Quran kateqoriyası üzrə məqalələr

Ağır gəlirsə yaşam,
Qurana sığınacaqsan, paşam!
Bir həyat düşün ki, bütün dəyərlərdən uzaq yaşanır. Bir cəmiyyət xəyal et ki, utanmaq nədir bilmir orda insanlar. Utanmadan yaşanan həyatda bütün çirkinliklər normal qarşılanır cəmiyyət tərəfindən. Qardaş qardaşı aldadır alış-veriş edərkən. Gənclər boş oturacaqlarda oturduğu halda qocalar ayaqda qalır avtobusun qapıları arasında. Analar öz körpələrini ya bətnlərində öldürürür dünyaya gəlməmiş ya da dünyaya gəldikdən sonra küçələrdəki zibilliklərə tərk edir. Oğul atasının mülkünə sahib olmaq üçün baltanın altında ikiyə ayırır atasının başını. Bazardan üç kiloqram adına aldığın soğan evdəki tərəzidə iki kiloqram görsənir. Bir loğma çörək tapa bilməyib acından ölən insanları görməməzlikdən gəlir hər gün yemək hesabına minlərlə manat xərcləyənlər. İnsanlar arasında bərabərlik yoxa çıxıb, güclülər zəifləri öldürüb yaşamalıdır prinsipi ilə yaşanır həyat.

İlk insan və ilk peyğəmbər olan Adəm (ə.s)-la başlayan insanlıq heç bir zaman ilahi təlimatlardan uzaq olmamışdır. Hər bir peyğəmbərdən sonra yeni bir peyğəmbər gəlmiş və ehtiyac olduqca Allah (c.c) tərəfindən suhuflar (səhifələr) və kitablar göndərilmişdir. Göndərilmiş bu peyğəmbərlər və kitablar insanlara ən doğru yolu göstərmiş, cəmiyyətlərin qorunması, insanların bir-biriləri ilə sosial münasibətlərin daha sağlam və adil olması üçün bir sıra qaydalar qoymuşdur. Bu ilahi nizama və təlimatlara tabe olub, o yolda məsafə qət edən  cəmiyyətlər daim azad, firavan və xoşbəxt yaşamış, tabe olmayıb başqa yollar axtaran toplumlar da yollarını azıb fəlakətə düçar olmuşlar.

Hər bir mömin Allahın endirmiş olduğu kitab və suhuflara iman edir. Əlimizdə kitabların mövcudiyyətini təsdiq edən kəlamların ən üstünü, keçmiş və gələcəyin xəbərlərini insanlara bildirən, bütün elmlərin əsasını və qaynağını təşkil edən, yeganə dəyişməz kitab olan Qurani-Kərim var.
Quranı qəbul edən şəxs öncəki kitabları və suhufları da qəbul etmiş olur. Quranı sevən şəxs bütün səmavi kitabları sevmiş olur. Quranı inkar edən, ona qarşı ədəbsizlik edən, qəbul və təsdiq etməyən isə öncəki bütün səmavi kitabları da inkar və təhqir etmiş sayılır. Möminlər Qurana göstərdiyi hörməti Tövrata, Zəbura və İncilə də göstərərlər. Çünki kitablara iman bu kitabları da möhtəvasına alır. Ancaq onu da qeyd etməliyik ki, bu gün əlimizdə Qurandan başqa doğruluğunu və müqəddəsliyini qoruya bilmiş heç bir kitab qalmamışdır.

Anlamı
1. Dini yalan hesab edəni gördünmü? 2. O elə adamdır ki, yetimi itələyib qovar. 3. Və (xalqı) yoxsulu yedirtməyə rəğbətləndirməz. 4. Vay halına o namaz qılanların ki, 5. Onlar öz namazlarından qafildirlər. 6. Onlar (namazlarında) riyakarlıq edər. 7. Və (xalqa) zəkat verməyi qadağan edərlər.

Surə yeddi ayədən ibarətdir. Klassik müfəssirlərin bəziləri hesab ediblər ki, surə Məkkədə nazil olub. Digərlərinə görə ilk 3 ayə Məkkədə, qalanları isə Mədinədə nazil edilib. Surəni təfsir edən Mədudi yazıb: «Bizə görə surənin içində onun Mədinədə nazil olmasına dair bir işarə var. Buna səbəb həm bəzi namaz qılanların səhlənkarlığı və həm də namazlarından qafil olanlar üçün ayədə „vay halına“ deyilməsidir.

