Qısa hamiləlik təqvimi
Qısa hamiləlik təqvimi
Təxminən menstruasiya dövrünün 14-cü günündə toxum hüceyrəsi yetkinləşir və mayalanmaya hazır olur. O, yumurtalıqdan çıxır və uşaqlıq yoluna (fallopian yoluna) düşür, orada isə 24 saata qədər həyat qabiliyyətini qoruyur; əgər mayalanma baş verməsə, toxum hüceyrəsi məhv olur və növbəti menstruasiyada uşaqlıq ifrazatı ilə xaric olur.
Orqazm zamanı kişi qadının uşaqlıq yoluna 200 — 400 mln spermatozoid ifraz edir. Spermanın çox hissəsi geriyə axır, spermatozoidin qadın orqanizmində qalan hissəsi hədəfə çatmır, lakin onun bir qismi uşaqlıq yolu ilə uşaqlıq boşluğuna və oradan da fallopian yollarından birinə daxil olur. Burada spermatozoidlər 48 saat ərzində həyat qabiliyyətini qoruya bilir. Spermanın tərkibində toxum hüceyrəsi pərdəsini aralayan maddə var ki, bu da spermatozoidin ora daxil olmasına imkan yaradır. Bundan sonra digər kişi hüceyrəsi içəriyə daxil ola bilmir. Spermatozoid yumurta ilə qarışır və təkhüceyrəli rüşeym – ziqota əmələ gətirir.
Mayalanmış toxuma hüceyrəsi fallopian yolu ilə aşağıya doğru hərəkət edərək tədricən daha çox hüceyrələrə bölünür. Mayalanmanın təxminən 4-cü günündə toxuma hüceyrəsi uşaqlıq boşluğuna yetişir. Bu dövrə qədər o maye kürə şəklini alır. O hələ çox balacadır və seçilmir, buna baxmayaraq, artıq özündə 100 hüceyrəni birləşdirir. Sonrakı günlərdə toxuma hüceyrəsi uşaqlığın daxilinə hərəkət edir. 3-cü həftənin sonunda mayalanmış toxuma hüceyrəsi uşaqlığın yumşaq divarcığında yayılmağa başlayır. Bu proses implantasiya adlanır. Toxuma hüceyrəsi divarcığa möhkəm yapışdıqdan sonra mayalanma prosesi sona çatır.
İlk 8 həftədə mayalanmadan əvvəl mövcud olan təkhüceyrəli orqanizmdən yaranan döl insanı xəbərdar edərək embriona çevrilir. Embrionun xarici hüceyrələrinin tükcükləri uşaqlığı əhatə edən epiteli qatına daxil olur və nəticədə cift əmələ gətirmək üçün uşaqlığın qan damarları ilə birləşir. Digər hüceyrələr göbəkbağında və dölü mühafizə edən örtükdə inkişaf edir. Daxili hüceyrələr üç təbəqəyə bölünür və müxtəlif orqan və toxumalar törədir.
Beş-altı həftəlik embrion maye ilə dolmuş kisəcikdə üzür. Beyin, onurğa sütunu, mərkəzi sinir sistemi əmələ gəlir. Başcıqda isə dörd çuxur formalaşır – bunlar uşağın gələcək gözləri və qulaqlarıdır. Həzm sistemi, ağız və çənə rüşeym halında olur. Mədə və döş qəfəsi inkişaf edir. Ürək döş qəfəsində qabarıq şəklində görünür. Bu dövrün sonuna yaxın ürək döyünməyə başlayır. Qan damar sistemi formalaşır. Əzaların kiçik rüşeymi əmələ gəlir. Embrionun həcmi alma çəyirdəyi boyda olur.
