Andre Moruanın hekayəsi.
"Stil" aksiyaları neçəyə düşüb? - Jan Monye soruşdu.
- Əlli doqquz dörddə birə - deyə on iki makinaçıdan biri cavab verdi.
Makinaların taqqıltısı bir-birinə qarışıb, caz ritmini otağa doldururdu. Pəncərədən Manhettenin nəhəng binaları görünürdü. Telefonlar cingildəyir, xəbərlər, rəqəmlər, çap olunmuş kağız lentlər bir göz qırpımında qıvrılıb uzanır, otağın içində qalaqlanırdı.
- "Stil" aksiyaları neçədir? - deyə Jan Monye yenidən soruşdu.
Hertrud Ouen cavab verdi:
- Əlli doqquz.
Qız bir anlıq dayanıb gənc fransıza baxdı. O, kresloda əyləşib başını əlləri arasına almışdı. Halı özündə deyildi. "Bu da lütləşdi" - deyə qız düşündü. "Vay halına! Vay Fanninin də halına.
Holman bankının Nyu-Yorkdakı nümayəndəsi Jan Monye iki il əvvəl özünün katibəsilə, amerikalı bir qızla evlənmişdi. Jan Monye bir də soruşdu:
- Bəs "Kennekot" aksiyaları neçəyə düşüb?
- İyirmi səkkizə, - deyə Hertrud Ouen cavab verdi. Qapının arxasında kimsə qışqırdı. Harri Kuper otağa girdi.
Jan Monye ayağa qalxdı.
- Dəhşətdir! - Harri Kuper dilləndi. - Bütün aksiyalar iyirmi faiz qiymətini itirib. Hələ bəzi səfehlərin dediyinə görə, guya bu böhran deyil!
- Yox, böhrandır, - deyib Jan Monye otaqdan çıxdı.
- Bu da yamanca batdı, - Harri Kuper qapıya tərəf işarə etdi.
Hertrud Ouen təsdiqlədi:
- Elədir, tamam var-yoxdan çıxıb. - Mənə Fanni dedi. O özü bu axşam Jandan ayrılacaq.
- Nə etmək olar? Əsil böhrandır, - deyib Kuper sözünü bitirdli.
Liftin yaraşıqlı tunc qapıları örtüldü. Jan Monye yuxulu kimi göstəriş verdi:
- Aşağıya.
- "Stll" aksiyaları neçəyə düşüb? - deyə liftçi oğlan soruşdu.
- Əlli doqquza.
Jan hər aksiyanı 112 dollara almışdı, indi isə hər birindən 53 dollar zərər çəkirdi. Başqa şirkətlərdən aldığı aksiyalar da öz qiymətlərini itirmişdi. Əvvəllər Arizonada qazandığı pulların hamısını bu aksiyalara xərcləmişdi. Fanninin özünün bir senti də olmaz. Hər şey bitmişdi. O, küçəyə çıxıb, tramvaya tərəf tələsdiyi vaxt gələcəyi düşünürdü. Təzədən başlamaq? Əgər Fanni cəsarətli olsaydı, təzədən başlamaq mümkün idi. O, özünün ilk mübarizəsini, çöllərdə qoyun güdməsini, az vaxtda ucalmasını yadına saldı. Həm də onun otuz yaşı ancaq olardı. Bırcə şey məlum idi ki, Fanni rəhmsizlik edəcək.
Fanni belə də etdi.
Ertəsi gün səhər Jan Monye yerindən tək qalxdı. O bütün ümidini itirmişdi. Fanni ona soyuq olsa da, Jan qızı sevirdi. Zənci qadın həmişəki kimi səhər yeməyini - bir dilim yemiş və süddə bişirilmiş yulaf yarmasını gətirdi, sonra isə pul istədi.
- Xanım hardadır, mister?
- Gəzməyə gedib.
O, xidmətçiyə on beş dollar verdi. Qalan pulunu saydı. Altı yüz dollardan az qalmışdı. Bu pulla iki ay, uzaq başı üç ay dolanmaq olardı... Bəs sonra? O, pəncərədən baxdı. Bir həftədən bəri demək olar ki, qəzetlər hər gün intihar edənlər haqda yazılar dərc edir. Bankirlər, birja alverçiləri, aksiyaçılar ölümlə özlərini müflislikdən qurtarırdılar. İyirminci mərtəbədən tullanmaq? Neçə saniyəyə yerə çatmaq olar? Üç? Dörd? Sonra isə xıncım-xıncım olmaq. Bəlkə birdən ölmədi? O, dəhşətli ağrıları, çiliklənmiş sümükləri, parçalanmış insan ətini təsəvvürünə gətirdi. Köks ötürdü, qəzetlərdən birini qoltuğuna vurub, səhər yeməyi üçün restorana getdi. Ağcaqayın şirəsi ilə isladılmış kətələri həmişəki iştahla yeməsinə özü də təəccüb etdi.