Monoteist dinlərin hamısında olduğu kimi, İslamda da fərd və millətin ən ümdə və ülvi vəzifəsi Rəbb kəlamlarını felən icra etməklə dinin varlıq qayəsini qorumaqdır. Fitratdan verilən bu dəyərləri qorumayan bəndə hansı dinə etiqad etməsindən asılı olmayaraq, formal olaraq özünü inanclı bəndə kimi təqdim edə bilər. Dinin tələb etdiyi qayələrin əmələ çevrilmədiyi bir bölgədə isə dindən yox, sadəcə formal olaraq hər hansı yəhudidən, xristiandan və müsəlmandan söhbət gedə bilər. Halbuki Rəbbimiz bəndəsinin nazil etdiyi dinə uyğun inanclı xəlifə olmasını istər.

İslamda dinin varlıq qayəsi aşağıdakı təməl haqq və azadlıqların gerçəkləşdirilməsindən ibarətdir:
1) yaşamaq haqqı olan canının qorunması (dinindən, irqindən, dilindən, baxışlarından asılı olmayaraq hər bir ölkə vətəndaşının dövlət mühafizəsi altında olması),
2) düşüncə və söz azadlığının qorunması,
3) insan kimi yaşamasını təmin edən malının qoruması (ölkənin yeraltı, yerüstü sərvətlərinin hər hansı müdaxilədən mühafizə edilməsi),
4) hər bir vətəndaşın, icmanın dininin qorunması,
5) soy və tarixini davam etdirən nəslinin yaşamaq haqqının təminatı (gələcək nəslin qorunması).

Mömin Allah`a Quranda təsvir edilən xüsusiyyətləri ilə inanar. Allah`ın yer üzündə, göylərdə və öz nəfsində yaratdığı dəlilləri, ayələri, iman həqiqətlərini araşdıraraq və Allah`ın sənətini, gücünü görərək Rəbbimizi tanıyar, Onun qədrini haqqı ilə təqdir edər.

Quran ayələrində Allah`ın sifətlərinin bir qismi bu şəkildə xəbər verilir:

Allah, Ondan başqa ilah yoxdur, (əbədi) yaşayandır, (bütün yaratdıqlarının) qəyyumudur. Onu nə mürgü, nə də yuxu tutar. Göylərdə və yerdə nə varsa, Ona məxsusdur. Onun izni olmadan Onun yanında kim havadarlıq edə bilər? O, (məxluqatın) gələcəyini və keçmişini bilir. Onlar Onun elmindən, Onun istədiyindən başqa heç bir şey qavraya bilməzlər. Onun Kürsüsü göyləri və yeri əhatə edir. Bunları qoruyub saxlamaq Ona ağır gəlmir. O, Ucadır, Uludur.(Bəqərə surəsi, 255)

 Yeddi göyü və yerdən də bir o qədərini yaradan Allah`dır. Vəhy onların arasında ona görə nazil olur ki, Allah`ın hər şeyə qadir olduğunu və Allah`ın hər şeyi elmi ilə əhatə etdiyini biləsiniz.(Talaq surəsi, 12) 

Ancaq insanların çoxu Allah`ın bu sifətlərini bilmir, Rəbbimizi lazımi qədər tanımırlar. Cahiliyyə insanlarının Allah inancı öz başlarında çıxardıqları bəzi xurafatlara əsaslanır. Bu səbəbdən də Allah`ın sonsuz gücünü və əzəmətini qavraya bilmirlər. Quranda bu insanlar «Onlar Allah`ı lazımınca qiymətləndirmədilər. Şübhəsiz ki, Allah qüvvətlidir, qüdrətlidir!» (Həcc surəsi, 74) ayəsi ilə təsvir edilir. 

Quran əxlaqının yaşanmadığı cəmiyyətlərdə son dərəcə qüsurlu əxlaq anlayışı mövcuddur. İnsan ruhundakı eqoist həvəs və həvəslərin məhsulu olan bu əxlaq anlayışı insanları qürurlu, eqoist, lağlağı, həyasız, mərhəmətsiz, kobud və zalım olmağa yönəldir. Hər kəs şəxsi uğurunu təmin etmək üçün digər insanları əzməyin vacib olduğuna inanır və bunu əlinə düşən hər fürsətdə tətbiq edir.