Hamiləliyin üçüncü ayı körpə inkişaf edir. Daxili orqanları formalaşır, onların əksəriyyəti isə artıq fəaliyyət göstərir, buna görə də döl infeksiyalara daha az yoluxur və dərmanların təsirinə daha az məruz qalır. Göz qapaqları formalaşır, indi o, gözlərini yumur. Qulaqların mərcəkləri (sırğalıq) əmələ gəlir. Əl-ayaq və barmaqlar formalaşır. Barmaqcıqlarda dırnaqcıqlar bitir. Əzələlər inkişaf edir, buna görə də döl daha çox hərəkət edir. O, böyük barmaqlarını əyə və yumruq sıxa bilir. Ağız əzələləri işləyir: körpə dodaqlarını büzür, ağzını açıb bağlayır. Onu əhatə edən mayeni əmə və uda bilir. Sidik ifraz edə bilir.
Hamiləliyin ikinci rübündən etibarən qadın özünü daha gümrah və enerjili hiss edəcək. Tezliklə hamiləlik nəzərə çarpır və gen paltar gərək olur. Döl artıq tamamilə formalaşır və 14-cü həftədən etibarən cift vasitəsilə qidalanır. İndi onun inkişafı ana bətni xaricindəki həyata hazırlıq prosesidir.
Hamiləliyin dördüncü ayı qaşlar və kirpiklər əmələ gəlir. Bədən və sifət zərif tükcüklərlə (lanuqo ilə) örtülür. Körpənin dərisi o qədər nazikdir ki, onun daxilindəki qan damar şəbəkəsi görünür. Əl və ayaq oynaqları əmələ gəlir, sümüklərin bərkiməsi prosesi başlanır. Tənasül orqanlarına əsasən cinsiyyəti artıq müəyyən etmək olur, baxmayaraq ki, ultrasəs müayinəsi zamanı bu, həmişə baş vermir. Döş qəfəsi tənəffüs hərəkətləri edir. O, artıq barmaq əmə bilir. Ürəyi ananınkından iki dəfə artıq döyünür. 14-cü həftədən sonra həkim və ya tibb bacısı xüsusi stetoskopun köməyi ilə ona qulaq asa bilər. Bu ayda döl tez inkişaf edir.
13-cü həftədə anada toksikoz əlamətləri aradan qalxır. Körpənin sağlamlığını mühafizə edən ciftin formalaşması davam edir. Təxminən 28 qr çəkiyə malik olan körpənin süd dişlərinin iyirmisinin rüşeymləri formalaşır.
14-cü həftədə hamiləliyin psixoloji hissləri özünü büruzə verir. Artıq ilkin dəri dartınmaları mümkündür. Dölün uzunluğu indi 12,5 sm-dir. Mədə-altı vəzi insulin hazırlamağa başlayır. Reproduktiv orqanlar formalaşır.
15-ci həftədə körpənin başında saçlar əmələ gəlir. Alimlər hesablayıblar ki, bu vaxt kiçik ürəkcik sutka ərzində 23 litrə yaxın qan “vurur”. Ana dölün ilk tərpənişlərini hiss edə bilir.
16-cı həftədə uşağın əl və ayağının hərəkət koordinasiyası inkişaf edir, boyu isə artıq uzanıb – onun uzunluğu demək olar ki, 16 sm-dir. O, ağzını aça və üz-gözünü büzüşdürə (mimika yarada) bilir.
Hamiləliyin altıncı ayı körpənizin boyu 33 sm, çəkisi 570 qr-dır. Körpə inkişaf edir. Piy yığını hələ yoxdur, bu səbəbdən vücud çox arıqdır. Dəridə tər vəziləri formalaşır. Körpənin əl və ayaq əzələləri yaxşı inkişaf edir və o müntəzəm olaraq onların gücünü yoxlayır. Uşağın tərpənişi hiss olunan aktivlik dövrü tam rahatçılıqla əvəz olunur. O, öskürə və hıçqıra bilir.
