Türküstan qərbdə Ural və Xəzər dənizindən, sərqdə Altay və Çinə qədər, simalda Tomsk və Tobolskdan, cənubda Iran və Əfqamstana qədər olan ərazini əhatə edir.
Mərkəzi Asiyada (Türküstanda) yaşayan əhali akinçilik və maldarlıqla məşğul olurdular. e.ə. II minilliyin sonu — I minilliyin I yansında türk tayfalarının köçü və yerdəyişmələri baş verdi. Köçun məqsədləri:
► Yeni otlaq sahələri ələ keçirmək
► Yadelli işğallarını aradan qaldırmaq
► Iqtisadi çatinlikləri aradan qaldirmaq
e.ə. VI — IV əsrlərdə Mərkəzi Asiyada Baktriya, Parfiya, Margiana, Xarazm və Soqdiana kimi vaha dövlətlar mövcud olmusdur. Vahə dövlətlər haqqında Çin mənbələrinda və «Avesta» kitabında məlumat verilir. Mərkəzi Asiya e.ə. VI-V əsrlərdə Əhəmənilərin və e.ə. IV əsrin 30-cu illərində Makedoniyalı İskəndərin hücumuna məruz qalmısdır. Baktriya və Soqdianiya əhalisi Makedoniyalı İskəndərə qarşı Spitamenin rəhbərliyi ilə üsyan qaldırdı. Lakin xəyanət nəticəsində Spitamen məğlub oldu.
«Türk» sözünün mənası «güclii və qüvvətli» demekdir. Yunanlar türkləri «iskit», farslar «sak», assurlar ise «aşquz» adlandırmışlar. Arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində qədim türklərə aid Deşikdaş, Namazqan, Pazırıq və Esik abidələri tədqiq edilmişdir. Deşikdaş abidəsində «neandertal adam» və daş alətlər tapılmışdır. Namazqanda isə:
► Möhrə evlər
► Boyalı qablar
► Gil qadın fiqurları
► Bəzək əşyaları
► Metaləritmə kürələri tapılmısdır
Esik kurqanında tapılmısdır:
► Qızıldan hazırlanmıs geyimlər
► Qızıldan bəzək əşyaları
► b.e-nın V əsrinə aid Orxon yazısı
Pazırıq kurqanlarında tapılmışdır:
► Ön Asiyada toxunmuş xalçalar
► Çində istehsal olunmuş ipək parçalar
► Xəz və dəri məmulatları
Mərkəzi Asiya və Türküstan mədəniyyətinə aiddir:
► Aromey alifbası
► Heykəltəraşlıq
► Zərdüştlüyə sitayiş
► Ritonlar
► Yunan allahlarına sitayiş