Palas Otel "Nyu-Meksiko..." Görəsən, bu qəribə ünvandan mənə məktub yazan kimdir?
Harri Kuperdən də məktub var idi, əvvəlcə onu oxudu. Sahib onun nə üçün idarəyə gəlmədiyini soruşurdu. O, kassaya səkkiz yüz doxsan üç dollar borcludur... Bu barədə nə fikirdədir? .. Həm qəddar, həm də sadəlövh adamın sualına oxşayır. Ancaq Harri Kuper sadəlövh adam deyildi.
O, ikinci məktubu açdı. Yuxarıda üç sərv ağacı çəkilmişdi. Məktub belə yazılmışdı:
Palas Otel "Tanatos"
Direktor: Henri Bersteker.
"Əziz c-b Monye!
Sizə yazdığımız bu məktubu təsadüfi hesab etməyin. Sizin haqqınızda aldığımız məlumat belə bir ümid yaradır ki, bizim xidmətimizə ehtiyacınız olacaq.
"Yəqin, artıq sizə məlumdur ki, ən cəsarətli insanlara belə həyatda elə ağır bədbəxtliklər üz verir ki, mübarizə etmək imkanı qalmır, ölüm yeganə çıxış yolu olur.
Gözlərini yumub, rahat yatasan, bir daha ayılmayasan, bir daha suallar, kinayəli sözlər eşitməyəsən... insanların çoxu bunu arzu edir, bu cür ölüm istəyir. Lakin çox az da olsa, elə insanlar var ki, özlərini daha ağır əzaba salırlar. İntihara cəhd etmiş bəzi adamları xatırlasaq, aydın olar ki, bu çox qorxulu olur Bəzisi gicgahına bir güllə vurub özünü öldürmək istəyir, ancaq ölmür, görmə sinirlərini zədələyib kor olur. Başqa birisi yuxu dərmanı ilə özünü zəhərləmək fikrinə düşür. Lakin dərmanı lazımi qədər atmadığından ölmür. Uç gündən sonra vaddaşını itirmiş, beyni korlanmış, əzaları iflic vəziyyətdə ayılır. İntihar incəsənətin elə bir növüdür ki, xırdaçılığı və şıltaqlığı sevmir, həm də onun elə bir xüsusiyyəti var ki, insana bu sahədə təcrübə qazanmağa imkan vermir.
Əziz c-b Monye, əgər məsələ sizi, bizim güman etdiyimiz qədər maraqlandırsa, həmin təcrübəni sizə təklif etməyə hazırıq. Mehmanxanamız Birləşmiş Ştatlarla Meksika sərhəddində boş bir ərazidədir. Heç bir ictimai nəzarətdən qorxusu yoxdur. Biz, başqa bir çarəsi olmayan, ciddi səbəblərə görə həyatla vidalaşmaq qərarına gəlmiş insan övladlarına kömək etmək, onlara iztirabsız cəsarətlə deyə bilərik ki, qorxusuz bir ölüm bəxş etməyi özümüzə borc bilmişik.
"Tanatos" Palas Oteldə şirin yuxuda olduğunuz vaxt ən asan, ən rahat bir ölümlə həyatdan gedə bilərsiniz. Hər dəfə bizə yeni müvəffəqiyyət gətirmiş (keçən il iki min nəfərdən çox müştəri qəbul etmişik) on beş illik təcrübə əsasında yaratdığımız texniki vasitələr bizə, məsələni dəqiqliklə və bir anda həll etmək imkanı verir. Bunu da deməliyik ki, dini əqidələrdən çəkinən müştəriləri çox alicənab bir üsulla hər cür günahdan azad edirik.
Bizə yaxşı məlumdur ki, müştərilərimizin çoxu puldan korluq çəkir və intihar hallarının çoxluğu ilə banklara olan borcların böyüklüyü arasında uyğunluq yaranır. Biz bütün imkanlarımızı səfərbər edib, ən gözəl rahatlıq nümunələri yaratmağın və "Tanatos"da qiymətlərin mümkün qədər aşağı olmasının qeydinə qalmışıq. Buraya gələrkən sizin burada olacağınız vaxtın bütün xərcləri; əməliyyat üçün, dəfn və qəbrə qulluq xərcləri birlikdə hesablanıb. Sizin burada nə qədər yaşayacağınızdan xəbəriniz olmayacaq. Əlavə xidmətlər üçün sizdən pul da tələb edilməyəcək.
