İbn Sinadan sağlamlıq haqqında qiymətli tövsiyələr

Buxara əmiri İbn Sinanı 16 yaşında onu müalicə etməyə dəvət edir. Və o vaxtdan bəri İbn Sina bir çox Şərq hökmdarlarının şəxsi həkimi olub. Təəccüblü deyil ki, müasirləri onu «həkimlərin şahzadəsi» adlandırır. İbn Sina özü tərcümeyi-halında tibbə gedən yolu belə təsvir edirdi: «Tibbi öyrənməyə başlayanda təcrübələrimi xəstələrin müalicə prosesi ilə doldurdum. Müşahidələrim mənə kitablarda tapılmayan bir çox müalicə üsulunu öyrətdi».
İbn Sina özündən sonrakı nəsillərə tibb mövzusunda bir çox kitab miras qoyub. Onun «Tibb Qanunu» əsəri müqəddəs kitablardan sonra ikinci ən çox nəşr edilən dərslik olub və 600 il ərzində həkimlərə xidmət edib. İbn Sinanın 1000 il əvvəl yazılmış sağlam həyat tərzinə dair tövsiyələri 21-ci əsrdə də aktualdır.
Orta əsr mütəfəkkiri, həkim Əbu Əli ibn Sinanın sağlamlıq haqqında söylədiyi bəzi sitatları ilə tanış edir.
Fiziki aktivlik haqqında:

1. «Boşluq və süstlük nəinki cəhalətə səbəb olur, eyni zamanda xəstəlik törədir.
2. Hərəkətli və qoçaq insan düz qaməti ilə fəxr edir, oturaq insan isə bir çox qüsurlara düçar olur.
3. Hərəkət bəzi dərmanları əvəz edə bilər, amma dünyanın heç bir dərmanı hərəkəti əvəz edə bilməz.
4. Ümidsiz xəstə yoxdur, ümidsiz həkimlər var.
5. Nizamlı şəkildə idmanla məşğul olan bir insanın hər hansı xəstəliyin aradan qaldırılmasına yönəlmiş müalicəyə ehtiyacı yoxdur.
6. Məşqi atanlar adətən tez halsızlaşır, çünki hərəkətdən imtina nəticəsində orqanların gücü zəifləyir.
7. İdmanla məşğul olsanız, eyni zamanda normal rejimin digər reseptlərinə əməl etsəniz, dərmanlardan istifadə etməyə ehtiyac qalmayacaq».

Sağlam qidalanma haqqında:

1. "Əgər mədəni ağır yeməklərlə yükləmisinizsə, səhəri gün ac qalmalısınız.
2. Ən pisi müxtəlif qidaları birləşdirmək və çox gec yeməkdir.
3. Çox su içmək, çox yeməkdən daha yaxşıdır.
4. Çox ləzzətli yeməyin gətirdiyi zərər odur ki, onu çox yeyirsən.
5. Yüngül yemək sağlamlığı daha çox qoruyur, ancaq daha az güc və qüvvət verir, ağır qida — əksinə.
6. Yeməyin miqdarı elə olmalıdır ki, mədəni yükləməsin, qarın şişməsin, qələfələr kənara sıçramasın. Və yeməkdən sonra ürəkbulanma, yuxusuzluq, süstlük olmamalıdır.
7. Süfrədə gözütox olun — bu bir əmrdir, ikinci əmr — şərab az için".

Şərabın zərəri və faydası haqqında:

1. «Daim içmək zərərlidir, qaraciyərin və beynin sağlamlığını pozur, əsəbləri zəiflədir, sinir xəstəliklərinə, qəfil ölümə səbəb olur.
2. Şərab bizim dostumuzdur, həm də hiylədir: Çox içmək — zəhər, bir az içmək — dərmandır. Özünüzə həddindən artıq ziyan vurmayın, qədərində için və sağlamlıq bir ömür boyu davam edəcək.
3. Şərab sərxoş olana qədər dostundur, sərxoş olmusansa, düşmənindir. Lül-qəmbər sorxoşsansa, o, ilan zəhəridir.

Sağlam yuxu haqqında:

1. »İnsanların yuxu rejiminə diqqət yetirməsi vacibdir. Vaxtında yuxuya getmək lazımdır, amma həddən artıq yuxu ziyan gətirir. Eyni zamanda beyni və bütün orqanları yuxusuzluqdan qorumaq lazımdır.
2. Yuxu bütün təbii gücü qüvvətləndirir. Və həddindən artıq yuxu bunun əksini edir. Bu zehni gücün tükənməsinə, beynin kütləşməsinə və xəstəliklərin inkişafına səbəb olur. Yuxu ilə gümrahlıq arasında uzun müddət gərnəşmək ən pisidir.
3. Acqarına yatmaq yaxşı deyil, gücü zəiflədir. Həddən artıq tox mədə ilə yatmaq da zərərlidir. Bu halda yuxunuz möhkəm olmayacaq, bütün gecə narahat yatacaqsınız.
4. Bilin ki, yorğan və hündür yastıq sağlamlığı qoruyur. Qısası, elə yatmalısınız ki, baş ayaqlardan hündürdə yerləşməlidir.
5. Üzüstə yatan insanlar adətən hər hansı xəstəlikdən əziyyət çəkir, belə insanlar hər iki çənəni sıxan əzələlərin zəifləməsidən dolayı ağzı açıq yatır.

Sağlam mənzil haqqında:

1. «Yaşayış yeri seçən hər kəs yaşadığı coğrafiyanı yaxşı bilməlidir. Bu yerin küləkli olub-olmadığı, rütubətli və ya çuxurda yerləşdiyini bilməlisiniz.
2. Evin pəncərə və qapıları şərq və şimala baxmalıdır, həmçinin günəş şüaları hər yerə çatmalıdır.
3. Yerli xalqın sağlamlıq və xəstəliklə bağlı vəziyyətinin nə olduğunu öyrənməlisiniz».

Müəllif: Aytən Məftun
Mənbə: publika.az