Disk sürücüsü
Disket növləri Disket növləri Bunların xaricində Amiga Kompüterləri DD Disketlərə 880 KB, HD Disketlərə də 1.76 MB məlumat yazılır. Disketin quruluşu Zəif cəhətləri: Üstünlükləri:
İş prosesində fərdi komputerdə az istifadə edilən disk sürücüsü disketlərə proqram və verilənləri yazmaq üçün təyin edilmiş qurğudur. Disk sürücüsünün köməyi ilə vacib sayılan proqram və sənədlərin surətlərini çıxartmaq, həmçinin lazım olan informasiyanı bir komputerdən digərinə ötürmək mümkündür.
İndiki zamanda fərdi komputerlərdə 3.5 dyumluq(və ya 89mm) disketləri işlədə biləcək disk sürücüsündən istifadə edilir. Belə disketlərdə 1.44 Mbayt infformasiya saxlamaq olar (əvvəllər istifadə edilən disketlərdə 720 Kbayt informasiya saxlanılırdı). Son zamanlar informasiya tutumu 2.88 Mbayt olan disketlərdən də istifadə edilir. Amma belə disketlər əlverişli olmadığı üçün az yayılmışdır.
Qeyd etmək lazımdır ki, fərdi komputerlərin əvvəlki modellərində 5.25 dyumluq (və ya 133 mm) disketlərdən istifadə edirdilər. Müasir dövrdə belə disketlərə təsadüfi hallarda rast gəlmək olar.
Disket, (Floppy disk) kompüterdəki məlumatı daşımaq üçün istifadə edilən, üzərinə dəmir oksid pələngmiş bir plastik diskin yenə plastik bir qab içərisinə yerləşdirilməsiylə meydana gətirilmiş maqnetik məlumat saxlama mühiti Plastik diskin elastik olması səbəbiylə İngiliscədə floppy adı verilər. Ümumiyyətlə kiçik ölçülərdəki proqram ya da məlumatların saxlanması və bir kompüterdən digərinə köçürülməsi üçün kompüterlərin oxuyucu gözünə yerləşdirilərək istifadə edilən val formasında maqnetik xüsusiyyətli bir vasitədir. Disketlərdən, kompüter kassası üzərində ol/tapılan disket sürücü ilə məlumat alveri edirlər. Məlumatlar silinərək disket içindəki maqnetik yaddaş sahəs(n)i təkrar təkrar istifadə edilə bilər. Disketlərin üzərində, istifadəçilərə disketin içindəki məlumat haqqında məlumat verən kağız etiketlər də yapışdırıla bilər.
Disketlər, fərqli ölçü və həcmlərə sahibdirlər. Bir disketin fiziki böyüklüyü bir kənarının düym olaraq uzunluğuyla xatırlanar. Bu gun bazarlarda istifadəsi ən məşhur olan disket növü 3,5 düymlük (3.5" ) disketdir. Keçmişdə 5,25 düymlük və 8 düymlük olanları da istifadə edilmişdir.
Disketlərin məlumat saxlama tutumuna görə də təsnifatini vermək olar. Disketin tutumu sağ üst küncündə yazılan DD və HD hərflərindən aydın olar. DD (Double Density) disketlər 720 KB, HD (Hight Density) disketlər 1,44 MBlik məlumat saxlama tutumuna malikdir.
Fərdi kompüterlərdə istifadə edilməkdə olan disket növləri aşağıdakı cədvəldə verilmişdir.
