Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası
Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası
Hələ Bretton-Vudsda BYIB-nın yaradılması məqsədilə məsələnin müzakirəsi prosesində Afrika, Asiya, Latın Amerikası və Yaxın Şərqdə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi biznesə köməklik göstərmək və dəstəkləmək məqsədilə beynəlxalq təşkilatın yaradılması ideyası müzakirə edilmişdir. Lakin bu ideya geniş müdafiəsini tapa bilmədi. Bu məsələyə BYIB yaradılandan bir neçə il sonra qayıdılmışdır. Xüsusi biznesi dəstəkləmək və tədqiq etmək ideyası BYIB-nın prezidenti Yudjin P. Blekə və vitse-prezident Robert L. Qarnerə məxsusdur.
Öz məsələlərini həyata keçirməklə xüsusi kapitalı səfərbər və əlavə edir, lakin onu əvəz etmir. Bir qayda olaraq BMK-nın öhdəçiliyi layihənin dəyərinin 25 %-dən çox olmur, korporasiya layihənin bir hissəsini maliyyələşdirir və onun həyata keçirilməsinə başqa mənbələri cəlb edir.Bundan başqa, BMK mürəkkəb şəraitdə həyata keçirilən investisiya layihələrində riski aşağı salmağa, tərəflərin marağını tənzimləməyə, xarici investorların, yerli əməkdaşların, digər kredit və dövlət təşkilatlarının iştirak edəcəyi sazişləri həyata keçirməyə imkan verir. Cədvəlin göstərdiyi kimi BMK-nın maliyyə vəziyyəti çox möhkəmdir. 2002-ci ildə bölüşdürülməyən gəlirin artımı 1997-ci illə müqayisədə 57,3 % təşkil etmişdir. Həmin dövrdə səhm kapitalı 5,9 % artmışdır. 1998-ci ildə bankın aldığı əməliyyat gəliri iki dəfə azalmışdır. Bu dünya maliyyə böhranı ilə ələqələndirilir, lakin 1999-cu ildən möhkəm artım meylləri formalaşdırılmağa başlanmışdır. 2001-ci ildə 1997-ci il səviyyəsinə nisbətən 79,2 %-ni təşkil etmişdir. 2002-ci ildən yeni standartlara uyğun olaraq törəmə alətlərin tətbiq edilməsindən və hecerləmədən alınan məbləğ BMK-nın statistik hesabatı cəminə aid edilmir. Bu onun çox böyük olmaması ilə əlaqələndirilir. BMK-da maliyyə xidməti göstərilməsi bir sıra ardıcıl mərhələlərdən keçir və nəticədə layihənin xarakteri, onun əsas göstəriciləri müəyyən edilir, layihənin reallıq səviyyəsi qiymətləndirilir, danışıqlar aparılır və lazımi sənədlərə imza edilir. Sonra isə investisiyalaşma prosesi həyata keçirilir, hesablaşma qaydaları müəyyən edilir, layihənin yerinə yetirilməsinə və istifadə olunan vəsaitə nəzarət edilir. Xarici investisiya üzrə məsləhət xidmətinin (XIMX) fəaliyyəti BMK-nın və BYIB-nın dəqiq nəzarəti üzrə həyata keçirilir və onun xidmətləri ancaq BMK-na üzv olan ölkələrin-dövlətlərin xahişi ilə təqdim olunur. Ümumdünya Bank Qrupu (BYIB, BMK, IZCA) onların əmanəti 71,01 mln dollar təşkil edir. BMK öz təşəbbüslərini yerli şəraitə uyğunlaşdıraraq müxtəlif sferalarda tətbiq edir. BMK ölkə iqtisadiyyatının tez inkişaf edən və dəyişən maliyyə və infrastruktur sektorlarında yeni investisiyalaşmanı həyata keçirir. Şirkət nümayəndələri ilə (rəhbərliklə, menencerlərlə) sıx istiqamətlə BMK müxtəlif məsələlər, o cümlədən maliyyə böhranı üzrə məsləhətləri həyata keçirir. Basic Facts About Ifc Ownership and Management IFC has 176 member countries, which collectively determine its policies and apporove investments. To join IFC, a countreymust first be a member of the IBRD. IFC s corporate powers are vested in its Board of Governors, to hich member countries appoint representatives. IFC s share capital, which is paid in, is provided bu its member countries, and voting is in proportion to the number of shares held. IFC s authorized capital is $2.45 bilion. Loans are issued to private enterprises with po government guarantee of repayment. The IFC cannot stipulate where loan proceeds are spent.