Əlavə etmək lazımdır ki, "Tanatos" təbii gözəlliyə malik bir ərazidə yerləşır. Burada dörd tennis stolu, on səkkiz dəlikli qolf, qəşəng hovuz var. Bizim qonaqlarımız hər iki cinsdən yüksək cəmiyyətdən seçmə adamlardır. Burada həyat bambaşqadır. İnsanlar şəraitin qəribəliyinin təsirindən daha da mülayim və səmimi olurlar. Qonaqlar dəmir yolu ilə Diminq stansiyasına qədər gəlirlər. Onları vağzalda bizim maşınımız gözləyir. Qonaqlardan xahiş edilir ki, öz gəlişlərini məktub, yaxud teleqramla heç olmasa iki gün əvvəl bizə xəbər versinlər. Teleqramı bu ünvana göndərin: "Nyu-Meksiko. Soronado. Tanatos".
Jan Monye bir dəst kart götürüb, Fanninin öyrətdiyi kimi fal açdı.
***
Yol çox uzun çəkdi. Qatar saatlarla pambıq tarlalarının arası ilə getdi. Pambıqçı zəncilərin qaraltısı ağ tarlanın içində tez-tez nəzərə çarpırdı. Sonra iki gün, iki gecə yuxu ilə mütaliə bir-birini əvəz etdi. Nəhayət, dağlıq əraziyə çatdıqda mənzərə dəyişdi: hər tərəfdə nəhəng və əfsanəvi qayalar görünürdü. Qatar dərə ilə iki sıldırım qayanın arasında irəliləyirdi. Dağlar bənövşəyi, sarı, qırmızı rənglərə boyanmışdı. Ortada isə ağ qurşağa oxşayan bir bulud parçası uzanırdı. Qatarın dayandığı balaca stansiyalarda iri həsir şlyapalı və naxışlı meşin pencək geymiş meksikalılar görünürdü.
- Gələn stansiya Diminqdir, - deyə vaqon xidmətçisi zənci, Jan Monyeyə müraciət etdi. - Çəkmələrinizi silimmi, mister? - Jan kitablarını yığışdırdı, çamadanlarını örtdü. Özünün axırıncı səyahətinin bu qədər adi olması onu təəccübləndirirdi. Gurultulu bir səs gəldi. Əyləclər cingildədi. Qatar dayandı.
- "Tanatos"a buyurursunuzmu, ser? -deyən bir hindli öz arabası ilə vaqonlar boyu gedirdi. Onun arabasına iki sarışın qəşəng qızın çamadanları qoyulmuşdu. Qızlar arxada gedirdilər.
Jan Monye düşünürdü: "Görəsən, doğrudanmı bu qəşəng qızlar da ölmək üçün gəliblər?". Qızlar da ciddi nəzərlərlə ona baxır, dodaqaltı bir-birinə nəsə deyirdilər.
"Tanatos"un maşını, təsəvvür edildiyi kimi, ölü maşınına oxşamırdı. O tünd göy rənglə boyanmışdı, yaşıl və sarı zolaqları vardı, tər-təmiz idi, gün altında parıldayırdı. Həyətdəki başqa maşınlar cır-cında kimi səpələnib, həyəti köhnə dəmir bazarına oxşadırdı. Ətrafda ispanca və hindu dilində söyüşlər eşidilirdi.
Yolun kənarındakı qayalar yosunla örtülmüşdü. Hündür qayalar günəşin altında metal parçaları kimi parlayırdılar. Sürücü boz rəngli xüsusi forma geymiş dombagöz, gombul bir kişi idi.
Jan Monye qəşəng qızlara mane olmamaq üçün irəli keçib sürücünün yanında əyləşdi. İti döngələrdə adama elə gəlirdi ki, maşın indicə dərəyə aşacaq. Jan sürücünü danışdırmaq istədi.
- Siz çoxdanmı "Tanatos"da sürücü işləyirsiniz?
- Üç ildir, - deyə kişi donquldandı.
- İşiniz çox qəribə işdir, eləmi?
- Qəribə? - deyə sürücü səsini qaldırdı. - Mən maşınımı sürürəm. Burda qəribə nə var ki?
- Sizin sərnişinlərdən heç geriyə qayıdanı olurmu?
- Həmişə yox. Bəzən olur, - deyə kişi az narahatlıqla cavab verdi. - Az olur... Ancaq hər halda olur. Elə mənim özümü götürün.
- Sizi? Doğrudanmı?... Deməli, siz bura... ölməyə gəlmişdiniz?
