insan orqanizminin inkişafı kateqoriyası üzrə məqalələr

Harvard və Oxford universitetlərinin əməkdaşlığı ilə aparılan tədqiqatlar nəticəsində insanlarda boyu müəyyən edən gen aşkar edilib. 35 min insanın DNT — ni nəzərdən keçirən alimlər bəzi insanların digərlərindən daha uzun olmasının səbəbini genetik şifrələrdə olan dəyişiklikdə görürlər.

1. Hüceyrə
Hüceyrə tarixi inkişaf prosesində meydana çıxan, nüvə və sitoplazmadan ibarət, öz-özünü tənzim edən və özü kimi strukturlar yaradan canlı sistemdir.
Hüceyrə çox hüceyrəli orqanizmlərin inkişaf, quruluş, funksional və irsiyyət vahididir. Hüceyrələr ölçü və formalarına görə müxtəlif olur. Hüceyrə fiziki-kimyəvi cəhətcə çox mürəkkəb quruluşda olmaqla zarlar və qranullar sistemindən təşkil olunmuşdur. Hüceyrə ətraf  mühitdən hüceyrə qişası vasitəsilə ayrılmışdır. Zar vasitəsilə hüceyrə onu əhatə edən canlı mühitlə (hüceyrəarası maddə ilə) üzvi əlaqədə olur. Hüceyrə qişası zülallardan, lipidlərdən və şəkərlərdən təşkil olmaqla qatlar şəklində yerləşir.
Sitoplazma hüceyrənin əsas komponentlərindən biri olub, xaricdən hüceyrə qişası ilə, nüvədən isə kariolemm vasitəsilə ayrılmışdır.
Nüvə – tərkib hissəsi olmaqla zülal sintezini təşkil edir. Nüvə əksər hallarda mərkəzdə yerləşir. Nüvə sitoplazmadan nüvə pərdəsi ilə ayrılmışdır. Nüvədə həmçinin xromatin olur. Nüvə şirəsi  maye halında olub müxtəlif miqdarda olur. Nüvəcik hüceyrə bölünməsinin interfaza dövründə müəyyən edilir. Nüvəcikdə RNT-nin 80 %-i sintez olunur.

Alimlər insan vücudunun özünü yeniləmə prosesini araşdırıblar. Məlum olub ki, insanın gözü və beyni istisna olmaqla digər bütün orqanları yenilənir. Türkiyənin «Sabah» qəzetinin hazırladığı məlumatda bildirilir ki, bədənin əksər üzvləri özlərini yeniləyirlər, başqa sözlə desək, həmin üzvləri təşkil edən hüceyrələr yenisi ilə əvəz olunurlar.

ÜRƏK
Uzun zamanlar insan ürəyinin yenilənmədiyi düşünülürdü. Lakin Nyu-York Universitetinin doktoru Pyera Anversa bunun əksini sübut etdi. Onun araşdırmalarından məlum oldu ki, ürək təxminən 20 il ərzində və ya 7 000-7 500 gün ərzində tamamilə yenilənir.

Orqanizm — üzvi aləmin müstəqil yaşaya bilən vahidi olub, xarici mühitin müxtəlif dəyişikliklərinə bir tam kimi cavab verən özünütənzim sistemindən ibarətdir.
Embrional inkişaf. İnsanın fərdi inkişafı ontogenez adlanır. Bu, insanda yumurta hüceyrəsinin mayalandığı andan başlayaraq orqanizm ölənədək davam edir. Ontogenez iki dövrə bölünür: bətndaxili dövr (ana bətni dövrü) və bətndən xaric dövr (postembrional dövr). Bətndaxili dövr mayalanma anından başlanaraq həmin orqanizm əsl şəklini alıb, doğulana qədər olan dövrə deyilir. Rüşeymin inkişafını öyrənən elm embriologiya adlanır.

30-dan yuxarı yaşda cədvəllə müqayisədə bədən kütləsinin kişilər üçün 2,5-6 kq, qadınlar üçün 2,5-5 kq artıq olmasına (yaş çox olduqca daha artıq) yol verilə bilər.

 

Boy (sm)	Kişilər (kq)	Boy (sm)	Qadınlar (kq)
Dar döş qəfəsi	Normal döş qəfəsi	Enli döş qəfəsi	Dar döş qəfəsi	Normal döş qəfəsi	Enli döş qəfəsi
155	49,3	56,0	62,2	155	47,8	54,0	59,0
157,5	51,7	58,0	64,0	157,5	49,2	55,2	61,0
160	53,5	60,0	66,0	160	50,8	57,0	63,1
162,5	55,2	61,7	68,0	162,5	52,1	58,5	64,8
165	57,1	63,5	59,5	165	53,8	60,1	66,3
167,5	59,3	65,8	71,8	167,5	55,3	61,8	67,8
170	60,5	67,8	73,8	170	56,6	63,0	69,0
172,5	63,3	69,7	76,8	172,5	57,8	64,0	70,0
175	65,3	71,7	77,8	175	59,0	65,2	71,2
177,5	67,1	73,5	79,5	177,5	60,3	66,5	72,5
180	68,9	75,2	81,2	180	61,5	67,7	74,9
182,5	70,9	77,2	83,6	182,5	62,7	68,9	76,7
185	72,8	79,2	85,2	185	63,9	70,1	78,2

Eyni mənşəyə, quruluşa və funksiyaya malik olan hüceyrələr yığımına və hüceyrələrarası maddələrə toxuma deyilir.İnsan orqanizmində toxumaların 4 əsas tipi mövcüddür:
1. epitel,
2. birləşdirici
3. əzələ və
4. sinir toxuması.