Nizamnaməyə əsasən BYIB istiqrazları bilavasitə xüsusi sektora verə bilmir. R. Qarnet öz köməkçisi R.Demitlə və bankın digər ekspertləri ilə birlikdə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi biznesə kömək problemlərini işləyib hazırlayaraq belə bir fikrə gəldi ki, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi sektorun müəssisələrində investisiyanı həyata keçirmək üçün xüsusi yeni müəssisənin yaradılması vacibdir.
Yeni çoxtərəfli müəssisələrin sahibləri hökumətlər olacaq, lakin korporasiya kimi fəaliyyət göstərəcək və bu ona həm dövlət sektoru və həm də xüsusi sektorla qarşılıqlı hərəkət etməyə imkan verəcəkdir. Belə çoxtərəfli müəssisələrin yaradılmasında korporasiyaların istiqrazlar ayırması, müəssisənin səhm kapitalında iştirakı, BYIB-nın dövlət sektorunda həyata keçirdiyi layihələrə münasibətdə və inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi sektorda layihələr üzrə investisiya təkliflərini qiymətləndirmək üçün mütəxəssis və ekspertlərin verilməsi nəzərdə tutulurdu. Yeni müəssisələrin xüsusi investorlarla yanaşı həmçinin xüsusi kommersiya riskini də öz üzərinə götürməsi də nəzərdə tutulurdu. Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə yeni xüsusi investisiyaların həyata keçirilməsində bir çox maneələrin aradan qaldırılması üçün korporasiya iş yerlərinin yaradılması, valyutadan gələn gəlirin və vergilərin daxil olmasının artırılması, həmçinin biliyin, təcrübənin və müasir texnologiyanın Şimal – Cənub xətti ilə ötürülməsi üçün yerli kapitalın formalaşdırılmasına köməklik göstərməlidir.
Bu ideya ilk dəfə 1951-ci ilin inkişaf üzrə siyasət sahəsində ABŞ-nın Məsləhət Şurasının məruzəsində rəsmən müdafiə olunmuşdur. Şura Nelson Rokfeller başda olmaqla BYIB-nın səmərəliliyini artıqmağa imkan verən, xüsusi istehsal müəssisələrinin inkişafına kömək edən və iqtisadi inkişaf prosesində bir çox əsas komponentləri təmin edən tədbirlər işləyib hazırlamışdır. Belə komponentlər bir neçədir. R. Qarnerin fikrincə, mövcud olan imkanları göstərməyə, lazım olan resursları səfərbər etməyə və bu imkanlardan istifadə etməyə imkan verən sahibkarlıq özü hiss edilməz uyğunluq yaradır. Inkişafın təmin edilməsi həmçinin gələcəkdə yüksək gəlir əldə etmək üçün müəyyən riskə getməyə hazır olan xüsusi investorların kapitallarını səfərbər etməyə imkan verir. Inkişafın təmin edilməsinə köməklik göstərən digər faktorlar içərisində əlavə iş yerlərinin yaradılması, işçilərə yeni ixtisasların öyrədilməsi, rəhbər kadrların hazırlanması, texnika və texnologiyanın inkişaf etdirilməsi və digər məsələləri xüsusi biznes öz üzərinə götürür.