ölçüMəlumat saxlama tipi
Saxlama həcmi
5,25 inç
Tək yönlü
180 KB
5,25 inç
iki yönlü
360 KB
5,25 inch
Qalın qatlı
1,2 MB (HD)
3,5 inch
Tək yönlü
720 KB (DD)
3,5 inch
Iki yönlü
1,44 MB (HD)
Disketlərin sağ və sol alt künclərində kvadrat formasında iki dəlik vardır. Disketlərin üzərindəki bu dəliklərdən biri protect (qoruma) pəncərəsidir. Disketlərin sağ tərəfindəki dəlik (qeyd qoruma pəncərəsi) üzərində bir qapaq vardır. Bu qoruma qapağı açıqsa disketə məlumat yazıla bilər, disketdən məlumat silinə bilər, disketə virus düşə bilər. Qoruma qapağı bağlı isə disket tam oxunardır. Disketdəki məlumatlar dəyişdirilə bilməz, silinə bilməz, disketə virus düşə bilməz. Disketdəki məlumatları qorumaq üçün disket qorumağa alınar (protect olunar). İçində əhəmiyyətli məlumatlar olan disketlərin silinməməsi və disketlərə virus düşməməsi üçün qoruma pəncərəsinin bağlanılması lazımdır.
Disket qabının üzərində olan metal (oxuma pəncərəsi qapağı) diski xarici təsirlərdən (toz, günəş işığı, vs.) qorumaq məqsədiylə edilmişdir. Disket sürücü içərisinə girincə bu qapaq açılar və oxuma başı diski oxumaq üçün diskin içindəki maqnetik disk üzərinə mövqelənər. Bu qapağın açılaraq içəridəki maqnetik diskə toxunulması disketin pozulmasına səbəb ola bilər.
Aşağıdakı şəkildə 3,5 düymlük bir disketin fiziki quruluşu verilmişdir.
1. Qeyd qoruma pəncərəsi
2. Çevirmə yuvası
3. Oxuma pəncərəsi qapağı
4. Plastik qab
5. Qoruma yatağı
6. Maqnetik disk
7. Disk sektoru
Disketlər, məlumatları yavaş bir şəkildə yazır və tez pozulma xüsusiyyətinə malikdir. Heç istifadə edilmədən pozulanları belə vardır. çarpma, istilik kimi faktlar, pozulmağı sürətləndirir. Plastik növlü vəsaitdən emal edilmiş olması, bir başqa dezavantaj olub, qırılma meydana gəlmədən ziyan, yəni, istifadə xarici olmağı reallaşdırar. Kiçik, kvadrat bir düymə şəklindəki təhlükəsizlik mövqeləşdirməsi olmaqla birlikdə, hal-hazırda istifadə edilən daşına bilən disklər kimi, müxtəlif şifrələndirmə söz mövzusu olmadığından, hər an, hər şəkildə, hər kəs tərəfindən, hər cür kompüter, mühitdə asanlıqla istifadə edilə bilər. Ancaq ucuz olması səbəbi ilə istifadəsi, minimum səviyyədə olsa belə davam etməkdədir.
Tutumu məhdud olduğu üçün, şəkil, qrafik, cədvəl və s. yüklü faylların axtarilmasi mövzusunda qeyri-kafidir. Daha sonraları, zipli disketlər (rəngli) istifadəyə təqdim edilmişdir amma onlar içində prosessor üzərində bu istifadəyə uyğun yuva lazımlı olmuşdur. Tutum artmış amma hər prosessorda bu tip disketlərin istifadəsinə uyğun yuvalar olmadığı üçün yenə qeyri-kafi olmuşdur.
Bir başqa dezavantaj isə, yüklənən məlumatların zaman zaman, bir qisimində ziyan meydana gələ bilməkdədir. Ayrıca, zaman peyvəndmi ilə yaxşı qorunsa belə özbaşına pozulma söz mövzusu ola bilməkdədir.
Bütün bu dezavantajlara baxmayaraq disketlər; iş yerlərində sənədlərin (*.doc, *.txt, *.ppt kimi fayl növlərinin) saxlanmasında, BIOS aktuallaşdırmada, bəzi SONY digital kameralarda, məlumatları ehtiyatlaşdırmada, bir anlıq fayl axtarışında, bəzi disket sürücüsü saxlayan orglardaki melodiyaların saxlanmasında, bəzi avtomatlarda və köhnə əməliyyat sistemlərinin quraşdırılmasında istifadə edilər (*.img).