Göz dəymə

Bu mövzu atda gedəni atından salan, varlını kasıb edən və s. bu cür insan həyatında pisliklərlə dəyişiklik edən səbəblərdən biri haqqındadir. Bu elə bir şeydir ki, "insanı əbrə, dəvəni isə qazana salar". Bu göz dəymədir. 
Göz dəymənin həqiqətən olmasına Quran və sünnə dəlalət edir. Uca Allah buyurur: "Həqiqətən, kafirlər Zikri (Quranı) eşitdikləri zaman öz baxışları ilə az qala səni gözə gətirələr. Onlar çarəsizlikdən: “O, dəlidir!”– deyirlər" (əl-Qələm, 51). İbn Kəsir (Allah ona rəhmət eləsin) bu ayənin təfsirində buyurmuşdur: "Bu ayə dəlildir ki, göz dəymə və onun təsiri haqdır". Həmçinin göz dəymənin haqq olmasına dəlalət edən Uca Allahın bu ayələridir. "Mərhəmətli və Rəhmli Allahın adı ilə! De: “Sığınıram sübhün Rəbbinə! Məxluqatının şərindən, çökən zülmətin şərindən, düyünlərə üfürən cadugər qadınların şərindən və həsəd aparan zaman paxılın şərindən!” (əl-Fələq surəsi). Qətədə buyurmuşdur: "Yəni gözündən və nəfsinin şərrindən".
İbn Qeyyim (Allah ona rəhmət eləsin) buyurmuşdur: "Hər bir gözü dəyən həsəd edəndir. Həsəd göz dəymədən daha geniş məna kəsb etdiyi üçün həsəddən Allaha sığınmaq, göz dəymədəndə Allaha sığınmaq deməkdir".
Həmçinin Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) buyurmuşdur: "Göz dəymə haqdır. Əgər qədəri nəisə ötəsi olsaydı bu qədər olardı" (Muslim). Digər bir hədisdə Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) buyurmuşdur: "Gözdən Allaha sığının. Həqiqətən göz dəymə haqdır" (İbn Məca və Hakim).
Göz dəymənin iki növü vardır. İnsanın və cinin gözü. Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) cinlərin şərrindən sonra isə insanların gözündən Allaha sığınırdı. Fələq və Nas surələri nazil olduqdan sonra ancaq bunları etməyə başladı. (Tirmizi və İbn Məca).

İnsanın özündə belə xoşuna gələn bir şeyi olduqda gözünün dəyməyindən Allah sığınmalıdır. Uca Allah buyurur: "Bağına girdiyin zaman: “Maşallah (Allahın istədiyidir)! Qüvvət yalnız Allaha məxsusdur!”– deməli deyildinmi?".. (əl-Kəhf, 39).

Göz elə bir şeydir ki, insanlara ziyan vurmaqla yanaşı, ailələrin dağılmasına hətta həlaka belə aparır.
Kim ki göz dəymədən qurtulmaq istəyirsə Allah və rəsulunun bizə öyrətdiyi yollardan istifadə etməlidir. Gözdən qorunmaq üçün göz muncuğu, ip və s. kimi şeylər asmaq isə bidətdir. Hər bir bidətdə zəlalətə aparır. Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) özü nə bu cür şeylər etmiş nə də ki, bunu bizə əmr etmişdir. Əksinə Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) bizi bundan çəkindirərək buyurmuşdur: "Ovsun, tilsim və cadu şirkdir" (Əbu Davud və Əhməd). Tilsim göz dəymədən qorunmaq üçün uşaqlara, maşin və s. şeylərə asılan şeylərdir. Digər bir hədisdə Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) buyurmuşdur: "Kim boynundan nə assa, onunla baş-başa buraxılar" (Əhməd vəTirmizi). Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) bu hədisdə bəyan edir ki, kim gözdən qorunmaq üçün Allahın şəriətinin buyurduğu yollardan istifadə edərsə Allahda onu qoruyar. Yox əgər kim Allahın buyurduğu kimi yox, nəsə asmaqla sığınarsa onda Allah ona kömək olmur və onun sığındığı şeylə baş-başa buraxar. Uca Allah buyurur: "Kim Allaha təvəkkül etsə, Allah ona kifayət edər" (ət-Talaq, 3). Başqa bir ayədə buyurur: "Allah bizə yollarımızı göstərdiyi halda, biz nə üçün Allaha təvəkkül etməyək?" (İbrahim, 12).