Fiziki cəhətdən inkişaf etdikcə uşaq psixi reaksiyalar da göstərməyə başlayır. O, uşaqlıqda kömbə kimi yumrulanaraq uzanır və onu embrion ətrafı qovuq mayesi mühafizə edir. Qida və oksigenin daxil olması, eləcə də maddələr mübadiləsinin sintezi hələ tamamilə ciftdən asılıdır. Amma 24-cü həftədə o artıq doğuşdan əvvəlki körpə kimi görünür və davranır. Onun gözləri hələ nazik pərdə ilə örtülüdür, ancaq 28-ci həftədə onlar açılır və o anda körpə görməyə başlayır. Körpə artıq ananın səsini və musiqini eşidir. Bəzi melodiyalar onun xoşuna gəlir və o öz hərəkətləri ilə bunu bildirir. O, kəskin (birdən və çox güclü) səslərdən diksinir. Uşaq üz-gözünü turşudur, gözlərini qıyır, ağızcığını açır. Körpə itələnə, çevrilə bilir, o, yumruqcuq sıxmağa qadirdir. Onun yatma vaxtı ananınkı ilə hər zaman üst-üstə düşmür, ana yatmaq istəyərkən körpənin aktiv olması mümkündür.
Körpə cift vasitəsilə qidalanır və isti amniotik maye ilə mühafizə olunur. Amniotik maye hər 4 saatdan bir yeniləşir. Bu maye hərarətini tənzimləyir, həmçinin dölü təkan və infeksiyalardan qoruyur.
Şüur və təfəkkürü idarə edən beyin hissəsi hamiləliyin 7-ci ayında inkişafa başlayır. Bu andan etibarən fərdin formalaşmasından danışmaq mümkündür. Körpə barmağını sorur və onu əhatə edən mayeni udur, bu maye sonralar orqanizmdən sidik şəklində ifraz olunur. Bəzən həddindən artıq qurtum aldıqda o hıçqırmağa başlayır. Həyata gəlişinə hazırlaşaraq, körpə sinənin tənəffüs hərəkətlərini yerinə yetirir. Körpənin dilində dadbilmə reseptorları əmələ gəlir. 28-ci həftədə o şirini, duzluluğu və acını ayırd edir.
Hamiləliyin yeddinci ayı körpənizin boyu 37 sm, çəkisi 900qr — 1 kq-dır. İnkişafı davam edir. Dəri qırmızı və qırış-qırışdır, ancaq onun altında artıq piy sellülozu formalaşır. Baş-beyin qabığının inkişafında mühüm mərhələ yetişir. Yeddi aylıq körpə ağrı hiss edir, o demək olar ki, yetkin uşaq kimi reaksiya verir. Onun dilindəki dadbilmə reseptorları hətta doğuş zamanı olacağından daha çoxdur, o çox incə dad çalarlarını ayırd edir. Ağ ciyərlər hələ tam formalaşmayıb. Surbaktant (tənəffüs zamanı alveolların düşməsinin qarşını alan substansiya) hələ təkmilləşməyib. Ər əli ilə uşağın hərəkətlərini hiss edə və hətta tərpəndiyi zaman onun vücudunun ümumi şəklinin necə göründüyünü sezə bilər.
Hamiləliyin səkkizinci ayı körpənizin boyu 40,5 sm, çəkisi 1,6 kq-dır. O, artıq böyüyür. İndi körpə yalnız çəkidə bir az artım etməlidir. O artıq işıq və qaranlığı ayırd edir. Uşaqlıq bətni artıq ona dar gəlir və körpə həyata gəlməyə hazırlaşaraq bəlkə də artıq başı aşağı çevrilib.
Hamiləliyin doqquzuncu ayı uşaq artıq uşaqlığın bütün boşluğunu tutur, indi o qıvrılmır, təpik atır. Əgər doğuş indi baş verərsə, onunla hər şey yaxşı olacaq. Baş bəlkə də artıq çanaq sümüyünə dirənir. İndi uşağın boyu 46 sm, çəkisi 2,5 kq-dır. Əl və ayaq barmaqlarında zərif dırnaqcıqlar bitib. Oğlanın xayaları aydın aşkar olunur.
Artıq körpəniz o qaranlıq “otaqdan” bu işıqlı dünyaya gəlməyə hazırdır. Və çox keçməyəcək ki, səbirsizliklə gözlədiyiniz körpəniz dünyaya gələcək. Sizə dünyanın ən gözəl hissini – Ana olmağı bəxş edəcək.
