Tanınmış aktyorlar və aktrisalar kateqoriyası üzrə məqalələr

Onun haqqında yazılarımdan birində belə bir cümlə işlətmişdim – Özü olmayanda qədri bilinəcək sənətkarlardandır.  Biz beləyik, dəyərli insanları — alimi, ustadı, sənətkarı sağlığında bilmərik, itirəndən sonra itkinin ağırlığını anlayarıq. Allah gecindən versin, onu itirməyək, cismən Tanrı nə zaman istərsə, o zaman aparır bəndələrini. Əsas olan odur ki, sağlığında itirməyək insanı, sənətkarı. Nə qədər ki var, yaşayır, hələ yarada biləcəyi obrazlar çoxdur, potensialı içində qovrulur, özü bilir nəyə qadirdir, bilməli olan, onu özünün içindən alıb çıxarda biləcək kimsə olsun təki.

Milli kino və teatrımızın səhnəsində yaratdığı obrazlar, elə bil onun "əyninə biçilmişdi”, onun üçün yazılmışdı. Başqa biri heç vaxt onun kimi bu obrazları yarada bilməzdi və ya yaratsaydı belə bu qədər böyük tamaşaçı alqışı qazanmazdı. O, təkcə rollarına görə deyil, həm də xarici görünüşü, mimikası, özünü tamaşaçıya təqdimetmə bacarığı ilə də daim seçilib-fərqlənib. İllər, qərinələr ötsə də Azərbaycan sənət tarixinə adı böyük hərflərlə yazılan, cəmi 44 il ömür yaşamış Bəşir Səfəroğlu hər zaman hörmət və rəğbətlə yad ediləcək.

Gözləri qəm dəryası olan, yaddaşımızda insanlıq nümunəsi göstərən bir obraz -  “Qırçı Məhəmməd”  kimi qalan aktyor Fazil Salayev...
Fazil Salayev 1931-ci ilin sentyabrın 1-də Bakıda, İdris Salayevin ailəsində dünyaya gəlib. Əslən Cənubi Azərbaycandandır. Fazil evin vur-tut bircə uşağı olub.
Orta məktəbi yaxşı qiymətlərlə bitirən Fazil, sənədlərini Əzim Əzimzadə adına Rəssamlıq Məktəbinə verir və oranı əla qiymətlərlə tamamlayır. Rəsssamlıq məktəbinin sonuncu kursunda aktyorun atası İdris Salayev oğlunu həmyerlisinin qızı Fəridə xanımla nişanlayır. Nişan gününədək xanımın üzünü görməyən Fazil evlənənədək cəmi bir dəfə onunla qarşılaşır. Valideynlərinin dəvəti ilə qız tərəfi teatra gələndə Fəridəni ilk dəfə orda görən Fazil Salayev gələcək qaynatasının xasiyyəti tünd olduğundan onunla danışa bilməyib.

Mətbu orqanlarda belə bir informasiya getmişdi: “Xaçmaz yolunda ölümlə nəticələnən yol-nəqliyyat hadisəsi baş verib. Ənvər Həsənovun idarə etdiyi maşın aşıb, nəticədə sərnişin Möminat Qurbanova yerindəcə keçinib”.

Anastasiya Aleksandrovna Vertinskayanın 75 yaşı tamam olub. O, paytaxt Moskvanın  tanınmış doğum evində dünyaya göz açıb. Moskvanın peşəkar tibb müəssisəsi yalnız yüksək vəzifəli şəxslərin və mədəniyyət xadimlərinin qadınları üçün idi. Nastya da bu müəssisədə təsadüfən doğulmamışdı.
O, kinoaktrisa və rəssam Lidiya Sirqvavanın və şəxsi mahnılarının ifaçısı, dünya və sovet estradasının əfsanəsi, şair Aleksandr Nikolayeviç Vertinskinin ikinci qızı idi. Hələ oktyabr inqilabından əvvəl «Qara Pyero» səhnə imicini yaratmış estrada xadimi Vertinskiy vətəndaş müharibəsi ərəfəsində sərhədin o tayına yollanır. Bir çox rus elm və incəsənət xadimindən fərqli olaraq, o, şüurlu olaraq və siyasi motivlərə görə mühacir olmamışdı. Sonralar öz memuarlarında yazırdı ki, sovet hakimiyyəti ona heç bir pislik etməyib, özü macəra və səyahət arzusunda imiş.