Göz dəymiş kimsə ovsun etməklə gözü özündən götürə bilər. Ovsun, aşağıda zikr edilən üç şərtə əməl etdikdə şəriətə uyğun olur.
Birincisi: Şirk və asilik olmamalıdır. Allahdan qeyrisinə dua etməklə və s. kimi şeylər.
İkincisi: Ərəb dilində və mənası başa düşülən olmalıdır. Şeyxul İslam İbn Teymiyyə buyurmuşdur: "İslam alimləri mənası başa düşülməyən ovsunların oxunmasını qadağan etmişdir".
Üçüncüsü: Etiqad etməməlidir ki, ovsun özü təsir edən bir şeydir.

Gözü dəyən insan ola bilsin ki, saleh insan olsun özüdə istəmədən gözü dəysin. İnsanın gözü öz yaxınlarına hətta öz oğluna, hətta özünə belə dəyə bilər. Məhz ona görə kimin xoşuna gələn bir şey olduqda, Allahdan həmin şeyə bərəkət istəməli və göz dəyməməsi üçün zikrləri oxumalıdır. Necə ki, Səhl ibn Huneynə (Allah ondan razı olsun) Amir ibn Rabiənin gözü dəydikdə Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) onu qınayaraq dedi: "Onun üçün bərəkət diləsəydin". Ona görə Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) buyurur: "Sizlərdən birinizin özündə, malında və ya qardaşında xoşuna gələn bir şey olduqda onun üçün bərəkət diləsin. Çünki göz dəymə haqdır" (Əbu Naim rəvayət etmişdir, Albani hədisin Həsən olduğunu buyurmuşdur).

Hər bir müsəlman göz dəymədən qorunmaq üçün şəriətin bizə göstərdiyi yollarla öz ehtiyatını tutmalıdır. Uca Allah bu barədə Yaqubu (Allahın ona salamı olsun) bizə misal çəkərək buyurur: "O dedi: “Ey oğullarım! Şəhərə bir qapıdan girməyin, ayrı-ayrı qapılardan girin. Allahın iradəsinə qarşı isə heç bir şeylə sizə fayda verə bilmərəm. Hökm yalnız Allahındır. Mən ancaq Ona təvəkkül edirəm. Qoy təvəkkül edənlər də ancaq Ona təvəkkül etsinlər” (Yusuf, 67). Abdullah ibn Abbas (Allah ondan razı olsun) buyurmuşdur: "Onlar gözəl görkəmə mailk olduqları üçün Yaqub (Allahın ona salamı olsun) onlara göz dəyməsindən qorxdu". Baxın mömin bəndələr belədirlər. Səbəb götürdükdən sonra Allaha təvəkkül edərlər.

Həmçinin Peyğəmbər (Allahın ona salavat və salamı olsun) Həsən və Huseyni (Allah onlardan razı olsun) göz dəymədən qorumaq üçün bu duanı oxuyardı. "Hər bir şeytandan, zərərli həşaratdan və hər pis gözdən qorumaq üçün sizi Allahın tam kəlmələrini həvalə edirəm" (Buxari).

Göz dəymiş insan ovsun etməklə şəfa tapa bilər. Ən çox təsir edən ovsun isə Quran ayələri və sünnədə varid olmuş zikrlərlə olur. Həmçinin kimin gözü dəydiyini bildikdə həmin insanın dəstəmaz suyu, bal, zəm-zəm suyu, qara zirə yağını da şəfa kimi istifadə etmək olar.

Ramil Soltanov (Ilahiyyatçı)