- Cənab, - sürücü acı-acı dilləndi. - Mən bu peşəni qəbul etmişəm ki, bir daha özüm haqda danışmayım. Həm də burada döngələr çox itidir. Zənnimcə nə özünüzün, nə də bu qızların qəzaya düşməsini istəyirsiniz.
- Əlbəttə ki, yox, - deyə Jan Monye tələsik cavab verdi. Sonra isə cavabının qəribəliyini fikirləşib gülümsədi.
İki saatdan sonra sürücü bir kəlmə söz demədən barmağı ilə dağ döşündəki "Tanatos" mehmanxanasını göstərdi.
Mehmanxana hind-ispan stilində tikilmişdi. Damı alçaq və pilləli idi. Qırmızı divarlarına çəkilmiş sement ustalıqla gilə oxşadılmışdı. Otaqlar cənuba açılır, eyvanları gün döyürdü. İtaliyalı bir qapıçı qonaqları qəbul etdi. Onun təmiz qırxılmış üzü, başqa bir ölkəni, böyük bir şəhərin küçələrini, gül-çiçəkli parkları Jan Monyenin yadına saldı.
Xidmətçilərdən biri onun çamadınını əlindən aldı. Jan qapıçıdan soruşdu:
- Heç cürə yadıma sala bilmirəm, mən sizi harada görmüşəm?
- Barselonada görmüsünüz, cənab... Mənim adım Sarkonidir... Oradan inqilab vaxtı qaçmışam...
- Barselonadan birbaş Yeni Meksikaya? Gözəl səyahətdir
- Cənab, qapıçının işi hər yerdə eynidir. Ancaq indi size verəcəyim kağızların doldurulması başqa yerdəkindən bir az çətin olacaq... Üzr istəyirəm, cənab!
Təzə gəlmiş üç nəfərə verilən vərəqlər xətlərlə, suallarla, izahatlarla dolu idi. Doğulduğun vaxt və yer, bir hadisə baş versə xəbərdar ediləsi adamların ünvanları tam dəqiqliklə göstərilməlidir.
- Xahiş olunur qohum, yaxud dostlarınızdan heç olmasa ikisinin ünvanını göstərəsiniz, ələlxüsus, aşağıdakı "A" formasını adəti danışıq dilinizdə öz əlinizlə köçürməyi unutmayın:
"Mən, aşağıda imza edib, bədəndən və şüurdan sağlam olduğumu, həyatdan öz istəyimlə getməyimi, əgər bir əhvalat baş verərsə, "Tanatos" Palas mehmanxanasının müdriyyətinin və xidmətçilərinin məsuliyyət daşımadığını təsdiq edirəm".
Qonşu stol arxasında bayaqkı qəşəng qızlar üz-üzə oturub, səliqə ilə "A" formasını köçürürdülər. Jan Monye gördü ki, qızlar alman dilində yazırlar.
***
Mehmanxananın müdiri Henri Bersteker sakit adam idi. Gözlərinə qızıl sağanaqlı eynək taxırdı. O öz müəssisəsi ilə fəxr edirdi.
- Mehmanxana sizinkidirmi? - deyə Jan Monye soruşdu.
- Xeyr, cənab, mehmanxana aksiyaçı bir cəmiyyətə məxsusdur. Lakin onu yaratmaq ilk dəfə mənim ağlıma gəlib. İndi mən buranın ömürlük müdiriyəm,
- Bəs, nə əcəb yerli hökumət orqanları sizi incitmirlər?
- İncitmirlər? - deyə cənab Bersteker diksinərək təəccüblə dilləndi. - Cənab, biz mehmanxana qaydalarına zidd olan heç bir iş görmürük. Biz müştərilərimizin arzularını yerinə yetiririk, hər nə istəsələr onu edirik, başqa heç nə... Bir də ki, cənab, burada hökumət orqanı yoxdur. Bu ərazi elə vəziyyətdədir ki, heç kəs buranın Meksikaya, yaxud Birləşmiş Ştatlara məxsus olduğunu dəqiq bilmir. Uzun müddət buranı toxunulmaz hesab ediblər. Əfsanəyə görə, guya yüz il əvvel bir destə hindli avropalıların əlindən qaçıb bu dərədə ölüblər. Sonra yerli əhali deyirdi ki, həmin ölülərin ruhu bu dağa yaxın gəlməyə icazə vermir. Elə buna görə ərazini sərfəli qiymətə ala bildik. İndi asudə ömür sürürük.
- Bəs müştərilərin qohum-qardaşı necə, sizinlə çəkişmir?