Inkişaf etməkdə olan ölkələrdə müəssisələrin sahibləri müəyyən olunmuş tədbirlərin yerinə yetirilməsi gedişində avadanlıqlardan, əmək resurslarından və mal istehsal edən müəssisənin dinamik inkişafının yaradılması üçün kapitaldan, bazarın tələbinə cavab verən və onların rəqabət etmək imkanlarını təmin edən istehlak dəyərindən müvəffəqiyyətlə istifadə edə bilər. Beləliklə, inkişaf etmiş ölkələrə yoxsulluqla mübarizədə və onların vətəndaşlarına etibarlı gələcəyin təmin edilməsi üçün həqiqi köməklik göstəriləcəkdir. K. Qarner öz ideyasını aktiv surətdə təbliğ edirdi. Lakin 1952-ci ildə ABŞ-da prezident seçkilərindən sonra onun ideyasının müdafiə olunma aktivliyi aşağı düşmüş və iki il keçdikdən sonra R.Qarnerin təşkilatın yaradılması ideyası yenidən bəyənilmiş və belə qərara gəlmişlər ki, o, işə başlaya bilər. Ideyanın həyata keçirilməsinə başqa ölkələr də qoşulmuşdur. 1955-ci ildə BYIB-nın mütəxəssisləri Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası (BMK) (International Finance Corporation - IFC) adını alan yeni təşkilatın fəaliyyətini tənzimləyə biləcək təsisçilik müqaviləsinin layihəsini tərtib etdilər. BMK rəsmən 1956-cı ilin yayında yaradılmış və Robert Qarner onun ilk – birinci rəhbəri olmuşdur. Zəif inkişaf etmiş ölkələrdə xüsusi biznesin inkişafını stimullaşdıran bazar münasibətləri proseslərinin təşəkkül tapmasını gücləndirməyə imkan verən institut belə yaradılmışdır.
BMK-nın yaranması inkişaf etməkdə olan ölkələrdə xüsusi sahibkarlığın stimullaşdırılması üzrə BYIB-nın imkanlarını genişləndirmişdir. BYIB-nın Nizamnaməsinə uyğun olaraq (6-cı bölmə (a) səh. 3) BMK öz resurslarını müəssisənin səhmlərinə qoymaq və inkişaf etməkdə olan ölkələrin xüsusi sektorlarına hökumət zəmanəti olmadan uzunmüddətli istiqrazlar vermək hüququ almışdır.
Bu gün BMK uzunmüddətli kreditlər verməkdə və inkişaf etmiş ölkələrin xüsusi sektorlarının layihələrinin maliyyələşdirilməsində işgüzarlıqla iştirak edən çoxsahəli nəhəng müəssisə hesab edilir.
BMK xüsusi sektorun möhkəm inkişafının aşağıdakı yollarla həyata keçirilməsinə köməklik göstərir:
Investisiya fəaliyyətilə yanaşı BMK özəlləşdirmə ilə əlaqədar xidmətlər təqdim edir, son vaxtlar isə daha aktiv texniki və məsləhət xidmətləri həyata keçirir.
2003-cü ildə BMK-nın tərkibinə 175 üzv ölkə daxil olmuşdur və bu üzvlər birlikdə onun siyasətini müəyyən edir və investisiya layihəsini təsdiq edir. BMK-ya daxil olmaq üçün, mütləq BYIB-nın üzvü olmalıdır. BMK-da korporativ səlahiyyət Idarəetmə Şurasına məxsusdur ki, bu da öz ölkələrinin nümayəndələrini təyin etməyə imkan verir. Işgüzar səsvermə hər bir vahid işgüzar istehlakçı arasında bu və ya digər ölkəyə mütənasib olaraq bölüşdürülür (BMK-nın buraxılmasına icazə verilmiş nizamnamə kapitalı 2,45 mlrd. ABŞ dolları təşkil etmişdir).
