Novruzda yumurtanın rolu

Novruz Bayramının əsas atributlarından biri də Yumurtadır. Çox qədimlərdən bir çox xalq yumurtanı həyatın, canlılığın rəmzi hesab etmişlər. İnsanların etiqadına görə, yumurtadan həm xeyir, həm də şər törəyə bilər.

İbtidai təsəvvür və etiqada əsasən, yumurta ulu tanrının bəşəriyyətə bəxş etdiyi dörd əsas maddi nemət olan hava, su, torpaq, odla mənalandırılır. Yumurtanın dairəviliyi və qabığı — torpağı, pərdəsi — havanı, ağı — suyu, sarısı — odu simvollaşdırır. Məhz bu əlamətlərinə görə, yumurtadan bir çox bayram və mərasimlərdə istifadə etmişlər.

Yumurta boyamaq çox qədim adətdir. Qədim azərbaycanlıların çərşənbələrdə və Novruz Bayramında qırmızı yumurta boyamaq adəti əcdadın və torpağın dirilməsi, canlanması, bir sözlə, oyanma-dirilmə ayini ilə əlaqədar olan ən qədim təsəvvürlərlə bağlı olduğunu göstərir. Yumurtanın nə rəng boyanması da fəsillərdən xəbər verir. Qırmızı rəngə boyanmış yumurta — yayı, yaşıl (göy) rəng — yazı, sarı — payızı, heç rənglənməmiş yumurta isə qışı bildirir.

Yumurta ilə bağlı indiyədək gələn adətlərimiz sırasında ən məşhuru Yumurta Döyüşdürmədir. Gənclər və uşaqlar arasında sevilən əyləncəli oyunlar biridir. Döyüşmədən əvvəl tərəflərin razılığı ilə yumurtalar dəyişdirilərək dişə vurulub bərkliyi yoxlanılır. Bu, “yumurta dadma” adlanır. Kimin yumurtası bərk olursa, o da qalib gəlir.

Belə bir həqiqət var: Yumurta uzun müddət saxlansa su və karbordioksit itkisi səbəbiylə çəkisi azalır. Biz bunu aldığımız məlumatlardan öyrənsək də, nənə-babalarımız bunu həyat təcrübələrindən bilirdilər. Bayram yumurtasını bir neçə gün xonçada saxlamaq adəti də elə o vaxtlardan qalmışdır. Bayram yumurtasının çəkisi azaldıqca bizim də üzərimizdə olan ağırlıqların azaldığını düşünürdülər.

Mənbə: azens.az