- Bizimlə çəkişmək? - cənab Bersteker incimiş halda, ucadan soruşdu? - nə üçün canım? Hansı məhkəmənin qarşısında? Bizim müştərilərin qohumları bu cür əmmalı və ağır işlərin hay-küysüz görülməsindən çox razı qalırlar, cənab. Xeyr, xeyr əzizim, burada bütün işlər alicənablıqla və təmiz görülür, müştərilər isə bizim dostlarımızdır... Bəlkə öz otağınızı görmək istəyirsiniz?.. Əgər etirazınız yoxdursa, 113-cü otağı sizə veririk. Mövhumatçı deyilsinlz ki?
- Xeyr, qətlyyən. Ancaq iş burasındadır ki, mən dindar ailədə böyümüşəm, intihar fikri xoşuma gəlmir.
- İntihar haqda söhbət olmayıb, ola da bilməz, cənab! - deyə cənab Bersteker elə səmimiyyətlə inandırdı ki, müsahibinin daha sözu qalmadı. - Sarkoni, 113-cü otağı cənab Monyeyə göstər. Uç yüz dolları isə, zəhmət olmasa, kassaya verin. Kassa irəlidə, mənim kabinetimin yanındadır.
Jan Monyenin 113-cü nömrəli otağına gün düşürdü, işıqlı idi. O, nə qədər göz gəzdirdisə də, ölüm gətirəsi bir vasitə görə bilmədi.
- Nahar saat neçədədir?
- Saat doqquzun yarısında ser, - deyə xidmətçi cavab verdi.
- Yaxşı geyinmək lazımdırmı?
- Centlmenlərin çoxu belə edir, ser.
- Yaxşı! Men də geyinərəm. Mənim üçün ağ köynək və qara qalstuk hazırlayın.
Aşağı düşərkən o gördü ki, qadınlar yaxası açıq, yaraşıqlı paltar, kişilər isə qara, səliqəli kostyum geymişlər. Cənab Bersteker onu böyük təntənə ilə qarşıladı.
- Ah, cənab Monye... Mən sizi axtarırdım... Bilirəm ki, təksiniz, istəyirdim sizi müştərilərimizdən biri ilə, miss Kibri Şou ilə bir stola dəvət edəm.
Monye üz-gözünü turşutdu:
- Mən buraya kef çəkmək üçün gəlməmişəm... Ancaq... Əlinizilə işarə etməmiş onu mənə göstərə bilərsinizmi?
- Cənab Monye, Pianonun yanında əyləşib jurnal oxuyan, gen ağ donlu gənc qadın miss Kibri Şoudur. Heç inanmıram ki, onun xarici görkəmi xoşunuza gəlməsin... Əksinə çox mülayim, gözəl, ağıllı və incə qadındır.
Doğrudan da, miss Kibri Şou gözəl idi. Qara tellərinin xırda buruqları boynunun arxasına toplanmışdı. Hündür və yaraşıqlı, alnı açıq idi. Ağıllı gözlərindən mehribanlıq duyulurdu. Görəsən bu cür gözəl məxluq nəye görə ölmək istəyir?
- Miss Kibri Şou da?.. Yəni bu qadın da buraya müştəri kimi, mənim gəldiyim məqsədlə gəlib?
- Əlbəttə, - deyə cənab Bersteker sözünə ikiqat qüvve verməyə çalışdı. - Əlbəttə.
- Elə isə tanış edin.
Nahar sadə olsa da, çox ləzzətli idi. Yeməkden sonra Jan Monye Klara Şounun həyatının heç olmasa əsas əhvalatlarını öyrənə bilmişdi. Klara varlı və xoşxasiyyət bir kişinin arvadı imiş, ərini sevmirmiş. Altı ay əvvəl ərini tərk edib, Nyu-Yorkda rast gəldiyi gənc bir yazıçının arxasınca Avropaya gəlir. Klara elə hesab edir ki, şirindilli və sırtıq oğlan onunla evlənəcək və ərindən boşanır. Lakin İngiltərədə ilk gündən məlum olur ki, gənc yazıçı ondan mümkün qədər tez yaxa qurtarmağa çalışır. İncimiş və heç nə başa düşməyən Klara oğlanı başa salmağa çalışır ki, onun ucbatından hər şeydən məhrum olub, indi çox pis vəziyyətə düşə bilər. Yazıçı doyunca gülübmüş:
"Klara, siz doğrudan da zəmanə qadını deyilsiniz!.. Əgər bilsəydim ki, bu qədər vasvasısınız, sizi ərinizdən və uşaqlarınızdan ayrılmağa qoymazdım... Bəli, onların yanına qayıtmaq lazımdır, əzizim... Siz böyük bir ailəyə evdarlıq etmək üçün yaranmısınız."