BYIB-nin icraedici direktoru BMK-da öz vəzifəsini uyğunlaşdırır. BMK-nın rəhbəredici orqanını eynilə BYIB-nın Şurasının heyətinə daxil olan şəxslər təşkil edir. BMK-nın prezidenti həm də BYIB-nın prezidentidir. BMK-nın ümumi və cari əməliyyatların idarə edilməsi beş regional, dörd sahələr və bir funksional departamentlər tərəfindən həyata keçirilir.
Regional departamentlər ölkə qrupları üzrə, sahələr üzrə departamentlər isə fəaliyyət, aqrobiznes, kimya, neft-kimya və gübrə, infrastruktur, neft, qaz, dağ-mədən sənayesi sferası üzrə bölünür.
Istiqrazlar cəlb edilmiş və ya çevik faiz dərəcəsi ilə nisbətən möhkəm valyuta (əsasən ABŞ dolları, avro, isveç frankı və yapon iyeni ilə) 7-12 il müddətinə verilir. Kreditin dəyərinin ölçüsü bazar şəraitindən, konkret ölkənin iqtisadi inkişaf səviyyəsindən və layihənin və risklərin həyata keçirilməsi ilə bağlı olan faktorlardan asılıdır. Investisiya əməliyyatlarının səviyyəsindən asılı olaraq maliyyə riskləri artır. Onlar korporasiyanın maliyyə davamlılığı səviyyəsinə təsir edir. BMK-da maliyyə risklərəinin idarə edilməsi funksiyalarına nəzarət maliyyə planlaşdırılması şöbəsi tərəfindən həyata keçirilir. O, öz müştərilərinə kredit vermək imkanları səviyyəsini yeniləşdirir.
Bunun üçün BMK müştərilərlə paralel olaraq sazişlər imzalayır ki, bu sazişlərə əsasən tərəflər bazar risklərinin əvvəlki maksimal əhəmiyyətindən müəyyən dərəcədə yüksək olması haqqında baş verməsinin BMK-nı xəbərdar etməyə borcludur. Bu BMK-na kredit risklərini daha yaxşı idarə etmək, müştərilərin kredit almaq səviyyəsini güdməyə və onların tez aradan qaldırılmasında lazımi vaxtda tədbirlər görməyə imkan verir.
Investisiya tədbirləri üzrə korporasion istiqrazlarda kredit riskləri artır. Kredit risklərini məhdudlaşdırmaq üçün BMK xüsusi işlənib hazırlanmış meyarlardan və bütün öz müştərilərini kreditləşdirmək limitindən istifadə edir. Bu iş BMK-nın maliyyə komitəsi tərəfindən həyata keçirilir. BMK özünün kredit siyasətini Beynəlxalq Yenidənqurma və Inkişaf Bankı ilə birlikdə nizamlayır.
BMK-nın xüsusi maliyyə resursları ona üzv olan ölkələrin (səhmdar kapitalın) BMK-nın səhmlərinə yazılanların üzvlük haqları hesabına müvafiq olaraq BMK-nın gəlirlərindən istiqrazların verilməsindən əldə edilən faizlərin hesabına, maliyyə yığımları, dividentlər, gəlirlərdə iştirak etməkdən, səhmlərin satışından əldə edilən gəlirlərdən, xidmətlərə görə ödəmələrdən, depozitlərdən və qiymətli kağızlar üzrə əməliyyatlardan əldə edilən gəlirlər hesabına yaranır. BMK həmçinin dünya kapital bazarı vəsaitlərinin cəlb edilməsi və BYIB-dan alınan borclar hesabına öz maliyyə resurslarını yaradır.BMK Ümumdünya Bankının ən gəlirli institutlar qrupu kimi təqdim edir.
BMK-nın maliyyə portfelində borc vəsaitləri müəyyən pay təşkil edir ki, BMK beynəlxalq kapital bazarlarından aldığı bu borclar hesabına formalaşır. Bu borclar BYIB-dan və digər mənbələrdən əldə edilir. 1997-2002-ci illərdə BMK-nın ümumi maliyyə resurslarının həcmində borc maliyyə resurslarında payı 70-72 % təşkil etmişdir.
