Kommersiya və ticarət kateqoriyası üzrə məqalələr

Jordan Ross Belfort – (9 iyul 1962) amerikalı motivator natiq və keçmiş brokerdir. O qiymətli kağızlar bazarında manipulyasiyalar ilə əlaqəli fırıldaqda və ucuz səhmlərlə ticarət təşkil etməkdə ittiham edilmiş və 22 ayı həbsdə keçirməyə məcbur olmuşdu. 

Belfort Bronksda yəhudi ailəsində dünyaya gəlib. Onun valideynləri Maks və Liya Belfort mühasib idilər. Anası daha sonradan hüquqşünas olmuşdu. Jordan Belfort Bayside-da böyüyüb, Vaşinqtonda Amerika universitetini bitirmiş, həmçinin bir müddət Baltimorda stomatoloji cərrahlıq kollecində təhsil almışdır. O kolleci dekanın “stomatologiyanın “qızıl dövrü” artıq geridə qaldı və bura artıq çox pul qazanmaq yeri deyil” deməsində sonra tərk edir.

Bu məqalə köhnə, məşhur, amma vacib qaydalara həsr olunub. Əgər bu qaydalara riayət etsəniz, ilbəil ticarətiniz yaxşılaşacaq. Bir az pis, bir az yaxşı, amma gəlir əldə edə biləcəksiniz. Bu qaydalar sadədir, amma ona riayət etmək elə də asan deyil.
Qədim qaydalar, amma düzgün qaydalar...
10 illik ticarət təcrübəmdə çox metodlar sınaqdan keçirmişəm və anladım ki sadə qaydalar hər şeydən yaxşı işləyir. Kimlərə ki, stoxastikin, orta dəyişən göstəricilərin, Fibonaççi səviyyələrinin və s. köməyi lazımdır, onların beynində o qədər amil hərlənir ki, rasional bir qərar verməkdə çətinlik çəkirlər. Bəzi göstəricilər “al” deyir, digərləri “sat” deyir. Üçüncüsü isə digər siqnallar ticarətə qoşulmağa işarə edənə qədər gözləməyi deyir. Bu şablon kimi səslənir, amma sadə ticarət metodları hər şeydən yaxşı işləyir!

Pərakəndə satış haqqında alqı-satqı müqaviləsinə görə malların pərakəndə satışı üzrə sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən satıcı sahibkarlıq fəaliyyəti ilə bağlı olmayan şəxsi, ailə, ev və ya digər istifadə üçün nəzərdə tutulan malı alıcıya verməyi öhdəsinə götürür.
Pərakəndə satış haqqında alqı-satqı müqaviləsi ümumi müqavilədir, belə ki, satdığı malın satın alınması ilə bağlı ona müraciət edən hər kəsi qane etməyə borcludur.
Kommersiya təşkilatının ümumi müqavilə bağlanılmasında bir şəxsə nisbətən digərinə üstünlük vermək ixtiyarı yoxdur.

Firmanın ümumi gəliri dedikdə, istehsal olunmuş məh-sul və xidmətlərin satışından əldə edilən pul vəsaiti nəzərdə tutulur. Gəlirin kəmiyyətinə aşağıdakı iki amil təsir göstərir; 1) istehsal edilmiş məhsulun həcmi; 2)qiymətlərin səviyyəsi.
Firma, azad rəqabət bazarında əmələ gələn qiymətlərlə bazarın imkan verdiyi qədər məhsul reallaşdıra bildiyinə görə ümumi gəlir (TR) istehsal edilmiş məhsulun dəyərinə (QP) bərabər olur.          
Yəni:

Təcrübədə hər bir sahibkarın qarşısına, onun mül­kiyyətində olan kapitalın real bazar qiymətinin müəyyən edilməsi zəruriliyi çıxır. Buna peşəkarların dili ilə «biznesin qiymətləndirilməsi» deyilir. Bu za­man «əsaslandırılmış bazar dəyəri» anlayışından istifadə olunur. Əsas­lan­dırılmış bazar dəyəri dedikdə satıcının öz əmlakını kiməsə satdığı qiymət nəzərdə tutulur. Firmalar (müəssisələr) özlərinə məxsus olan əm­lakı satarkən, onların qiymətləndirilmə-sinin aşağıdakı metod­ların­dan istifadə edirlər:
1) Gəlirlər nəzərə alınmaqla qiymətləndirmə;
2) Ba­zar konyukturası nəzərə alınmaqla qiymətləndirmə;
3) Xərclər nəzərə alınmaqla qiymətləndirmə.

