İsmi xəbərin hekayəsi

İsmi xəbərin hekayəsi «idi» köməkçi feli vasitəsilə əmələ gəlir. "İdi" sözü qoşulduğu adlardan həm ayrı, həm də bitişik yazılır. Sözdən ayrı yazıldıqda tək variantlıdır, yəni bir cür yazılır, bitişik yazıldığı zaman ahəng qanununa tabe olaraq dörd cür (-dı, -di, -du, -dü) yazılır. Sözün kökü saitlə bitərsə, «idi» köməkçi felinin başındakı «i» saiti «y» samitinə çevrilir. Şəxs şəkilçiləri (II kateqoriya) «idi» sözünə artırılır.

a)Təsdiq forması

Ben hasta idim, hastaydım, er idim, erdim;
Sen hasta idin, hastaydın, er idin, erdin;
O hasta idi, hastaydı, er idi, erdi;
Biz hasta idik, hastaydık, er idik, erdik;
Siz hasta idiniz, hastaydınız, er idiniz, erdiniz;
Onlar hasta idiler, hastaydılar, er idiler, erdiler;

İsmi xəbərin ayrı və bitişik yazılan şəkillərində vur­ğunun yerinə diqqət etmək lazımdır. Ayrı yazılanda vurğu «idi» sözünün ikinci hecası üzərinə düşür. Bitişik yazılanda isə «idi» sözündən əvvəlki hecanın üzərinə düşür.
yolcu idik — yolcuyduk;
öğrenci idik — öğrenciydik;
balıkçı idi — balıkçıydı;
yorgun idim — yorgundum;
 
İsmi xəbərin bitişik yazılan şəklində, sözün kökü kar samitlə bitərsə, «d» samiti karlaşaraq «t» olur:
Ben avukattım;
O çoçuktu;
Siz küçüktünüz;
Onlar çocuktular;
Sen avukattın;
Biz pilottuk;

b) inkar forması

İnkar forması «değil» sözü vasitəsilə əmələ gəlir. «De­ğil» sözü qoşulduğu addan ayrı yazılır. "İdi" köməkçi feli, təsdiq formasında olduğu kimi, həm ayrı, həm də bitişik yazılır. Bitişik şəkli türk dilində daha işləkdir.
Ben hasta değildim (değil idim)
Sen hasta değildin (değil idin)
O hasta değildi (değil idi)
Biz hasta değildik (değil idik)
Siz hasta değildiniz (değil idiniz)
Onlar hasta değildiler (değil idiler)

c)Sual forması

Sual forması "-mı", "-mi", "-mu", "-mü" sual ədatı va­sitəsilə əmələ gəlir. Sual ədatı qoşulduğu addan ayrı yazılır: «idi» sözü sual ədatına bitişdirilir; ədatla «idi» sözü arasına bitişdirici «y» samiti artırılır. Şəxs şəkilçiləri sonra gəlir.
Ben komutan mıydım? er miydim?
Sen komutan mıydın? er miydin?
O komutan mıydı? er miydi?
Biz komutan mıydık? er miydik?
Siz komutan mıydınız? er miydiniz?
Onlar komutan mıydılar? er miydiler?
 
Sual ədatının «idi» sözündən ayrı yazıldığı şəkil dildə az işlədilir:
komutan mı idim? er mi idim?
komutan mı idin? er mi idin?
komutan mı idi? er mi idi?
komutan mı idik? er mi idik?
komutan mı idiniz? er mi idiniz?
komutan mı idiler? er mi idiler?

ç) inkar-sual forması

İnkar-sual forması «değil» sözünün, «mi» sual ədatının, «idi» köməkçi felinin bitişik yazılan «di» variantının və şəxs şəkilçilərinin vasitəsilə əmələ gəlir.
Ben komutan değil miydim? er değil miydim?
Sen komutan değil miydin? er değil miydin?
O komutan değil miydi? er değil miydi?
Biz komutan değil miydik? er değil miydik?
Siz komutan değil miydiniz? er değil miydiniz?
Onlar komutan değil miydiler? er değil miydiler?