Qoy, evinizdə həmişə dünyanın ən möhtəşəm himni sayılan körpə qığıltısı eşidilsin.
Müəllif: Xəyalə Muradlı
Mənbə: Lent.az
Orqazm zamanı kişi qadının uşaqlıq yoluna 200 — 400 mln spermatozoid ifraz edir. Spermanın çox hissəsi geriyə axır, spermatozoidin qadın orqanizmində qalan hissəsi hədəfə çatmır, lakin onun bir qismi uşaqlıq yolu ilə uşaqlıq boşluğuna və oradan da fallopian yollarından birinə daxil olur. Burada spermatozoidlər 48 saat ərzində həyat qabiliyyətini qoruya bilir. Spermanın tərkibində toxum hüceyrəsi pərdəsini aralayan maddə var ki, bu da spermatozoidin ora daxil olmasına imkan yaradır. Bundan sonra digər kişi hüceyrəsi içəriyə daxil ola bilmir. Spermatozoid yumurta ilə qarışır və təkhüceyrəli rüşeym – ziqota əmələ gətirir.
Mayalanmış toxuma hüceyrəsi fallopian yolu ilə aşağıya doğru hərəkət edərək tədricən daha çox hüceyrələrə bölünür. Mayalanmanın təxminən 4-cü günündə toxuma hüceyrəsi uşaqlıq boşluğuna yetişir. Bu dövrə qədər o maye kürə şəklini alır. O hələ çox balacadır və seçilmir, buna baxmayaraq, artıq özündə 100 hüceyrəni birləşdirir. Sonrakı günlərdə toxuma hüceyrəsi uşaqlığın daxilinə hərəkət edir. 3-cü həftənin sonunda mayalanmış toxuma hüceyrəsi uşaqlığın yumşaq divarcığında yayılmağa başlayır. Bu proses implantasiya adlanır. Toxuma hüceyrəsi divarcığa möhkəm yapışdıqdan sonra mayalanma prosesi sona çatır.
İlk 8 həftədə mayalanmadan əvvəl mövcud olan təkhüceyrəli orqanizmdən yaranan döl insanı xəbərdar edərək embriona çevrilir. Embrionun xarici hüceyrələrinin tükcükləri uşaqlığı əhatə edən epiteli qatına daxil olur və nəticədə cift əmələ gətirmək üçün uşaqlığın qan damarları ilə birləşir. Digər hüceyrələr göbəkbağında və dölü mühafizə edən örtükdə inkişaf edir. Daxili hüceyrələr üç təbəqəyə bölünür və müxtəlif orqan və toxumalar törədir.
Beş-altı həftəlik embrion maye ilə dolmuş kisəcikdə üzür. Beyin, onurğa sütunu, mərkəzi sinir sistemi əmələ gəlir. Başcıqda isə dörd çuxur formalaşır – bunlar uşağın gələcək gözləri və qulaqlarıdır. Həzm sistemi, ağız və çənə rüşeym halında olur. Mədə və döş qəfəsi inkişaf edir. Ürək döş qəfəsində qabarıq şəklində görünür. Bu dövrün sonuna yaxın ürək döyünməyə başlayır. Qan damar sistemi formalaşır. Əzaların kiçik rüşeymi əmələ gəlir. Embrionun həcmi alma çəyirdəyi boyda olur.Hamiləliyin üçüncü ayı körpə inkişaf edir. Daxili orqanları formalaşır, onların əksəriyyəti isə artıq fəaliyyət göstərir, buna görə də döl infeksiyalara daha az yoluxur və dərmanların təsirinə daha az məruz qalır. Göz qapaqları formalaşır, indi o, gözlərini yumur. Qulaqların mərcəkləri (sırğalıq) əmələ gəlir. Əl-ayaq və barmaqlar formalaşır. Barmaqcıqlarda dırnaqcıqlar bitir. Əzələlər inkişaf edir, buna görə də döl daha çox hərəkət edir. O, böyük barmaqlarını əyə və yumruq sıxa bilir. Ağız əzələləri işləyir: körpə dodaqlarını büzür, ağzını açıb bağlayır. Onu əhatə edən mayeni əmə və uda bilir. Sidik ifraz edə bilir.