Klaranın bircə ümid yeri qalır: o inanır ki, əri Norman Kibri Şou ilə tezliklə görüşə bilsə, asanlıqla könlünü alacaq. Lakin qohumlar, dostlar onun Klaraya olan kinini artırmağa çalışdılar. Normanla xoş danışmaq mümkün olmadı. Klara bir neçə dəfə alçaldı, üzrxahlıq etmək istədi, bir şey çıxmadı. Nəhayet, bir səher "Tanatos"dan məktub aldı. Fikirləşdi ki, öz dərdindən yalnız burda tez və asanlıqla yaxa qurtara bilər.
- Bəs siz ölümdən qorxmursunuz? - deyə Jan Monye soruşdu.
- Əlbəttə qorxuram... Ancaq həyatdan daha çox qorxuram...
- Çox gözəl ifadədir.
- Mən gözəl ifadə işlətmək istəmirdim, - deyə Klara təvazökariıq etdı. -Yaxşı, indi söyləyin görək siz nə üçün buradasınız?
Jan Monye öz əhvalatını söyləyib qurtaran kimi Klara onu danlamağa başladı:
- Heç inanmağım gəlmir! Necə yəni?.. Əmlakınızın qiyməti düşdüyünə görə ölmək istəyirsiniz?.. Başa düşmürsünüz ki, əgər yaşamağa cürətiniz çatsa, bir ildən sonra lap elə iki, üç, yaxud beş ildən sonra itkinizi unudarsınız, bəlkə də təzədən qazana bilərsiniz?..
- Əslində, varımı itirməyim bir bəhanədir. Əgər yaşamaq üçün bircə məqsədim qalmış olsaydı, varsız da yaşayardım. Sizə bayaq söylədim ki, arvadım da məni tərk etdi... Fransada nə bir qohumum var, nə də dostum... Həm də sizdən nə gizlədim, mən öz vətənimi də uğursuz bir eşq məcərasından sonra tərk etmişəm. İndi kimin üçün mübarizə etməliyəm?
- Özünüz üçün... Sizi sevəcək insanlar üçün... İnanıram ki, sizi sevənlər olacaq... Əgər ən ağır dəqiqələrdə bir-iki qadını etibarsız görmüsünüzsə, nahaq yerə qalanları haqda eyni fikirdə olursunuz.
- Siz doğrudan inanırsınız ki, yaxşı qadınlar... demək istəyirəm ki, mənim sevə biləcəyim, bir neçə il yoxsul və mübarizələrlə dolu həyat keçirməyə razı olacaq qadınlar var?
- Mənim heç şübhəm yoxdur. Elə qadınlar var ki, mübarizəni sevir və yoxsulluqdan romantik bir ləzzət duyurlar. Məsələn, elə mən özüm.
- Sizmi?
- Oh, mən ancaq demək istəyirdim ki...
O dayandı, tərəddüd etdi, sonra yenidən:
- Məncə, zala qayıtsaq yaxşıdır... Biz burada tək qalmışıq, mehmanxana müdiri də narahat-narahat yerində fırlanır.
- Siz necə bilirsiniz, -o sözarası Klara Kibri Şounun çıyinlərinə sincab dərisindən tikilmis zərif örtüyü saldı. -Siz necə bilirsiniz, yəqin ki, bu gecə?..
- Hələ yox! Siz ki, bu gün gəlmisiniz...
- Bəs siz?
- Mən iki gündür burdayam.
Ayrılarkən onlar, ertəsi gün səhər birgə çıxıb dağda qəzmək üçün vədələşdilər.
***
Səhər günəş qalxıb ətrafı işığa qərq etmişdi. Jan Monye soyuq duş qəbul edib çıxarkən fikirləşdi: "Yaşamaq necə gözəldir!", sonra özü də öz fikrinə təəccüb etdi. Onun cəmisi bir neçə dollar pulu və bir neçə gün vaxtı qalmışdı. Jan köksünü otürdü-"Saat ondur! Klara məni gözləyəcək".
O tələsik geyindi. Ağ kətan kostyumda özünü daha da gümrah hiss edirdi. Jan, Klara Kibri Şou ilə tennis meydançasında görüşdü. Klara da ağ geyinmişdi, dünən gəlmiş balaca Avstriyalı qızlarla söhbət edə-edə gəzinirdi. Qızlar Monye yaxınlaşan
kimi aralanıb getdilər.
- Yoxsa məndən qorxurlar?
- Xeyr, onlar sizdən utanırlar. Mənə öz əhvalatlarını danışırdılar.
