Poeziya kateqoriyası üzrə məqalələr

...
Balaca bir qəbir var məzarlıqda:
Nə bir yazısı var, nə də bir şəkil.
Qəbir indi olar otuz yaşında,
Torpaqaltdakında olmaz bircə il.
Hamilə görürtək soraq məzardan
Görən qarnındakı oğlandı ya qız?
Heç kəsə sormadan köçüb dünyadan
Hansı bir ananı qoyubdur yalnız?
Görən bilirdimi o, öz adını? 
Nə qədər sevirdi ananı görən?
Hiss etdi həyatda tək süd dadını
Dünyanın dərdini dadmadan köçən.
...
Bir cəsəd tapılıb sübh erkən çağı
Hansısa bir evsiz ölübdür dünən.
Üfunət qoxusu alıb hər yanı:
Yoxsulluq qarışıb meyit iyiylə.
Bir məzar qazdılar nə təhər gəldi.
Tez-bazar qoydular adsız baş daşı.
Onun ölməyi də heç fərq etmədi:
Nə namaz, nə hüzür, nə ehsan aşı.
...
İki adsız məzar var məzarlıqda.
İki daş yığını «bəlkə»ylə dolu.
Sualsız cavablar torpaq altında.
Cavabla dolaraq, yer qozbel olur.
Bəlkə istəmirlə həyatı bütün?
Bəlkə xoşbəxtlərmiş həyatda onlar?
Bəlkə ad günüdü onların bugün? 
— Ad günün mübarək adsız insanlar.

Cavidan Hacıyev

Gecə çıxıb küçələrdə dolandım,
çuxurlarda leysan suyu köpürdü.
Bir səkidə izin vardı, onu da,
sarı donlu süpürgəçi süpürdü.

Sərxoş adam danlayırdı keçmişi,
sonsuzluğun şəklin çəkdi yerişi.
Ayaqları dizdən kəsik bir kişi
öz protez ayağından öpürdü.

Mənim çəkim uyğun gəlmir yaşıma!
Hansı yara sağalmır ki?
Qaşıma!
Bu ayrılıq həsrət deyil, əcəldi!
İndi mənçün darıxırsan?
Əcəbdi!
Yaman solub ovsunlayan baxışın!

Bəlkə bir gün özümü
Bir ağacdan asaram.
Bu dünyada yer tapıb,
O dünyada azaram.

Ömrün bu gənc çağında,
Bir palıd budağında,
Ölümün ayağında,
Bir məktub da yazaram.

Ağac əkir bir qoca — öləcəyini bilir.
Nə bayağı mövzudur. Buna yazılmır şeir.
Yazıldı yazılmadı — qoca üçün nə fərqi?
Ağac əkir bir qoca — yeri gəldi gəlmədi.
Balaca koma dikib, bir oğul da böyütdü.
Yerinə tam yetirib məsəldəki öyüdü.
İndiysə ağac əkir çuxur qazıbdır yenə:
Ağac əkir bir qoca...
                                 … baş daşı əvəzinə.

Uşaqlıq illərim yadıma düşür,
Gəlir yuxularıma o günlər hərdən.
Bu bədbəxt günlərin əlindən qaçıb,
Tez-tez o günlərə sığınıram mən.

Qayğısız, firavan ömür sürərdik,
Doymazdıq həyatın gözəlliyindən.
Gah çayda çimərdik, balıq tutardıq,
Qalmazdı ruhumuz dəcəlliyindən.