BMK öz maliyyə portfelinin müxtəlif risklərdən və maliyyə titrəyişindən qorunmasına böyük diqqət yetirir. Bu məqsədlə BMK-nın rəhbərliyi dəyərin aşağı düşmə meylindən maliyyə portfelini qorumaq üçün ümumi məqsədləri birləşdirən strategiya işləyib hazırlayır. Müxtəlif alət və vəsaitlərdən (opsion, hecerləmə və s.) istifadə etməklə BMK özünün maliyyə davamlılığı haqqında düşünür, aktiv əməliyyatlar üzrə xərclərin yerini doldurmaq, məsələn, borc götürənlərin öz vaxtında borclarının tam ödənməməsi və ya kəsirlə ödənməsi haqqında öz resurslarının müəyyən hissəsini ehtiyat fondu yaratmaq üçün istifadə edir. Xüsusilə məsələnin bu tərəfinə növbəti maliyyə böhranından sonra daha çox diqqət yetirilmişdir. BMK-nın maliyyə vəziyyətinə 1998-ci il böhranı xüsusi olaraq ciddi təsir göstərmişdir. Ödənilməmiş istiqrazların payı nisbətən artmışdır. Əgər 30 iyun 1998-ci ilə ödənilməyən istiqrazların ümumi məbləği 633 mln. dollar idisə, 1999-cu ilin həmin dövrünə 854 mln dollara qədər yaxud 35,3 % artmışdır. Bununla əlaqədar olaraq korporasiya ehtiyat fondunun artırılması təcrübəsini tətbiq etdi. 1998-ci ildə ehtiyat fondu 481 mln dollar artaraq, 1999-cu ildə onun həcmi 1 mlrd 552 mln dollar təşkil etmişdir (verilən istiqrazların ümumi həcminin 17 % - ə qədərində). Korporasiya ehtiyat fondunu daha 333 mln dollar artıraraq, onun həcmini 1 mlrd 825 mln dollara çatdırmışdır ki, bu da təqdim olunan istiqrazların ümumi həcmində onun payının 18,2 %-i demək idi. 2000-ci ildə 215 mln dollar məbləğində ayırmalar olmuşdur, 2001-ci ildə ehtiyat fonduna daha 402 mln dollar köçürülmüşdür. Ehtiyat fondunun ümumi həcmi 2442 mln dollar təşkil etmişdir ki, bu da verilən istiqrazların ümumi həcminin 26, 3 %-ni təşkil edir.Beləliklə, 1998-2001-ci illər üzrə ehtiyat fondu verilən istiqrazların ümumi həcminə faiz nisbətində 10,74 %-dən 26,2 %-ə qədər artmışdır.BMK istiqrazlar vermək, o cümlədən sindikatlaşmış səhmdar və kvazisəhmdarlaşmış kapitalın və digər formalarda qoyulması ilə əlaqədar olaraq müxtəlif maliyyə, həmçinin texniki və məsləhət xidmətlərini öz maliyyə resursları hesabına investisiya qoyuluşunu həyata keçirir.
Birinci dörd mərhələ vitse-prezidentin rəhbərliyi ilə həyata keçirilir. Bu mərhələlərdə vitse-prezident bilavasitə investisiya fəaliyyətinə cavabdehlik daşıyır. Hesablaşma qaydaları və nəzarət məsləhət xidmətinə cavabdeh olan vitse-prezidentin tabeliyindədir.
Cədvəldən göründüyü kimi, yeni əsrin üç ilində BMK 5208 mln dollar və ya ümumi investisiya həcminin 43 %-i qədər istiqrazlar vermişdir.
Maliyyə investisiya portfelində ikinci yeri sindikatlaşdırılmış istiqrazlar tutur. 2000-2002-ci illərdə onların payı orta hesabla 29,3 %, 2001-ci ildə isə 42,3 % təşkil etmişdir. BMK-nın sindikatlaşdırılmış istiqrazları iri layihələri kreditləşdirmək üçün istifadə edilir. BMK-rın istiqrazları verilən istiqrazların payından asılı olaraq layihələri maliyyələşdirən iştirakçılara satılır.