- Maraqlıdırmı?.. Mənə də danışarsınız... Yaxşı yata bildinizmi?
- Çox yaxşı yatmışam. Qorxuram bu hiyləgər Bersteker bizim içkilərə narkoz qatmış ola.
- Zənn etmirəm, bu gecə yuxum çox şirin olub, təbii bir yuxu ilə yatmışam. Bu səhər özümü yaxşı hiss edirəm.
Bir andan sonra Jan əlavə etdi:
- Həm də çox xoşbəxtəm.
Klara gülümsəyərək ona baxdı, ancaq bir söz demədi.
- Gəlin, bu cığırla gedək, -Jan uzağa aparan bir cığır göstərdi. -Mənə bayaqkı balaca avstriyalılardan danışın... Siz burada mənim Şəhrizadım olacaqsınız...
- Amma bizim gecələrimiz min bir olmayacaq. I
- Heyhat!.. "Bizim" gecələrimiz..,
Klara onun sözünü kəsdi:
- Bu qızlar əkiz bacıdırlar. Əvvəl Vyanada, sonra Budapeştdə yaşayıblar. Bir yerdə böyüyüblər, özlərindən başqa yaxın dostları olmayıb. On səkkiz yaşda onlar keçmiş zadəgan ailəsindən olan bir macar oğlanla tanış olublar. Oğlan çox gözəl imiş, həm də yaxşı çalıb-oxuyurmuş. Qızların ikisi də eyni vaxtda oğlana dəlicəsinə vurulur. Bir neçə ay sonra oğlan bacılardan biri ilə evlənmək fikrinə düşür. O biri bacı ümidsizlikdən özünü suda boğmaq istəyır, ancaq onu xilas edirlər Onda nişanlı bacı da qraf Nikiyə ərə getməkdən imtina edir. Bacılar ikisi bir yerdə ölmək qərarına gəlirlər... Elə həmin vaxt sizin kimi, mənim kimi, onlar "Tanatos"un məktubunu alıblar.
- Səfeh iş görüblər! - deyə Jan Monye təəssüf etdi -Onlar gənc, həm də çox qəşəngdirlər... Gedib Amerikada yaşasınlar, orda bu qızlardan ötrü çoxları dəli-divanə olar. Bir-iki həftə səbr etmək lazım idi, sadəcə.
- Əslində elə bizim hamımız səbrsizliyin ucundan buraya gəlib çıxmışıq. - Klara melanxolik səslə dilləndi. -Lakin hər birimiz öz ağlımızı başqaları üçün daha yaxşı işlədirik... Kim deyir ki, ruhi əzablara dözmək üçün insanda həmişə kifayət qədər qüvvə tapılır?
"Tanatos"un sakinləri bütün günü parkda, qaya döşündə, dərədə gəzinən ağ geyimli kişi ilə qadına rast gəldilər. Onlar şirin-şirin mübahisə edirdilər. Hava qaralanda mehmanxanaya qayıtdılar. Meksikalı bağban onların qucaqlaşdığını görüb üzünü yana çevirdi.
Nahardan sonra bütün axşamı Jan Monye kimsəsiz balaca salonda Klara Kibri Şounun yanında əyləşib nə isə pıçıldayır, elə bil onu ovsunlayırdı. Direktor iri qara bir jurnalı vərəqləyirdi. O, hesablara göz gəzdirir, hərdən qırmızı qələmlə sətirlərdən birini pozurdu.
- Axşamınız xeyir, cənab Monye!.. Mənə bir qulluğunuz, varmı?
- Bəli, cənab Bersteker, ümidvaram ki, kömək edərsiniz... Yəqin sözlərim sizə qəribə görünəcək... Qəfildən hər şey deyişdi.... Bəli, həyat özü belədir... Sözün qısası, mən fikrimi dəyişmişəm... Daha ölmək istəmirəm...
Cənab Bersteker təəccüblə ona baxdı:
- Siz zarafat etmirsiniz ki, cənab Monye?
- Anlayıram, sizə iradəsiz və dəyişkən adam təsiri bağışlaya bilərəm... - deyə gənc fransız izah etdi. - Təbii haldır kı, yeni şərait insanda yeni duyğular yaradır. Səkkiz gün əvvəl sizin məktubunuzu alarkən özümü ümidsiz və bütün dünyada kimsəsiz hesab edirdim. Elə zənn edirdim ki, mübarizəyə başlamağına dəyməz... Bu gün hər şey dəyişdi... Əslində, bu sizin sayənızdə oldu, cənab Bersteker.
- Mənim sayəmdəmi, cənab Monye?
