Çoxüzlü anlayışı,prizma,paraleliped

Cisim və səth
Stereometriyanın əsəs predmeti həndəsi cisimlər və onların səthidir. Həndəsi cisim və yaxud sadə cisim anlayışı həyatdan, praktikadan, təbiətdən götürülmüşdür. Həndəsi cisim-real mövcud olan fiziki cismin fəzada tutduğu hissədir. Fiziki cismin fiziki və digər xassələri həndəsi cisimdə nəzərə alınmır. Həndəsi cisim üçün mühüm keyfiyyət real fiziki cismin forması və tutduğu fəza hissəsidir.
Cismə aid olmayan nöqtədən cismin səthinin ən yaxın nöqtəsinə qədər məsafəyə nöqtədən cismə qədər məsafə deyilir.

Çoxüzlü
Səthi sonlu sayda müstəvi çoxbucaqlılardan ibarət olan cismə çoxüzlü deyilir.

Çoxüzlülər olduqca mürəkkəb quruluşa malik ola bilər. Evləri, binaları, stolları nəzərdən keçirməklə siz bunu əyani görə bilərsiniz. Kristallar təbiətdə olan real çoxüzlülərdir. Çoxüzlünün səthini təşkil edən müstəvi çoxbucaqlılara çoxüzlünün üzləri deyilir. Çoxbucaqlının tərəflərinə çoxüzlünün tilləri deyilir. Çoxüzlünün təpə nöqtələrində olan Çoxüzlü bucağa onun Çoxüzlü bucağı deyilir. Çoxüzlünün sərhəddi müstəvi çoxbucaqlılardan təşkil olunmuş Çoxüzlü səthdir..
İstənilən üzünün müstəvisinin bir tərəfində qalan çoxüzlüyə qabarıq çoxüzlü deyilir
Bir üzə aid olmayan iki təpəni birləşdirən parçaya Çoxüzlünün diaqonalı deyilir. Düzgün tetraedrin dioqanalı yoxdur. Kubun isə dörd dioqanalı vardır.
Çoxüzlüləri təpələrindəki hərflərin hamısını yazmaqla və ya qısa olaraq bir diaqanalın uclarındakı hərflərlə işarə edirlər. Çoxüzlü üzlərinin sayı ilə adlandırılır: dördüzlü(tetreadr), beşüzlü (pentaedr), altıüzlü (hekseadr).

Prizma
İki üzü paralel müstəvilər üzərində olan çoxbucaqlı, qalan üzü paraleloqram olan çoxüzlüyə prizma deyilir. Paralel müstəvilər oturacaqlar adlanır.
Prizmanın oturacaq müstəviləri arasındakı məsafəyə prizmanın hündürlüyü deyilir.
Yan tili oturacağına perpendikulyar olan prizmaya düz, perpendikulyar olmayan prizmaya mail prizma deyilir.
Prizmanın bir üzünə aid olmayan iki yan tilindən keçən müstəvi ilə kəsişməsinə onun diaqonal kəsiyi deyilir.
Prizmanın oturcağına paralel müstəvi ilə kəsiyi oturacaqlara paralel və onlara bərabər çoxbucaqlıdır. Prizmanın bir üzü üzərində olmayan iki təpəsini birləşdirən parçaya onun diaqonalı deyilir. Üçbucaqlı prizmanın diaqonalı yoxdur.

Oturacağı düzgün çoxbucaqlı olan düz prizmaya düzgün prizma deyilir. Prizmanın yan tilinə perpendikulyar müstəvi ilə kəsişməsindən alınan çoxbucaqlıya onun perpendikulyar kəsiyi deyilir.

Düz prizmada perpendikulyar kəsik oturacaqlara, yan til isə prizmanın hündürlüyünə bərabərdir.
Prizmanın üzlərinin sahələri cəminə prizmanın tam səthinin sahəsi və ya, sadəcə tam səth deyilir.
Yan üzlərinin sahələri cəminə prizmanın yan səthinin sahəsi deyilir.

Teorem. Prizmanın yan səthi
Prizmanın yan səthinin sahəsi onun perpendikulyar kəsiyinin perimetri ilə yan tilinin uzunluğu hasilinə bərabərdir.
S_yan=P*L
Nəticə Düz prizmanın yan səthinin sahəsi onun oturacağının perimetri ilə hündürlüyü (yan tili) hasilinə bərabərdir.
S_yan=P_ot*H

Tam səthi tapmaq üçün yan səthin sahəsini oturacaqların sahələrini əlavə etmək lazımdır.
S_tam = S _yan + 2S_ot

Düzbucaqlı paralelepiped
Oturacağı düzbucaqlı olan düz paralelepipedə düzbucaqlı paralelepiped deyilir

Düzbucaqlı paralelepipedin bütün üzləri düzbucaqlıdır. Onun 12 tili vardır və bir təpədən çıxan tillərinə onun ölçüləri deyilir. Bu ölçülər en, uzunluq və hündürlük adlanır. Düzbucaqlı paralelepiped şəklində olan əşyaların və cisimlərin ölçüləri axbxc kimi yazılır. Məsələn qutunun üzərində olan 40 x 70 x 30 yazısı qutunun eninın 40 sm uzunluğunun 70 sm və hündürlüyünün, 30 sm olduğunu göstərir. Onun bütün tillərinin uzunluqları cəmi P=4(a+b+c), tam səthinin sahəsi: S₁=2(ab+bc+ac). Düzbucaqlı paralelepipedin diaqonalları bir nöqtədə kəsişir və həmin nöqtədə yarıya bölünür.

Teorem 25.
Düz bucaqlı paralepipedin dioqanalının kvadratı onun bir tərədən çıxan tillərinin (üç ölçüsünün) kvadratının cəminə bərabərdir. d²=a²+b²+c²

Ölçüləri bərabər olan düzbucaqlı paralelepipedə kub (heksaedr) deyilir.