BMK kredit və istiqrazları inkişaf, yəni istehsal, investisiya proqramlarının tətbiqi və digər məqsədlər üçün xüsusi şirkətlərə də verir. 2000-2002-ci illərdə BMK-nın qoyduğu səhm kapitalı ümumi investisiya həcminin 17,3 %-ni təşkil etmişdir. Üç ildə korporasiya 4113 firmaya investisiya vermiş və 2000-ci illə müqayisədə onların sayı 5,2 % artmışdır.
BMK investisiya əməliyyatlarının aparılmasında maliyyə vasitəçilərinin və ixtisaslaşmış agentlərin köməyindən istifadə edir.
BMK-nın sektorlar üzrə – ilk növbədə iqtisadi sektorlar üzrə maliyyə vəsaitlərinin bölüşdürülməsinin təhlili göstərir ki, 90-cı illərdə investisiyanın müəyyən hissəsi – maliyyə sektoruna 22 %, infrastruktura 18 %, mədən sənayesinə, yeyinti və aqrar sənayesi sektoruna 12 % göndərilmişdir.
2000-2002-ci illərdə iqtisadiyyat sektorunu maliyyələşdirmək üçün meyllər ümumiyyətlə saxlanmışdır. Maliyyə sektoru investisiya həcmi üzrə birinci yeri tutmuş və onun payı 30% - dən 34 % arasında tərəddüd edir. Ictimai istifadə ümumi istifadə müəssisələri və nəqliyyat ikinci yerə keçmişdi. Bu sektora investisiya qoyuluşu 17 %-dən 21 %-ə qədər tərəddüd edirdi. Investisiya qoyuluşunun həcminə görə üçüncü yer 9 %-dən 18 %-ə qədər informasiya texnologiyalarına məxsus idi.
BMK-nın investisiya coğrafiyası çox geniş olmaqla təcrübi baxımdan bütün dünyanı əhatə edir. 2001-ci ildə nisbətən böyük həcmdə investisiyalar Latın Amerikası və Karib hövzəsi ölkələrinə – 1017 mln dollar, Yaxın Şərq və Afrika ölkələrinə – 956 mln dollar və Asiya-Sakit Okean regionuna – 784 mln dollar göndərilmişdir. 2002-ci ildə investisiyanın marşrutu və həcmi dəyişmişdir. Latın Amerikası və Karib hövzəsi üçün birincilik saxlanılmışdır. Lakin investisiyanın həcmi 44,9 % artaraq 1474 mln dollar olmuşdur. Investisiya həcminə görə ikinci yeri Şərqi Asiya və Sakit Okean regionu tutmuşdur – 740 mln dollar, üçüncü yeri Avropa və Mərkəzi Asiya tutmuşdur – 739 mln dollar olmuşdur.90-cı illərdə BMK-nın fəaliyyət dairəsi müəyyən dərəcədə genişlənmişdir. O, maliyyə, kapital bazarında özəlləşdirmə və yenidənqurma üzrə, layihələrin tətbiqi üzrə xidmətlər sektorlarında texniki köməklik göstərməyə başlayır.
Məsləhət, texniki və informasiya xidmətləri bu formada təqdim olunur:
1999-cu ildə xarici investisiya üzrə məsləhət xidmətinin (XIMX) köməkliyi ilə həyata keçirilən xidmətlər nisbətən vacib layihələr hesab edilir. Belə layihələrə Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində, o cümlədən Ermənistan, Litva, Makedoniya və Sloveniyada həyata keçirilən layihələri aid etmək olar.
XIMX – nin hesabat dövründə digər fəaliyyət istiqaməti 8 ölkədə – Boliviyada, Indoneziyada, Iordaniyada, Latviyada, Madaqaskarda, Malidə, Mavritaniyada və Filippində xüsusi investisiya sferasında bürokratik halları təhlil etmək və onların aradan qaldırılması üçün tövsiyələr işləyib hazırlamaqdır.