- Əlbəttə. Mənimlə stol arxasında üz-üzə əyləşdirdiyiniz qəşəng qadın bu cür möcüzə yaratdı... Miss Kibri Şou çox gözəl qadındır, cənab Bersteker.
- Mən ki, sizə deyirdim, cənab Monye.
- Həm gözəldir, həm də cəsarətli... Mən ona öz əhvalatımı söylədim. O, məmnuniyyətlə mənim səfil həyatıma yoldaş olmağa razılaşdı... Sizə təəccüblü gəlir, eləmi?
- Xeyr, təəccüblənmirəm... Burada belə əhvalatlar tez-tez olur... Mən bu işə çox sevinirəm, cənab Monye... Siz hələ gəncsiniz, çox gəncsiniz...
- Əgər siz narazı olmasanız, biz miss Kibri Şou ilə sabah Diminqə yola düşərik.
- Deməli, miss Kibri Şou da sizin kimi... fikrini deyişib?
- Bəli... Əlbəttə. Özü gəlib sizə danışacaq... İndi bircə mürəkkəb məsələ qalır... Sizə verdiyim üç yüz dollardan başqa demək olar ki, pulum yoxdur. Həmin pul toxunulmaz əmlak olur, yoxsa, mən yol pulu üçün bir az götürə bilərəm?
- Biz namuslu adamlarıq, cənab Monye... Görülməmiş iş üçün pul almırıq. Sabah səhər kassa günə iyirmi dollardan pulunuzu hesablayacaq, qalanı isə sizə qaytarılacaq.
- Siz çox nəcib və alicənab adamsınız... Ah, cənab Bersteker, mən sizə çox borcluyam! Yeni bir səadət tapdım... Yeni bir həyat..
- Qulluğunuzda hazırıq, -deyə cənab Bersteker gülümsündü. Sonra çıxıb uzaqlaşan Jan Monyenin arxasınca baxdı. Masanın üstündə bir düyməni basdı və dedi:
- Sarkonini yanıma göndərin.
Bir neçə dəqiqədən sonra qapıçı gəldi.
- Siz məni çağırmısınız, senyor direktor?
- Çağırmışam, Sarkoni... Bu axşam.., Bu axşam 113-cü otağa qaz buraxmaq lazımdır... Saat ikiyə yaxın.
- Senyor direktor, ölüm qazından əvvəl yuxu qazı göndərmək lazımdırmı?
- İnanmıram kı, lazım ola... O çox yaxşı yatır. Sarkoni... Sabah danışdığımız kimi 17-ci otaqdakı balaca qızları da...
Qapıçı çıxan kimi miss Kibri Şou kabinetin qapısında göründü.
- Gəl içəri, - deyə cənab Bersteker çağırdı. - Elə indicə istəyırdım səni çağırtdırım. Müştərin gəlib mənə elan etdi ki, yola düşməyə hazırlaşır.
- Zənnimcə, məni tərifləməyə dəyər, - deyə Kibri Şou lovğalandı. - İş təmiz görülüb.
- Bəli, həm də tez... nəzərdə saxlayıram.
- Deməli, bu gecə?
- Hə, bu gecə.
- Zavallı oğlan! Mehriban və xəyalpərvər adamdı...
- Onların hamısı xəyalpərvər olur, - deyə Bersteker donquldandı.
- Yaman qəddar adamsan, hər dəfə bu zavallılar həyatın qədrini bilməyə başlayanda nəfəslərini kəsirsən.
- Qəddaram?.. Əksinə, bizim üsulumuzun əsil insanpərvər cəhəti də elə burasındadır: gözlənilmədən işimizi həyata keçirmək. Bu adam dini əqidələrdən çəkinirdi... Çalışıram günahsız ölsün.
O, qarşıdakı vərəqə baxıb əlavə etdi.
- Sabah istirahət edirsən... Birisi gün isə sənin üçün təzə müştəri var... O da bankirdir, ancaq bu dəfə İsveçdən... özü də çox cavan deyil.
Klara fikirli-fikirli dilləndi:
- Bu fransız oğlan hamısından yaxşı idi.
Direktor ciddiləşdi:
- İş vaxtı ayrıseçkilik olmaz. Al, bu sənin on dolların, bu on dollar isə mükafatdır. Klara pulları götürüb çantasına qoydu. Sonra köksünü ötürdü.
Klara qapıdan çıxan kimi cənab Bersteker qələmini götürdü. Balaca dəmir xətkeşi səliqə ilə siyahının üstündə gəzdirib, adların birində saxladı, üstündən səliqəli bır qırmızı xətt çəkdi.
Mənbə : www.milli.az
Tərcümə: Hamlet Qoca
