Hamiləlikdə düzgün qidalanma

Yəqinki bu mövzu bütün qadınları maraqlandırır. Hamiləlik qadının ən həssas dönəmidir. 0, yeməyinə, istirahətinə, geyiminə ciddi fıkir verməlidir. Hamilə qadının qidası keyfiyyətli olmalı və düzgün təşkil edilməlidir. Qida hamilə qadının orqanizminin fizioloji tələbatını ödəməli, dölün inkişafını təmin etməlidir.Çünki, uşaq bətində olarkən ananın qəbul etdiyi bütün maddələri: zülal, yağ, karbohidratlar, vitaminlər və mikroelementləri alır. Dölün inkişafının hər bir mərhələsində o, müəyyən tərkibli qida maddələrinə ehtiyac duyur. Bu da onun çəkisinin qeyri-bərabər artması ilə izah olunur. Belə ki, bətndaxili inkişafın 4-cü ayının axırına dölün çəkisi cəmi 70 q olursa, 5-ci ayın axırında artıq 230 q-a çatır. Yəni bir ay ərzində çəkisi demək olar 3 dəfə artır. Dölün düzgün in'kişafı hamilə qadınnın qidasından çox asılıdır, Qidanın keyfiyyətsiz və həddindən artıq az qəbulu edilməsi qüsurlu uşaqların doğulmasına səbəb olursa, yüksək kalorili və asan həzm olunan yeməklər isə artıq çəkili uşaqların doğulmasına gətirb çıxarır. Bundan başqa, çəkisi 5 kq-dan artıq olan yeni doğulmuş uşaqlarda çox vaxt müxtəlif xəstəliklər, uşağın sonrakı inkişafında isə pozğunluqlar müşahidə edilir.

Deməli, hamilə qadının yeməyinin düzgün, səmərəli olması hamiləlik zamanı, doğum vaxtı, doğumdan sonrakı dövrdə ağırlaşmaların və həmçinin yeni doğulmuş uşaqların xəstələnməsinin qarşısını alan profilaktik tədbirlərdən biridir. Hamiləliyin ilk həftələrindən qadının ağzının tamı dəyişir. Elə qadınlar var ki, qeyri- müəyyən maddələrə meyl edirlər. Bəziləri diş tozuna, təbaşirə bəziləri də gilə, torpağa. Qadının təbaşir yeməsi onun orqanizmində kalsiumun çat.şmamas.na dəlalət edir. Çünki dölün bətndaxili inkişafının 3- cü ayında sümük sisteminin inkişaf. ilə əlaqədar kalsiuma təlabat artır. Kalsiuma təlabatın artması isə dişlərin xarab olmasına gətirib çıxarır. Hamilə qadının orqanizmindən kalsiumun çox sərf edilməsinə yol verməmək üçün yeməklə çoxlu kalsiumun daxil olmasına çalışmaq lazımdır. Kalsium duzları heyvan və bitki məhsullarının demək olar hamısında vardır. Lakin ən asan həzm olunan kalsium mənbəyi süd və süd məhsulları, yumurta sarısıdır. Hər bir hamilə qadının yeməyi fərdi qurulur.

Burada vərdişi, iqlim şəraitini, qadmın əmək fəaliiətini nəzərə almaq lazımdır. Hamillələr müxtəlif qidalara üstünlük verməlidirlər. Həmişə eyni qida ilə qidalanan qadının uşağı zahirən sağlam doğulsa da, birqayda olaraq, onlarzəif böyüyür, tez-tez xəstələnir, hafizələri zəif olur. Hamilə qadının yeməyinin tərkibində ətdən, balıqdan, süd məhsuilarından, müxtəlif yarma və tərəvəzdən, meyvə və giləmeyvələrdən hazırlanan xörəklər olmalıdır. Onun qidasının 25-30 % -ni zülallar, o qədər də yağlar və-40-45 % ni karbohidratlartəşkil etməlidir. Belə nisbətdə qurulmuş qida rasionu, hamilə qadının orqanizminin bütün təlabatını ödəyir vətjnəzm sisteminin normal fəaliyyətini təmin edir. Zülallar insan orqanizminin bütün toxumalarında mövcuddur. Hamilə vaxtı uşaqlığın, dölün, ciftin, süd vəzilən'nin böyüməsi ilə əlaqədar zülala ehtıyac artır. Zülalı az olan yeməklər qadınlarda qanazlığı törədir, müxtəlif yoluxucu xəstəliklərə qarşı onların müqavimətini azaldır. Ət, ballıq, yumurta, süd, kəsmik, pendir, buğda, kələm, kartof, lobya, düyü, qarabaşaq yarması kimi məhsullar zülalla zəngindir. Hamilə qadının yeməyinə bunları daxil etmək lazımdır.