Hamiləliyin ikinci rübündən etibarən qadın özünü daha gümrah və enerjili hiss edəcək. Tezliklə hamiləlik nəzərə çarpır və gen paltar gərək olur. Döl artıq tamamilə formalaşır və 14-cü həftədən etibarən cift vasitəsilə qidalanır. İndi onun inkişafı ana bətni xaricindəki həyata hazırlıq prosesidir.
Hamiləliyin dördüncü ayı qaşlar və kirpiklər əmələ gəlir. Bədən və sifət zərif tükcüklərlə (lanuqo ilə) örtülür. Körpənin dərisi o qədər nazikdir ki, onun daxilindəki qan damar şəbəkəsi görünür. Əl və ayaq oynaqları əmələ gəlir, sümüklərin bərkiməsi prosesi başlanır. Tənasül orqanlarına əsasən cinsiyyəti artıq müəyyən etmək olur, baxmayaraq ki, ultrasəs müayinəsi zamanı bu, həmişə baş vermir. Döş qəfəsi tənəffüs hərəkətləri edir. O, artıq barmaq əmə bilir. Ürəyi ananınkından iki dəfə artıq döyünür. 14-cü həftədən sonra həkim və ya tibb bacısı xüsusi stetoskopun köməyi ilə ona qulaq asa bilər. Bu ayda döl tez inkişaf edir.
13-cü həftədə anada toksikoz əlamətləri aradan qalxır. Körpənin sağlamlığını mühafizə edən ciftin formalaşması davam edir. Təxminən 28 qr çəkiyə malik olan körpənin süd dişlərinin iyirmisinin rüşeymləri formalaşır.
14-cü həftədə hamiləliyin psixoloji hissləri özünü büruzə verir. Artıq ilkin dəri dartınmaları mümkündür. Dölün uzunluğu indi 12,5 sm-dir. Mədə-altı vəzi insulin hazırlamağa başlayır. Reproduktiv orqanlar formalaşır.
15-ci həftədə körpənin başında saçlar əmələ gəlir. Alimlər hesablayıblar ki, bu vaxt kiçik ürəkcik sutka ərzində 23 litrə yaxın qan “vurur”. Ana dölün ilk tərpənişlərini hiss edə bilir.
16-cı həftədə uşağın əl və ayağının hərəkət koordinasiyası inkişaf edir, boyu isə artıq uzanıb – onun uzunluğu demək olar ki, 16 sm-dir. O, ağzını aça və üz-gözünü büzüşdürə (mimika yarada) bilir.
Hamiləliyin altıncı ayı körpənizin boyu 33 sm, çəkisi 570 qr-dır. Körpə inkişaf edir. Piy yığını hələ yoxdur, bu səbəbdən vücud çox arıqdır. Dəridə tər vəziləri formalaşır. Körpənin əl və ayaq əzələləri yaxşı inkişaf edir və o müntəzəm olaraq onların gücünü yoxlayır. Uşağın tərpənişi hiss olunan aktivlik dövrü tam rahatçılıqla əvəz olunur. O, öskürə və hıçqıra bilir.
Fiziki cəhətdən inkişaf etdikcə uşaq psixi reaksiyalar da göstərməyə başlayır. O, uşaqlıqda kömbə kimi yumrulanaraq uzanır və onu embrion ətrafı qovuq mayesi mühafizə edir. Qida və oksigenin daxil olması, eləcə də maddələr mübadiləsinin sintezi hələ tamamilə ciftdən asılıdır. Amma 24-cü həftədə o artıq doğuşdan əvvəlki körpə kimi görünür və davranır. Onun gözləri hələ nazik pərdə ilə örtülüdür, ancaq 28-ci həftədə onlar açılır və o anda körpə görməyə başlayır. Körpə artıq ananın səsini və musiqini eşidir. Bəzi melodiyalar onun xoşuna gəlir və o öz hərəkətləri ilə bunu bildirir. O, kəskin (birdən və çox güclü) səslərdən diksinir. Uşaq üz-gözünü turşudur, gözlərini qıyır, ağızcığını açır. Körpə itələnə, çevrilə bilir, o, yumruqcuq sıxmağa qadirdir. Onun yatma vaxtı ananınkı ilə hər zaman üst-üstə düşmür, ana yatmaq istəyərkən körpənin aktiv olması mümkündür.