Istehsalı təşkil etmək üçün təkcə əsas kapital ün-sürləri deyil, həm də xammal, material, yanacaq, enerji, ya-rımfabrikat və s. lazımdır. Bunlar dövriyyə kapitalını əmələ gətirir. Dövriyyə kapitalı ünsürlərinin satın alınmasına sərf edilən vəsaitin dövriyyəsi isə başqa cür olur. Is­teh­sal prosesində emal olunan xammal və materiallar özlərinin əvvəlki is­tehlak dəyərlərini itirir və yeni forma alırlar. Yanacaq, elektrik enerjisi isə xammal və materiallardan fərqli olaraq istehlak edildikcə yox olur­lar. Dövriyyə kapitalı, kapitalın dövranı hər dəfə başa çatarkən tama­milə istehlak olunur və öz dəyərini yeni yaradılan əmtəələrin üzərinə keçirir.
Kapitalın istehsal prosesində tamamilə istehlak olunan və öz dəyərini istehsal edilən əmtəələrin üzərinə birdən-birə keçirən, kapitalın bir dövranı ərzində istehsal olunmuş məhsulların satışından sonra pul formasında sahibinə qayıdan hissəsinə dövriyyə kapitalı deyilir.

Yuxarıda göstərildiyi kimi, əsas kapitalın dəyəri istehsal olu­nan məhsulların üzərinə onların xidmət etdikləri müddət ərzində təd­riclə keçir və sahibinə hissə-hissə qayı­dır. Bu, amortizasiya ayırmaları vasitəsilə həyata keçirilir.
Əsas kapitalın amortizasiyası onun fiziki və mənəvi aşınması prosesidir. Bu proses aşınmış və köhnəlmiş əsas kapital ünsürlərinin – maşınların, avadanlıqların, cihazla­rın, nəqliyyat vasitələrinin, bina və tikililərin və s.  – yenilə-ri ilə əvəz olunmasını nəzərdə tutur.
Əsas kapitalın köhnəlməsi öz əksini onun dəyərinin bir his­səsinin hər il xüsusi fonda – amortizasiya fonduna keçirilməsində tapır. Amortizasiya fondunda olan vəsaitə görə  vergi alınmır, çünki o, mən­fəət hesabına yaradılmır. Bu fondda olan vəsait təsərrüfat obyektlərinin istifadə üçün yararlı vəziyyətdə saxlanmasına sərf edilir. Amortizasiya ayırmaları, yaxud da «silinmələri» hesablanmasının klassik düsturu aşağıdakı kimidir:

<p">Əmtəələrin (xidmətlərin) alqı-satqısı ölkə daxilində və beynəlxalq kommersiya fəaliyyətində və ən geniş yayılmış təsərrüfat əlaqələri formalarından biridir.
Azərbaycanın kommersantları üçün alqı-satqı müqavilələrinin həyata keçirilməsinin normativ bazası Azərbaycan Respublikası Mülki Məcəlləsidir.

Artıq qeyd olunduğu kimi, əmtəə tədavülünün əsas funksiyası dəyər formasının dəyişməsindən ibarətdir. Lakin bununla yanaşı, o istehsal prosesinin tədavül sferasında davamı ilə bağlı olan əlavə (istehsal) funksiyaları da yerinə yetirir.
Müvafiq olaraq, yerinə yetirdikləri funksiyaların xarakterinə görə ticarətdə baş verən prosesləri iki əsas növə ayırmaq olar:
— Kommersiya (və ya xalis ticarət);
— İstehsal (və ya texnoloji).

Kommersiya — ticarət sahibkarlığının və ya biznesinin bir növüdür. Kommersiya — latın mənşəli söz olub (commercium), hərfi mənada ticarət deməkdir. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, «ticarət» termini ikili məna daşıyır: bir tərəfdən iqtisadiyyatın müstəqil sahəsi kimi səciyyələnir, digər tərəfdən isə əmtəələrin alqı-satqı aktlarının həyata keçirilməsinə yönəldilmiş mübadilə prosesini əks etdirir. Kommersiya fəaliyyəti ticarətin ikinci anlayışı mənfəət əldə etmək məqsədilə alqı-satqı aktlarının həyata keçirilməsinə yönəldilmiş ticarət proseslərini özündə əks etdirir.