Mamzelle Orli qamətli bədəni, al yanaqları,yavaş-yavaş ağarmağa başlayan saçları və qətiyyətli baxışları olan bir qadın idi. O, fermada işləyərkən kişi papağı qoyar, soyuq havalarda isə köhnəlmiş mavi şinel, bəzən də uzunboğaz çəkmə geyərdi.
Mamzelle Orli heç vaxt ərə getmək barəsində düşünməmişdi. Heç vaxt aşiq olmamışdı. İyirmi yaşında olanda evlənmə təklifi alsa da, dərhal rədd etmiş, əlli yaşına qədər də bu qərarından peşmançılıq duymasına səbəb ola biləcək heç nə yaşamamışdı.
Sevimli iti Pontonu, yanında yaşayan və əkin-biçin işləri ilə məşğul olan zəncilərini, ev quşlarını, bir neçə inəyini, qatırını, tüfəngini (bu tüfənglə o quş ovlayırdı) və dinini nəzərə almasaq, o tamamilə tənha idi.
Bir səhər Mamzelli Orli əlləri belində eyvanda dayanıb bir dəstə balaca uşağa baxırdı. Onların gəlişi tamamilə gözlənilməz və qəribə, bir o qədər də arzuolunmaz vaxta düşmüşdü. Bu uşaqlar onun ən yaxın qonşusu Odilenin uşaqları idi, amma, əslinə qalsa, onlar elə də yaxın qonşu deyildilər.
Gənc qadın beş dəqiqə əvvəl dörd uşağı ilə birgə gəlmişdi. O, balaca Lodini qucağına almış və etinasızcasına Ti Nommenin əlindən tutmuşdu; Marklin və Marklet isə qərarsız addımlarla arxada gəlirdilər.
Qadının üzü həyəcandan və ağlamaqdan qızarmış və əyilmişdi. Anası ağır xəstə olduğuna görə onu qonşu kilsəyə çağırmışdılar; əri isə Texasda idi – bura ona milyonlarla mil uzaqlıqda görünürdü, amma Valsin onu stansiyaya aparmaq üçün arabada gözləyirdi.
– Xahiş eləyirəm, Mamzelle Orli, mən qayıdana qədər uşaqlarıma baxın. Allah şahiddir ki, başqa çarəm olsa, sizi narahat etməzdim! Onlara öz övladınız kimi baxın, Mamzelle Orli, onları ayırmayın. Mən artıq ağlımı itirmək üzrəyəm, Lon da evdə yoxdur, bəlkə, heç fağır anamı bir də sağ görə bilməyəcəm!
Məhz bu dəhşətli ehtimal Odileni öz bədbəxt ailəsini tələsik və düşünülməmiş qərarla tərk etməyə vadar edirdi.
Odile gedəndən sonra onlar uzun və alçaq evin qarşısındakı ensiz kölgəlikdə dayanmışdılar; parlaq günəş şüası köhnə plitələri işıqlandırır; bir neçə cücə pilləkənin dibində bitən otları dimdikləyirdi; onlardan biri cəsarətlə çıxıb yavaş-yavaş, təntənəli və məqsədsiz addımlarla eyvanda gəzişməyə başladı. Qərənfillərin xoş ətri ətrafa yayılmışdı və artıq çiçəkləmiş pambıq tarlasından zəncilərin gülüş səsləri eşidilirdi.
Mamzelle Orli dayanıb uşaqları süzürdü. Onun tənqidi nəzərləri toppuş Lodinin ağırlığı altında səndələyən Marklinin üzərində dayandı. O, eyni sınayıcı nəzərlərlə səssizcə ağlayan Marklet və üsyankar Ti Nommeyə də baxdı. Bu müddət ərzində özünü ələ almağa çalışır və bu işin öhdəsindən gəlmək üçün nə etməli olduğunu düşünürdü. Mamzelle Orli işə uşaqları yedizdirməklə başladı.
Mamzelle Orlinin qarşısında duran işlər elə bununla bitsəydi, bəlkə də, asanlıqla öhdəsindən gələ bilərdi; onun anbarında bu cür fövqəladə vəziyyət üçün lazım olan hər şey vardı. Amma uşaqlara balaca küçük kimi yanaşmaq doğru deyil; onlara diqqət və qayğı göstərmək lazımdır, bu isə Mamzelle Orlidən gözlənilməyən, həm də onun hazır olmadığı bir tələb idi.
İlk bir neçə gün ərzində Odilenin uşaqlarına baxmaq elə də asan olmadı. Yüksək və sərt səs tonu ilə danışdıqda Markletin ağladığını haradan biləydi axı? Bu Markletin xasiyyəti imiş. Ti Nomme bioloji xüsusiyyətlərini öyrənmək üçün bağdakı ən yaxşı qardeniyaları və qərənfilləri yoluşdurduqdan sonra onun güllərə olan böyük sevgisi ilə tanış olmuşdu.
— Ona söz bəs eləmir, Mamzelli Orli, – Marklin dedi, – onu gərək stula bağlayasınız. O kefsiz olanda anam həmişə belə eləyir: onu stula bağlayır.
Mamzelle Orlinin Ti Nommeni bağladığı stul yumşaq və rahat idi və uşaq günortanın istisində elə stuldaca yuxuya getdi.