Halbuki, Allah yaratdığı insana belə bir əxlaqı tövsiyə etməmişdir. Əksinə, Quranda insanlara kübar, təvazökar, etibarlı, şəfqətli, fədakar və səmimi olmaları əmr edilir. Allah`ın haqq kitabında insan əxlaqındakı bu incəliklərə diqqət çəkilir:

İnsanlardan təkəbbürlə üz çevirmə, yer üzündə özünü darta-darta gəzib dolanma. Həqiqətən, Allah heç bir özündən razını, özünü öyəni sevmir.(Loğman surəsi, 18)

(Məkkədə nazil olmuşdur, doxsan üç ayədir)
Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə
1. Ta, Sin. (Bu hərflər Allahla Onun Rəsulu arasında olan rəmzlərdir. Bu kitab həmin bu hərflərdən təşkil olunmuşdur, lakin heç bir kəsin onun bənzərini gətirməyə qüdrəti yoxdur. Və bu kitabın möhkəm ayələri və belə mütəşabih ayələri vardır. And olsun Turi-sinaya və Süleymana ki, bu surə Quranın, aşkar və aydınlıq gətirən kitabın ayələridir).
2. Möminlərə yol göstərən və mücdə verəndir.
3. O kəslərə ki, namaz qılır və zəkat verirlər, o kəslərə ki, axirət gününə yəqinlik tapmışlar (möhkəm inanırlar).
4. Həqiqətən, axirət gününə iman gətirməyənlərin (çirkin və batil) əməllərini (onları öz başlarına buraxmaq və şeytanı onlara hakim etməklə) nəzərlərində zinətləndirdik. Buna görə də onlar daim dərbədər bir vəziyyətdədirlər.
5. Onları şiddətli əzab gözləyir və axirətdə ən böyük ziyana uğrayacaq kəslər də onlardır! (Çünki, möminin günahdan əlavə savabları da vardır, lakin onların savabları aradan getmişdir).

Quran, ALLAHın insanlara yol göstərici olaraq endirdiyi İlahi kəlamdır. Ancaq burada çox əhəmiyyətli bir nöqtə var. Quran, möminlərin hidayətini artırarkən, inkarçıların inkarını meydana çıxarır. Bir ayədə Quranın bu xüsusiyyəti belə açıqlanır:
Sənə Kitabı nazil edən Odur. Onun bir hissəsi möhkəm, digər qismi isə mütəşabih ayələrdir. Ürəklərində əyrilik (şəkk-şübhə) olanlar fitnə-fəsad salmaq və istədikləri kimi məna vermək məqsədilə mütəşabih ayələrə uyarlar. Halbuki onların yozumunu ALLAHdan başqa heç kəs bilməz. Elmdə qüvvətli olanlar isə: “Biz onlara iman gətirdik, onların hamısı Rəbbimizin dərgahındandır”, — deyərlər. Bunları ancaq ağıllı adamlar dərk edərlər. (Al-İmran Surəsi, 7)

Bu, (Allah tərəfindən nazil edilməsinə, haqdan gəlməsinə) heç bir şəkk-şübhə olmayan, müttəqilərə (Allahdan qorxanlara, pis əməllərdən çəkinənlərə) doğru yol göstərən Kitabdır. («Bəqərə» 2)
Sən kitabsan?
Quran: «Bu, insanlar üçün bir açıqlama, doğru yolu göstərən rəhbər və öyüd-nəsihətdir.»
(Ali-İmran" 138)
Kim tərəfindən nazil olunub?
Quran: "(Ya Rəsulum!) Həqiqətən, Quran sənə hikmət sahibi olan, (hər şeyi) bilən Allah tərəfindən təlqin (vəhy təlim) olunur."
(«Nəml»6)
Nə üçün nazil oldun?
Quran: «Ey insanlar! Rəbbinizdən sizə bir öyüd-nəsihət, kökslərdə olana bir şəfa, möminlərə doğru yolu göstərən rəhbər və mərhəmət gəlmişdir.»
(«Yunis» 57)