Pul adamı xoşbəxt edir?

Pul xərcləməklə xoşbəxtlik arasında maraqlı bağlılıq tapılıb. Məlum olub ki, adamlar pulu özlərindən çox, başqalarına xərcləməyi xoşlayırlar.
Bu barədə Britaniyanın «Elm» jurnalında çıxan məqalədə danışlır. Məqalənin müəlliflərindən Elizabet Dan Kanadadakı Britaniya-Kolumbiya Universitetində psixologiya elmləri üzrə dosentdir. O və həmkarları müəyyən ediblər ki, adamlar pul xərcləməyi, pul qazanmaq qədər vacib bilirlər. Araşdırma zamanı məlum olub ki, az pul alıb, çox pul xərcləyən adamlar daha xoşbəxt görünürlər, nəinki çox pul alıb, az xərcləyənlər. Elizabet Dan: «Eksperiment zamanı məni ən çox təəccübləndirən o oldu ki, iştirakçıları aldıqları pulun miqdarı yox, o pulu necə xərcləmələri xoşbəxt edir».

Sosial elmlər üzrə mütəxəssislər deyirlər ki, pul özlüyündə adamı xoşbəxt etmir. 70-ci illərin sonlarında psixoloq Filip Brikmanın məşhur araşdırması da göstərib ki, lotereyada çoxlu pul udan adamlar udmayanlardan xoşbəxt olmurlar. Çünki çoxlu pul udanlar adi hadisələrdən o biri adamlar qədər zövq ala bilmirlər.

Amma son vaxtlar lotereya qalibləriylə aparılan araşdırmalar reaksiyanın fərqli olduğunu göstərib. Uduşlu lotereya sahibləri həm daha varlı, həm də daha xoşbəxt olurlar. Elizabet Dan deyir ki, araşdırma aparanlar pul udanların pulu necə xərclədiyini görsələr, fərqi başa düşərlər: «Lotereyada pul udan pulu ətrafındakılara xərcləyirsə, məsələn, ailəsini yaxşı bir səyahətə aparırsa, ya da başqa bir şey edirsə, doğrudan da əvvəlkindən xoşbəxt ola bilər».

Bəs, niyə pulu başqasına xərcləmək adamı daha xoşbəxt edir? Dan bunu dəqiq bilmir, amma məsələni bəzi faktorlarla izah edir: «Biz hesab edirik ki, pulu başqasına xərcləməyin öz xeyri var, adam özü haqqında yaxşı fikirdə olur. Üstəlik, pul xərclədiyin adamla münasibətin yaxşılaşa bilər. Bu, həm da başqalarına sizi başqa rakursda görməyə imkan verir və s.»
Elizabet Dan deyir ki, onların araşdırması təkcə lotereya qaliblərini yox, ümumiyyətlə, xoşbəxtliyin mahiyyətini başa düşməyə imkan verir.

Professor Elizabeth Dunn, who led the research, said: "We wanted to test our theory that how people spend their money is at least as important as how much money they earn."
"Regardless of how much income each person made, those who spent money on others reported greater happiness, while those who spent more on themselves did not."

The team then assessed the happiness of 16 employees at a firm in Boston, both before and after they received their profit-sharing bonus, which ranged between $3,000 (£1,514) and $8,000 (£4,039).
It appeared it was not the size of the bonus that mattered, but what the employees spent it on.

Those who gave more of their bonus as gifts to others, or to charity, consistently reported greater benefits than employees who simply spent money on their own needs.
In another experiment, the researchers gave 46 people $5 or $20, asking them to spend the money by five that afternoon.
Half the participants were instructed to spend the money on themselves, and half were assigned to spend the money on others.

'Seen as altruist'
Those who spent the cash on others reported feeling happier at the end of the day than those who spent the money on themselves, no matter how much they had been given.
Dr Dunn said: "This study provides initial evidence that how people spend their money may be as important for their happiness as how much money they earn.
"And spending money on others might represent a more effective route to happiness than spending money on oneself."

Gördüyümüz kimi təcrübədə 46 adama pul verib iki hissəyə bölürlər. Pulun miqdarından (5 yaxud 20 dollar) asılı olmayaraq pulu başqaları üçün xərcləyənlər özlərini daha yaxşı hiss ediblər.