adət-ənənələr kateqoriyası üzrə məqalələr

Erkən nikahlar qadınları təhsildən yayındırır,  yaxşı iş tapmaq imkanlarından məhrum edir. Təhsilsizlik və işsizlik isə radikallaşmanın səbəblərindən biridir.
Ekstremizm və erkən evliliklər arasında əlaqə

Novruzun mənşəyini İslamla bağlamaq düzgün deyil. Novruz heç bir din və şəriətdən asılı olmayan təbiət bayramıdır. Dünyanın bir çox xalqları bu günü baharın gəlişi, təbiətin oyanışı kimi qeyd edir. Maraqlıdır ki, ruslar xristianlığı qəbul etməzdən əvvəl yazda gecə-gündüz bərabərliyi günündən bir həftə əvvəl və bir həftə sonra Maslenitsa bayramını keçirirdilər. Xristian kilsəsi sonralar bu bayramın vaxtını bir qədər irəliyə — Böyük Pəhrizin başlanğıcından əvvələ çəkdi. Yazın gecə-gündüz bərabərliyi bayramı hətta indi Yaponiyada da dövlət səviyyəsində qeyd olunur.

Əfsuslar olsun ki, hamilə qadınların əksəriyyəti varikoz xəstəliyinin risk qrupuna daxil olurlar. Bunun səbəbi əsasən aşağıdakılardır:
— çəkinin tez bir zamanda artması və bunun nəticəsində isə aşağı ətraflara düşən yüklənmənin artması;
— hamilə qadınların az hərəkətli və oturaq həyat tərzi sürmələri;
— ölçüləri artmaqda olan uşaqlığın kiçik çanaq damarlarına olan təzyiqi;

Bir xalqın tarixi kökünü, milli mənəviyyatını öyrənmək istəyiriksə, mütləq həmin xalqın milli adət-ənənələrinə nəzər salmalıyıq. Çünki milli adət-ənənələr hər bir xalqın milli mənəviyyatının zənginliyindən, irsindən, inkişafından və dəyərlərindən xəbər verir.

Milli dəyərlərə bağlılıq, milli irsə sahib çıxmaq o qədər vacib nüansdır ki, hər birimiz bu missiyanın öhdəsindən layiqincə gəlməliyik. Adət-ənənələrin yaşadılması çox vacibdir. Onu yaşatmalı olan isə biz vətəndaşlarıq. 

Azərbaycan xalqının da özünə məxsus bir-birindən gözəl dəyərləri mövcuddur. Milli musiqi mədəniyyətimiz, toy-nişan adətlərimiz, milli rəqslərimiz, milli geyim tərzimiz və.s.

Novruz xalqımızın milli bayramıdır. Sambalına, vüsətinə, kütləviliyinə görə, adət — ənənə zənginliyi baxımından onunla müqayisə ediləcək ikinci bir bayram yoxdur. Novruz adətləri, Novruz etiketləri xalqımızın say niyyətinin, humanist xarakterinin, yüksək əxlaqi — mənəvi keyfiyyətlərinin təcəssümüdür. Dünya üzündə saysız — hesabsız xalqlar, millətlər olduğu kimi, bayramlar, mərasimlər, adət — ənənələr də müxtəlif və saysızdır.

Hər ilin yaz gecə — gündüzü bərabərliyində, varlığın oyanış dönəmində ərgənləşən Novruz həm də qoca türkün özü qədər qədim və uludur. Ulu ən əvvəl, uca Tanrımıza deyirik. Ulu vətənə, yurda deyirik, ana təbiətə deyirik. Ulu yeddi arxa dönənimizdən o üzdəki dədə — babalarımıza deyirik. Ululuq həm də müqəddəslikdir, ülviyyətdir. Novruz ulu bayramdır.

Novruz bayramının başlıca simvollarından olan müxtəlif rənglərə boyanmış yumurtalar mifik təfəkkürün dünya haqqındakı anlayışının izlərini daşıyır. Mifolojik düşüncələrdə insanın yaradılışı kainatın yaradılışının təqlididir. İnsan da kainatın yaradılış qanunlarını izləyir, eyni başlanğıcı və formaları təqlid və təqib edir. Bu mənada yumurta mifik inanclarda kosmik ilkinliiyn, yaradılışın və kainatın formasıdır.

Polineziya adalarında yaşayan insanlarının kosmos haqqındakı ibtidai inancında bütün tanrıların atası və kainatın yaradıcısı olan Taaroanın “əzəldən bəri qabuğunun içində qaranlıqda yaşadığı” iddia edilir. Onun qabuğu, “sonsuz kainatda dönüb, dolaşan yumurtaya oxşayırdı”. Onlar üçün yumurta yaradılışın arketip modelidir. Bu model görünürdə bütünlüyü ifadə etsə də iki zidd gücü öz tərkibində daşıyır. Upanişadlarda insan cütlüyü kainatla eyniləşdirilir: ər arvadına “mən göy, sən yersən” (dyaur aham, pritivi tvam) deyir. Tavan ilə tabanın (yuxarı ilə aşağı) birliyi bir yumurtaya (ev) oxşadılır.

Novruzun əsas atributlarından, simvollarından biri səmənidir. Novruzu səmənisiz təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Bəs evdə səməni necə qoyulur? 

Bəzi müəlliflər öz əsərlərində «səməni» sözünü "çəmən" və «saman» sözüylə bağlayırlar. Bu qəbildən olan sözlərə hindlilərin «sumani»- buğda sözünü, rusların «semena» — toxum sözlərini də aid etmək olar. Avestanın və Riqvedanın diqqətlə təhqiqi səməni anlayışını və «soma» (Riqveda) və ya «xaoma» (Avesta) bitkisinin və ilahi içkisinin sirlərini açmağa imkan verir.

Rus və başqa xalqlar üçün «yolka» necə əzizdirsə, səməni bizim üçün ondan da əzizdir. Səməni nəinki bizim süfrəmizin, evimizin bəzəyidir, eyni zamanda Novruz bayramının simvoludur.

Kədərin və xoşbəxtliyin bir vaxtda yaşandığı xına gecəsində gəlin həm ağlayır, həm də gülüb əylənir. Gəlinin və bəyin qadın qohumları və dostları toydan bir neçə gün əvvəl təşkil olunan xına gecəsində gəlinə xına yaxırlar.

Son vaxtlarda bu mərasimi təşkil edən bir çox təşkilatlar da mövcuddur. Bəs illərdən bəri gələn bu xına mərasiminin mənası nədir? Biz sizə xına yaxmağın nə mənaya gəldiyini araşdırıb yazmışıq.

Pakistan
Burada qız evi kürəkən namizədini qoyub qabağına o ki var söyür. Ailə böyükləri tərəfindən oğlana ağlınıza gələ biləcək bütün təhqirlər, söyüşlər səsləndikdən sonra oğlan hələ də soyuqqanlılıqla cavab vermədən səbr edərsə, qızı ona verirlər. Əks halda bu evlilik mümkün deyil.

Quam
Quamda bakirə qızların ailə qurması qadağan olduğu üçün onlar evlənəcəkləri kişinin iştirakı ilə pul qarşılığında bakirəliklərini pozdururlar. Pulu isə oğlan evi ödəyir.