Tanrının ali məxluq kimi yaratdığı insan ömür boyu yanlışlıqlar edir, səhvlər və onları guya düzəltməyə çalışmaqla keçir ömrümüz. Bir səhvimiz də ondadır ki, sevdiklərimizdən olduqları kimi deyil, bizim istədiyimiz kimi görünmələrini tələb edirik. İnsan övladının hər birində hansısa istedad, qabiliyyət olur. Nə xoş o kəsə ki,  yerindədir.  İndi söhbət açacağım şəxs də istedadlıdır,  illər uzunu öz qabiliyyəti sayəsində sənətinin peşəkarına çevrilə bilib, öz yerindədir, həm də olmaq istədiyi yerdə. Biz isə ondan öz sahəsində deyil, tamam başqa bir istiqamətdə qəhrəman olmasını istəyir və səhv edirik. Bu səhv həm onu itirməyimizə, həm də adamın özünün özünü itirməsinə gətirib çıxara bilər…

Azərbaycan kinosunun tarixində aktrisaların arasında sənətin zirvəsini fəth edən xanımlardan biri də odur. Onun oynadığı rolların hər biri örnək və nümunədir. «Bizim Cəbiş müəllim», «Ad günü», «Dədə Qorqud», "İstintaq" və eləcə də digər bədii filmlərində yaratdığı obrazlar hələ uzun illər insanların yaddaşından silinməyəcək.
Bəli, bu xanım sıradan bir aktrisa deyil, Azərbaycan kinosunun inkişafında misilsiz xidmətləri olan bir sənətkardır…

Çox qədim bir əfsanə var — Səməndər adlı quş həmişə oda yanır, yanır, amma heç vaxt ölmür. Özünü odlara yaxmaq onun yaşamaq yanğısıdır, yanır və yaşayır. O vaxt ölür ki, yaxılmağa od tapmır.
Ləqəbi “Aktyor” olan Səməndər 
Atası adını Səməndər qoydu, taleyini Tanrı verdi. Tanrı yazdı ki, Səməndər aktyor olacaq, sənəti üçün əbədi odlara yaxacaq özünü.  Səhnədə, kinoda  misilsiz obrazlar yaradacaq, heç vaxt süni, ürəksiz oynamayacaq. Dublyajda da ürək qoyacaq.  Onun səsində başqasının obrazı elə canlanacaq ki, elə bil  Səməndər Rzayev özü oynayır, oynayan aktyor onun səsində əriyib itəcək. Sənəti üçün belə yandığına görə cəmi 41 il yaşayacaq.

1949-cu ildə köhnə Bakının sıx məhəllələrindən birində, hələ sakinlərin bir-birinin sevincinə biganə qalmayan, kədərinə şərik olan gözəl vaxtında bir qız dünyaya gəldi. Adını Almaz qoydular, Almaz Əsgərova. Yəqin bu ad sizə heç nə demədi. Elə isə bir nağıl danışım.

Aktyor kino sənətinin, kinematoqrafın güzgüsüdür. Əslində tamaşaçı aktyor vasitəsilə rejissoru, pordüseri, ssenari müəllifini, kameramanı, bir sözlə hamını görür. Hər şey aktyorun özünü ifadə vasitəsi, əsas fikri çatdırmaq imkanı və ən əsası yaşama məktəbindən asılıdır. Məktəb birdir, sadəcə hər aktyora bu məktəbə öz izini qoymağı nəsib etmir. Üstəlik elə aktyorlar olur ki, zaman dəyişəndə, onlar yeni zamana, hətta cürətlə deyirəm müasirliyə adaptasiya olmur.