XIMX – nin ən vacib məsələlərindən biri infrastrukturaya xarici investisiyaların cəlb olunması üçün tövsiyələr işləyib hazırlamaqdan ibarətdir. Bu məqsədlə Kosta – Rika, Nepal və Zambiyaya infrastruktur sferası müəssisələrinin hüququ bazasını yaxşılaşdırmaq üzrə məsləhətlər-təkliflər olunmuşdur.
BMK təqdim etdiyi məsləhət xidmətləri üçün müəyyən ödənclər alır. Onun ölçüsü layihənin əhəmiyyətliliyi dərəcəsindən asılıdır. 1999-cu ildə belə ödənclərin məbləği 33 mln dollar təşkil etmişdir.
Son 1971-1999-cu illər üzrə BMK dünyanın 100-dən çox ölkəsinə maliyyə sferasında 900-dən çox layihə üzrə məsləhət köməkliyi göstərmişdir.
Layihələrin çox hissəsi (59 %-i) qiymətli kağızlar bazarında göstərilən texniki və məsləhət köməkliklərinin payına düşür. Bütün layihələrin üçdə bir hissəsi (34 %-i) qeyri-bank institutlarının fəaliyyətinin təmin edilməsinin hüquqi məsləhətlərinə aid edilir, layihələrin 7 %-i isə bank sferasına aiddir.
Qiymətli kağızlar bazarının inkişafı üzrə layihə Vyetnam və Bolqarıstanda yerinə yetirilmiş və maliyyə fəaliyyətinin gələcək inkişafının tənzimlənməsinin hüquqi mexanizminə kömək etmək üzrə xidmətlər göstərilmişdir. Korporasiyaların idarə olunmasını təkmilləşdirmək üzrə tövsiyələr Çili biznesmenləri üçün, Rusiya, Ukrayna, Xorvatiya,Moldova,Litva və Polşa üçün lizinq fəaliyyətinin səmərəliliyini yüksəltmək planı işlənib hazırlanmışdır. Bank sektorunda köməklik üzrə ixtisaslaşmış proqram Koreya («Hana Bank»və «Kookmin Bank»), Vyetnamda («FEB/ACB twinning agreement»), Banqladeşdə yerinə yetirilmişdir. Bankların özəlləşdirilməsində Kosta-Rika («BICSA»), və Bolqarıstana («Hebros Bank») köməklik edilmişdir.
BMK hökumətlərə və dövlət şirkətlərinə müxtəlif siyasi və iqtisadi şəraitdə özəlləşdirməni aparmaq üçün məsləhət xidmətləri göstərir.
1999-cu ildə 5 belə layihələrdən biri Panamada dövlət mülkiyyətində olan enerji sahəsində «Instituto de Recursos Hidraulicos y Electrification», şirkətlərinin özəlləşdirilməsi olmuşdur ki, hazırda bu şirkətlər digərləri ilə müvəffəqiyyətli rəqabət aparır.
Bundan başqa Maliyyə Xidmətləri üzrə Komitə (MXK - KFU) tam və ya müəyyən hissə dövlət mülkiyyətində olan iqtisadiyyatın həmin sahələrində fəaliyyət göstərən müəssisələrlə rəqabət aparan xüsusi şirkətlərə də məsləhət xidmətləri göstərir.
BMK keçid iqtisadiyyatında olan ölkə şirkətlərinin risklərinə menecment üzrə xidmətlər təqdim edir. Bu proqram çərçivəsində BMK şirkətlərin nümayəndələrinə risklərin idarə olunması texnikasını və riskləri məhdudlaşdırmaqla şirkətlərin kredit qabiliyyətini yüksəltmək yollarını öyrədir.
