Təhsil, elm və mədəniyyət məsələləri üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatı – YUNESKO (UN Educational Scientific and Cultural Orqanization — UNESCO) 1945-ci ildən YUNESKO BMT-nin ixtisaslaşmış müəssisəsi adlanır. Hazırda 190 ölkə təşkilatın üzvü sayılır. Proqrama əsasən YUNESKO-nun məqsədi və BMT-nin Nizamnaməsi tərəfindən bəyənilmiş milliyyətindən, irqindən, cinsindən və dini mənsubiyyətindən asılı olmayaraq bütün xalqlar üçün sülhü və təhlükəsizliyi möhkəmləndirmək, elm, təhsil və mədəniyyət sahəsində hüquq və azadlıqların təmin edilməsinə, xalqların bu yolla əməkdaşlığının təmin edilməsinə və göstərilməsinə xidmət etməkdir.
YUNESKO-nun əsas orqanları aşağıdakılardır:
1.Baş konfrans;
2.Icraedici Şura;
3.Katiblik.
Yerləşdiyi yer – Paris (Fransa).
YUNESKO elmi tədqiqatlar, kadr hazırlığı, dərs demək yolu ilə biliklərin hərəkəti, ötürülməsi və mübadilə edilməsini normativ aktlar əsasında həyata keçirir. Beynəlxalq aktlar və onların yerinə yetirilməsi üçün təkliflər qəbul edir, texniki əməkdaşlıq sahəsində layihələr işləyib hazırlayır, inkişaf sahəsində dövlətlərə – təşkilatın üzvlərinə ekspert xidməti
təqdim edir, ixtisaslaşmış informasiyanın dəyişdirilməsinə, təhsilin, elmin və mədəniyyətin yeni formaları sahəsində perspektiv tədqiqatlar aparır.
190 dövlətdə YUNESKO-nun üzvləri təhsil, elm və mədəniyyət işçiləri olmaqla milli komissiya yaratmışlar. YUNESKO-nun 6670 əlaqə yaratmaq məktəbi olmaqla, gənclərdə özlərində təmkinlik və başqa ölkələrin xalqlarını başa düşməyi tərbiyə edirlər. YUNESKO-nun təşkilat və mərkəzlərində 6000 klub təşkilatın idealını və onun fəaliyyətini aşağı səviyyədə hərəkət etdirməyə yardımçı olur.
Hazırkı vaxtda YUNESKO (ÜST ilə birlikdə) Afrikadakı gənclərə və yeniyetmələrə seksual və reproduktiv sağlamlığın qorunması barədə məsləhətlər və digər xidmətlər göstərir.
Ümumdünya Intellektual Mülkiyyət Təşkilatı — ÜIMT — (World Intellectual Property Organization - WIPO) - 1893-cü ildən mövcud olan intellektual mülkiyyətin mühafizəsi üzrə beynəlxalq büronun dəyişməsi nəticəsində 1967-ci ildə baş vermişdir. 1974-cü ildən ÜIMT- BMT-nin ixtisaslaşmış müəssisəsidir.
ÜIMT- in əsas orqanları:
1.Baş Assambleya;
2.Konfranslar;
3.Əlaqələndirici komitə.
ÜIMT- in qərargahı Cenevrə şəhərində (Isveçrə) olmaqla 126 ölkəni özündə birləşdirir.
Təşkilatın məqsədi intellektual yaradıcılıq əsərlərinin qorunub saxlanmasına köməklik etməkdir.
ÜIMT- ixtiraların, xaricdə mal nişanlarının səmərəli saxlanması, ixracın inkişafının stimullaşdırılması, sənaye mülkiyyətinin qorunması sahəsində beynəlxalq sazişlərə baxılması və formalaşdırılması üçün elmi əsas yaradır.
Bu təşkilat ədəbiyyatlara, musiqi, bədii, aidio, aidio-video istehsalı, ixtiraçılıq və səmərələşdirici təkliflərin, sənaye nümunələri və əmtəə nişanlarının hüquqi müdafiəsinə köməklik göstərir.
ÜIMT- in fəaliyyəti dünyanın hər hansı bir hissəsində yaşamasından asılı olmayaraq bütün müəlliflər intellektual mülkiyyət, inkişaf edən və keçid iqtisadiyyatında olan ölkələrə koməklik göstərmək, öz ixtiralarından və yaradıcılıq potensialından, hətta səmərəli, milli intellektual mülkiyyət yaratmaq və təkmilləşdirmək üçün intellektual mülkiyyətə sahib olmaq hüququ alsınlar.
Bunlara əsaslanaraq cəmiyyətin fəaliyyətinin imkanlarından eyni istifadə etmək üçün bütün ölkələri təmin etmək əsasında müvafiq qaydada vəsait ayrılır.