Körpə cift vasitəsilə qidalanır və isti amniotik maye ilə mühafizə olunur. Amniotik maye hər 4 saatdan bir yeniləşir. Bu maye hərarətini tənzimləyir, həmçinin dölü təkan və infeksiyalardan qoruyur.
Şüur və təfəkkürü idarə edən beyin hissəsi hamiləliyin 7-ci ayında inkişafa başlayır. Bu andan etibarən fərdin formalaşmasından danışmaq mümkündür. Körpə barmağını sorur və onu əhatə edən mayeni udur, bu maye sonralar orqanizmdən sidik şəklində ifraz olunur. Bəzən həddindən artıq qurtum aldıqda o hıçqırmağa başlayır. Həyata gəlişinə hazırlaşaraq, körpə sinənin tənəffüs hərəkətlərini yerinə yetirir. Körpənin dilində dadbilmə reseptorları əmələ gəlir. 28-ci həftədə o şirini, duzluluğu və acını ayırd edir.
Hamiləliyin yeddinci ayı körpənizin boyu 37 sm, çəkisi 900qr — 1 kq-dır. İnkişafı davam edir. Dəri qırmızı və qırış-qırışdır, ancaq onun altında artıq piy sellülozu formalaşır. Baş-beyin qabığının inkişafında mühüm mərhələ yetişir. Yeddi aylıq körpə ağrı hiss edir, o demək olar ki, yetkin uşaq kimi reaksiya verir. Onun dilindəki dadbilmə reseptorları hətta doğuş zamanı olacağından daha çoxdur, o çox incə dad çalarlarını ayırd edir. Ağ ciyərlər hələ tam formalaşmayıb. Surbaktant (tənəffüs zamanı alveolların düşməsinin qarşını alan substansiya) hələ təkmilləşməyib. Ər əli ilə uşağın hərəkətlərini hiss edə və hətta tərpəndiyi zaman onun vücudunun ümumi şəklinin necə göründüyünü sezə bilər.
Hamiləliyin səkkizinci ayı körpənizin boyu 40,5 sm, çəkisi 1,6 kq-dır. O, artıq böyüyür. İndi körpə yalnız çəkidə bir az artım etməlidir. O artıq işıq və qaranlığı ayırd edir. Uşaqlıq bətni artıq ona dar gəlir və körpə həyata gəlməyə hazırlaşaraq bəlkə də artıq başı aşağı çevrilib.
Hamiləliyin doqquzuncu ayı uşaq artıq uşaqlığın bütün boşluğunu tutur, indi o qıvrılmır, təpik atır. Əgər doğuş indi baş verərsə, onunla hər şey yaxşı olacaq. Baş bəlkə də artıq çanaq sümüyünə dirənir. İndi uşağın boyu 46 sm, çəkisi 2,5 kq-dır. Əl və ayaq barmaqlarında zərif dırnaqcıqlar bitib. Oğlanın xayaları aydın aşkar olunur.
Artıq körpəniz o qaranlıq “otaqdan” bu işıqlı dünyaya gəlməyə hazırdır. Və çox keçməyəcək ki, səbirsizliklə gözlədiyiniz körpəniz dünyaya gələcək. Sizə dünyanın ən gözəl hissini – Ana olmağı bəxş edəcək.
Qoy, evinizdə həmişə dünyanın ən möhtəşəm himni sayılan körpə qığıltısı eşidilsin.
Müəllif: Xəyalə Muradlı
Mənbə: Lent.az