Axşam cücələri hinə salmağa getməzdən əvvəl uşaqlara bir nəfər kimi yatmağa getməyi tapşıranda çaşqın nəzərlər onun üzünə dikildi. Yastıqüzünün içindən çıxarıb şam-şax olanadək güclü əlləri ilə çırpdığı gecə köynəklərinə nə deməli? Bəs gətirib evin ortasına qoyduğu və içində kiçik, tozlu və gündən qaralmış ayaqları tərtəmiz olanadək ovaladığı ləyənə nə deməli? Bundan başqa, Ti Nommeyə qulyabanı və ya xortdanlar haqqında hekayələr danışmadan, Lodini isə yelləyib layla çalmadan yatıra biləcəyini düşünməklə Marselin və Markletin qəhqəhə ilə gülməsinə səbəb olmuşdu.
– Bax sənə deyirəm, Rubi xala, – Mamzelle Orli aşpaza əminliklə deyirdi, – böyük bir plantasiyanı idarə eləmək mənim üçün dörd uşağa baxmaqdan daha asandı. Bu dəhşətdir, İlahi! Uşaqlar barədə mənə bir kəlmə də demə!
– Mənə elə gəlir ki, onlar haqqında sənə bir söz deməliyəm, Mamzelle Orli. Dünən o balaca uşağın sənin açarlarınla oynadığını gördüm. Sən bilirsən ki, açarla oynayan uşaqlar böyüyəndə pisniyyətli olurlar? Həm də güzgüyə baxmaq onların acıqlı olmasına səbəb olur. Uşaq saxlayan adam bu məsələləri bilməlidir.
İndiyə qədər “beş uşaq böyüdüb altısını torpağa vermiş” Rubi xalanın bu uzaqgörən təcrübələri, əlbəttə ki, Mamzelle Orlini qətiyyən maraqlandırmırdı. O sadəcə indiki məqamda işinə yaraya biləcək bir neçə analıq fəndini öyrəndiyinə sevinirdi.
Ti Nommenin çirk-pas içində olan əlləri sayəsində Mamzelle Orli uzun illər ərzində bircə dəfə də olsun taxmadığı ağ önlükləri çıxarmalı olmuş, uşağın mehriban və sevgi dolu təbiətinin təzahürü olan nəmli öpüşlərinə özünü alışdırmaq məcburiyyətində qalmışdı. O, çox nadir hallarda istifadə etdiyi iynə-sap səbətini şkafın başından götürdü və cırılmış və düymələri qopmuş köynəkləri tikmək üçün əlini atıb rahatlıqla götürə biləcəyi bir yerə qoydu. Bütün günü evi başına götürən hay-küyə və gülüş səslərinə alışması bir neçə gün çəkdi. Və ilk gecələr Lodinin sinəsinə qısılıb yatmasına, balaca qızcığazın isti nəfəsini üzündə hiss etməyə alışa bilmirdi.
Amma iki həftə sonra Mamzelle Orli artıq bütün bunlara öyrəşmişdi və heç nədən şikayətlənmirdi. Və məhz iki həftə sonra bir gecə Mamzelle Orli heyvanların otladığı sahəyə tərəf baxanda Valsinin mavi arabasının döngədən onlara tərəf burulduğunu gördü. Odile həyəcanlı halda mulat arabaçının yanında oturmuşdu. Araba yaxınlaşdıqca gənc qadının işıldayan üzündən evə xoş xəbərlərlə qayıtdığını oxumaq olurdu.
Ancaq onların bu qəfil və xəbərsiz gəlişi Mamzelle Orlidə əzab dərəcəsinə varan həyəcan doğurdu. Uşaqları bir yerə yığmaq lazım idi. Ti Nomme hardaydı? Odur, çardaqda bıçağı bülövə çəkir. Bəs Marselin və Marklet? Eyvanda gəlincik tikirlər. Lodiyə isə Memzelle Orlinin qucağında etibarlı yerdə idi və yaxınlaşan mavi arabanın içində anasını görən kimi sevinclə qışqırmağa başladı.
Həyəcan dolu günlər başa çatdı və uşaqlar çıxıb getdilər. Onlar gedəndən sonra ətrafa necə sükut çökmüşdü! Mamzelle Orli eyvanda dayanıb ətrafı dinləyirdi. Artıq araba gözdən itmiş, günəşin qırmızı şüaları bozumtul alatoranlığa qarışıb tarlaları və arabanın gözdən itdiyi torpaq yolu qırmızımtıl dumana boyamışdı. Artıq təkərlərin cırıltısı eşidilmirdi. Amma uşaqların şən səslərini zəif də olsa, eşidə bilirdi.
Mamzelle Orli evə keçdi. Burda onu çox iş gözləyirdi, çünki uşaqlar ətrafı tamam dağıdıb getmişdilər; amma o dərhal işə başlamadı. Stula əyləşdi, otağa yavaşca nəzər saldı. Gecənin otağa gətirdiyi kölgələr yalqızlığını daha da artırırdı. O, başını qollarının arasına aldı və ağlamağa başladı. O ağlayırdı. Amma qadınlar kimi sakit ağlamırdı. Kişilər kimi ağlayırdı; gözündən axan hər damla yaş bütün ruhunu didib-parçalayırdı. Bu zaman Pontonun onun əlini necə yaladığının belə fərqinə varmamışdı.
Qardeniya –Boyaqotukimilər fəsiləsinə aid olan bitki cinsidir. İsveç botaniki Aleksandr Qardenin şərəfinə adlandırılmış “Qardeniya” ətirli ağ güllər açan ağac növündəndir.
Tərcümə etdi: Gülnaz Cavadova
