Rusca mürəkkəb sözlərin yazılışı bəzən çətinlik doğurur. Əvvəla qeyd etmək lazımdır ki, mürəkkəb sözlər (
сложные слова) rus dilində
о və
е birləşdirici saitlərin köməyi ilə, bəzən isə onlarsız əmələ gəlir. Məsələn;
водовоз, пулемёт, Ленинград, трёхметровое (расстояние) və s. Bundan başqa mürəkkəb ixtisarlar (
сложносокращенные слова) sözlərin baş hərflərindən və ya başlanğıc səslərindən düzələ bilər. Məsələn:
МИД (Министерство Иностранных Дел), СССР və s Mürəkkəb ixtisarlar sözlərin müəyyən hissələrinin köməyilə əmələ gələ bilir. Məsələn:
профком, облисполком və s.
Mürəkkəb sözlərin yazılış qaydaları aşağıdakılardır
Defislə yazılanlar bunlardır:
a) iki müstəqil sözdən düzələn mürəkkəb isimlər:
выста ка-продажа, изба-читальня, генерал-майор;
b) bu isimlər:
северо-запад, юго-запад, северо-восток,, юго-восток;
v) mürəkkəb xüsusi adlar:
Иваново-Франковск, Салтыков-Щедрин və s.
q) yuxarıda göstərilən isimlərdən əmələ gələn sifətlər:
генерал-майорский, северо-западный, ивано-франковский;
d)
и bağlayıcısının köməyilə iki sifətin birləşməsindən düzələn mürəkkəb sifətlər, habelə rəng çaları bildirən sifətlər:
электронный и вычислительный—электронно-вычислительный,
денежный и вещевой—денежно-вещевой,
светло-голубой, красно-синий» изжелта-зеленый.
Пол söz hissəsi saitdən,
л hərfindən və xüsusi isimdən əvvəl gəldikdə defislə yazılır:
пол-лимона, пол-огорода, но: полгорода, полдома, полдороги və s.
Aşağıdakı sözlərin yazılışını yadda saxlamaq lazımdır:
1) сорокалетний (-летие), сорокаградусный, но: сороконож ка;
2) девяностолетний (-летие):
3) столетний (-летие), сторуб-лёвый.стоглазый;
4) авиамотор, авиаписьмо, авиапочта və s.
Aşağıdakı sözləri dəftərlərinizə yazın və onların mənasını lüğətlərdən axtarın və ya müəllimlərinizdən soruşun:
буревестник, путешественник, заводуправление, сталевар, дождемер, камнедробилка, мышеловка, коневодство, земледелие, равноправие, носорог, шелкопряд, мухомор, частокол, мировоззрение, пылесос, паровоз, мыловарение, зверолов, водопровод, грузооборот.
Равноправие, путешественник, сталевар sözləri ilə cümlələr qurub dəftərinizə yazın:
мышеловка və
носорог sözlərini hallara görə dəyişdirin.
Пословицы и поговорки
Кто собою не управит, тот и другого на разум не наставит.
Наказывать легче, воспитывать труднее.
Учение образует ум, воспитание—нравы.
Побои мучат, а не учат.
Крупицу золота можно найти, крупицу времени — никогда.
Один враг больше зла, чем сто друзей добра.
Лучше вода у друга, чем мёд у врага.
По платью встречают, по уму провожают.
Выше головы носа не поднимай.
Жизни не пощадим, а врага победим.