Hamiləliyin ikinci yarısında və ya son aylarında qida rasionunda əti azaltmaq, qızardılmış yeməklərdən, bulyondan, balıq şorbalarından çəkinmək lazımdır. Bildiyimiz kimi karbohidratlar insan yeməyinin çox hissəsini təşkil edir. Karbohidratlar hamiləlik dövründə enerji sərfinin əvəzini ödəyən maddədir. Gün ərzində hamilə qadın 350-400 q-dan çox karbohidrat almamalıdır. Bu dölün çəkisinin artmasına səbəb olar. Əgər hamilə qadın şirniyyat və yağlı şeylər çox yeyirsə doğulan uşağın çəkisi artıq olur ki, bu da doğum zamanı çətinliklər törədir. Karbohidratlar ən çox bitki mənşəli ərzaqlarda: çörəkdə, yarmalarda, qənddə, meyvə və tərəvəzlərdə olur. Meyvə və tərəvəz hamilə qadın üçün daha xeyirlidir. Ona görə ki, tərkibində vitaminlər, mineral duzlar və bağırsağın funksiyasını yaxşılaşdıran sellüloz vardır. Meyvə-tərəvəzi çiy yeməkyaxşıdır. İstifadə etdiyimiz ərzaqların içində ən yüksək enerji dəyərini yağlar verir. Onların tərkibində yağ həll edən A, D, E, K vitaminləri olur. Hamilə qadının orqanizmi süddə və süd mitpullawnda (kərə yağı, qaymaq, xama, pendirdə) olan yağların və həmçinin bitki yağlarını daha yaxşı həzm edir. Lakİfı hamitelik zamanı yağları az işlətmək lazımdır, çünki yağın çoxluğu qadının və uşağın sağlamlağına zərər yetirə bilər. Hamiləlik zamanı ən çox A, D, E, C və bütün B qrupu vitaminləri lazımdır.                                                                                

A vitamini boyun böyüməsinə şərait yaradır, orqanizmin infeksiyalarla mubarizə etmək qabiliyyətini artırır. Bu vitaminin olmaması ciftin pis inkişaf etməsinə, dölün böyüməsinin ləngiməsinə və hətta onun tələfinə səbəb ola bilər. Bu vitamin kərə yağında, pendirdə, yumurta sarısında, qara ciyərdə və balıq yağında daha çoxdur. Bir çox meyvə-tərəvəzdə ( yerkökü, kahı, göy soğan, şüyüd, pomidor turşəng, ərik,itburnu) xüsusi maddə - karotin vardır ki, bu da insan orqanizmində A vitamininə çevrilir.

B qrupu vitaminləri hamilə qadının orqanizmində bir çox proses və funksiyalacm həyata keçirilməsində iştirak edir. Qaraciyər, mal əti, qara çörək, pivə mayası, qoz, vələmir, arpa, qarapaşaq yarması B vitaminlər qrupu ilə zəngindir.

C vitamini- askorbin turşusu hərtərəfli təsirə malikdir. Gün ərzində hamilə qadına 100-200 mq askorbin turşusu lazımdır. Bu vitamin təzə meyvələrdə, tərəvəzlərdə, giləmeyvələrdə (göy soğan,  kələm, kahı, pomidor, qarağat, çiyələk, itburnu, limon, poprtağal, alma) olur. Soyuq və isti aylarda orqanizmi C vitamini ilə təmin etmək üçün gün ərzində 1 stəkan itburnudəmləməsi içmək məsləhət görülür.

D 2 vitamuni- bu vitaminin çatışmaması dölün sümüklərinin düzgün inkişaf etməsinə və dişlərin mayasının düzgün qoyulmamasına səbəb ola bilər. Hamilə qadında bu vitamin çatışmaması qanazlığı, ümumi zəiflik, sümük və əzələlərdə ağrı verir. Balıq yağı, kürə, kərə yağlı pendir, yumurta sarısı, qaraciyər bu vitaminlə zəngindir.

E vitamini mayalanma prosesinə şərait yaradır. Döllənmiş uşaqlığın böyüməsinə, aplün bətndaxili inkişafına, doğumdan sonra südün çoxalmasına yaxşı təsir göstərir. Buna görə də E vitaminini nəslin artırılması vitamini adlandırırlar. Bu vitamin bitki yağlarının, yumurta sarısının, göy noxudun, kahının, qarğıdalının, qaraciyərin, böyrəyin tərkibində olur.

K qrupu vitaminləri qanın laxtalanması prosesində iştirak edir ki, bu da doğum vaxtı böyük əhəmiyyətə malikdir. Hamilə qadın hərgün müxtəlif cür yeməklə ryeyərsə, bu vitaminə olan tələbat ödənilər. Hamilə qadın spirtli içkilər içməməli, tünd və duzlu yeməklər yeməməlidir. Hamilələlik atdıqca  hamilə qadının bütün orqanlarına düşən yük artır. Qida ilə daxil olan maddələr qaraciyərdə asan həzm edilən birləşmələrə çevrilir. Böyrəklər nəinki hamilə qadının, həmçinin dölün mübadilədə iştirak etmiş məhsullarını xaric edir. Hamilə qadın hamiləliyinin ikinci yarısında maye qəbulunu azaltmalıdır.

Düzgün qidalanma hamiləliyin ən yaxşı əlamətidir. Gəlin buna dəqiq riayətedək.

Mənbə: Mənim Balam jurnalı