XX əsrin son onilliiyində dünyanın 35 ölkəsində ümumi məbləği 445 mln dollar olan menecment riskləri üzrə 83 layihə həyata keçirilmişdir. 1999-cu ildə BMK belə layihələri Banqladeş, Kot-d-Ivuar, Ekvador, Koreya, Mozambik, Panama və Peruda həyata keçirmişdir. Şirkətlərin inkişafı və onların cari fəaliyyəti ilə əlaqədar BMK-nın həyata keçirdiyi tədbirlərə Texniki Yardım Fondunun (TYF) hesabına köməklik göstərilir. Texniki Yardım Fondunun (TYF)-nin vəsaiti əsasən donor hesab edilən iri şirkətlərin əmanətləri hesabına yaranır. TYF-nu maliyyələşdirən donor-subyektlərə aşağıdakılar aiddir:
Bu fond (TYF) çərçivəsində təklif olunan texniki xidmətlər, ixtisasın artırılması, layihənin təhlili, xüsusi sektorun fəaliyyət göstərməsi şəraitinin yaxşılaşdırılması, xüsusi şirkətlər üçün gücün təqdim olunması, özəlləşdirmə üzrə xidmətlər və digər proqramları özündə birləşdirir. Məsələn, TYF hesabına iki Koreya bankının fəaliyyəti yaxşılaşdırılmış, özəlləşdirmə aparılmış, Hondurasda telefon şəbəkələri genişləndirilmiş və təkmilləşdirilmiş, Malidə turizm sektorunda xidmətlər və həmçinin Rusiyada bank auditi inkişaf etdirilmişdir. 1998-ci ildən TYF çərçivəsində 700-dən çox texniki köməklik layihələri həyata keçirilmişdir.
1998-1999-cu illərdəki maliyyə böhranı BMK-nın böhranın nəticələrini aradan qaldırmaqla əhəmiyyətli rolunu aşkar etmişdir. Nəticədə korporasiyanın ona üzv olan ölkələrə təsiri müəyyən dərəcədə artmışdır. 1999-cu ildə korporasiya böhranlardan əziyyət çəkən ölkələrin iqtisadiyyatına 3,6 mln dol
lar vəsait qoymuşdur, lakin böhran dövründə xüsusi biznes məqsədləri üçün kreditlərin azalması BMK-nın maliyyə xidmətlərinə tələbin artmasına səbəb olmuşdur. Korporasiyanın maliyyə xidmətləri Koreya və Indoneziya böhranının hadisələrini aradan qaldırmaqda cəhd göstərməyə böyük köməklik etmişdir. BMK Asiyanın Nizamnamə Fondu 750 mln dollar olan «Opportunist» fondunun təsis edilməsində mühüm rol oynamışdır.
The International Finance Corporation (IFC) promotes sustainable private sector investment in developing countries as a way to reduce poverty and improve reorles lives.
IFC is a member of the World Bank Group institutions: to improve the quality of the lives of people in its developing member countries. IFC Mission Statement.
Established in 1956, IFC is the largest multilateral sounrce of loan and equity financing for private sector projects in the developing world. It promotes sustainable private sector development primarily by;
The Board of Governors delegates many of its powers the Board of Directors, which is composed of the Executive Directors of the IBRD, and which represents IFC s member countries. The Board of Directors reviews all projects.
The President of the World Bank Group, James D. Wolfensohn, also serves as IFC s president. IFC s Executive Vice President, Peter Woicke, is responsible for overall management of day-operations. Although IFC coordinates its activities in many areas with the other institutions the World Bank Group, IFC generally independently as it is legally and financially autonomous with its own Articles of Agreement, share capital, management and staff. Funding of IFC s Activities IFC s equity and quasi-equity investments are funded out of its net worth: the total of paid in capital and retained earnings. Strong shareholder support, triple-A rating, and the substantial paid-in capital base have allowed IFC to raise funds for its lending activities on favorable terms in the international capital markets.
The Loans
Where the money comes from 80 percents is borrowed in international financial markets throung public bond issues or private placements; the remainder is borrowed from the IBRD.
