir.
Ben alacak mıyım? gelecek miyim? okuyacak mıyım?
Sen alacak mısın? gelecek misin? okuyacak mısın?
O alacak mı(dır)? gelecek mi(dir)? okuyacak mı(dır)?
Biz alacak mıyız? gelecek miyiz? okuyacak mıyız?
Siz alacak mısınız? gelecek misiniz? okuyacak mısınız?
Onlar alacaklar mı? gelecekler mi? okuyacaklar mı?
Gələcək zamanın inkar-sual forması
Felin gələcək zamanının inkar-sual forması -ma, -me inkar şəkilçisi və -mi, -mı sual ədatı vasitəsilə düzəlir. İnkar şəkilçisi fel kökü ilə zaman şəkilçisi arasında işlənir, sual ədatı ayrı yazılır, şəxs şəkilçiləri sual ədatına birləşdirilir, I şəxsin tək və cəmində bitişdirici «y» samiti artırılır:
Ben almıyacak mıyım? gelmiyecek miyim? okumuyacak mıyım?
Sen almıyacak mısın? gelmiyecek misin? okumuyacak mısın?
O almıyacak mı(dır)? gelmiyecek mi(dir)? okumuyacak mı(dır)?
Biz almıyacak mıyız? gelmiyecek miyiz? okumuyacak mıyız?
Siz almıyacak mısınrz? gelmiyecek misiniz? okumıyacak mısınız?
Onlar almıyacaklar mı? gelmiyecekler mi? okumuyacaklar mı?
Qeyd: Azərbaycan dilində felin gələcək zamanı acaq, -əcək şəkilçisindən başqa -ar, -ər şəkilçisi ilə də düzəlir (Qeyri-qəti gələcək zaman). Türk dilində bu şəkilçinin rolu və funksiyası haqqında irəlidə məlumat verilmişdir.