«Qadan alım, bəri gəl» deyir nənə hər kəsə
Kim onun otağının önündən yolu düşsə.
Hər dəfə hər ötənə otağının önündən
Mütləq nə isə deyir «gətir» ya «apar» nənə.
Əvvəllər tez yetirdi nənə sözü yerinə.
Vaxt getdikcə gedirdi sözlər eşitməzliyə.
Sözlərdə ki eynidi «su gətir», «dərman gətir»
«Televizoru gəl yandır, indi serialım gedir».
Nənə sözü daşırdıb hər bir kəsin səbrini:
Nə çətin işmiş vurmaq pultun düymələrini.
Özü edər istərsə, amma çağırır yenə.
Deyəsən qəsdən edir, olub ərköyün nənə.
Getdikcə az edilir nənənin xahişləri.
Hamı nənəyə qarşı günü gündən sərtləşir.
Bir gün də çağıranda nəvəsini yanına
Gəlib çevirsin pultla serial kanalına.
Dözmədi artıq evdə ortayaşlı birisi
(Ona «oğul» deməyə, neynim, dilim gəlmədi).
Hirsləndir ki: «Ay arvad, bəsdir, yığdln boğaza.
Söz deyirsən keçənə otağın qabağından.
Bu qədər daha olmaz. Bezdirmisən hamını.
Görməməkçün sən bizi bağlayımmı qapını?»
Nənə dedi: «Ay oğul, dönüm sənin başına.
Hirslənmə, qurban olum. Əsəb ziyan canına.
Yormaram daha sizi, demərəm daha heç nə.
Həm də ki qoca yaşda kino yaraşar mənə?»
Bağladılar nənəni, bağladılar qapını.
Bir az keçməmiş nənə batırdı üst-başını.
Çağa uşaqlar təki etdi nənə yerinə.
Çünki qorxurdu artıq kiməsə söz deməyə.
Gedənmədi vaxtında ayaqyoluna qarı. 
Çünki artıq qocalıb, tutmur yolu ayağı.
Orta yaşlı birisi otağa girdi yenə
Qarıya qışqıraraq, başladı deyinməyə.
Dözmədi qoca nənə, kövrək dedi sakitdən:
«Böyümütmüşəm, səni də, oğul, əziyyətimlə»
Eşidib coşdu daha ortayaşlı birisi:
«Nə analıq salmısan? Sən Allah daha bəsdi.
Bu iş, bu maşın, bu ev — hamısı əməyimdi.
Özüm durdum ayağa, guya neyləmisən ki?...»
Nəsə deyirdi yenə ortayaşlı həmin kəs.
Ancaq bitdi qarıda artıq yaşama həvəs.
Müharibə, aclıqlar yıxmasa da nənəni.
Onu təmiz çökdürdü «neyləmisən» kəlməsi...


...Niyə pis oldun nənə? Görmür oğlun qayğını?
Görmür sənin dərdini, əzabını, haqqını?
Ucadır haqqın, nənə. Ucadır Tanrı kimi
Heç Tanrı da insanın gözünə görünər mi?
Düz deyir oğlun ancaq, çox olmusan mane sən.
Hədər yerə dünyada indi həya gəzirsən.
Mane olma, ay nənə, görmürsən mi məşğuluq?
Öz məşhər odumuza oduncaqlar yığırıq.


Cavidan Hacıyev

Хоşdu ki, siz mənə vurulmаdınız,
Хоşdu ki, mən sizə vurulmаmışаm.
Nəhəng yеr kürəsi аyаqlаrımız
Аltındаn qаçmаdı, mən bunа şаdаm.
Хоşdu ki, məzəli, sərbəst оlmаq vаr,
Sözlərl əylənib оyun qurmаmаq.
Yüngülcə tохunsа pаltаrdаn qоllаr,
Mеhindən bоğulub, hеç qızаrmаmаq.
 
Хоşdu ki, yаnımdа bir özgəsini
Rаhаtcа охşаyıb, qucursuz hər gün.

Yıxılanlar dursa da,
Duranlar yıxılsa da.
Yara təzə olsa da,
Duz var idi əvvəldən.
Dərviş oldular təklər.
Yollar daşlar, kəsəklər.
Olmasa da köməklər
«Döz» var idi əvvəldən.
Özgədə çöp gəzərlər.
«Ayıbdır, nə deyərlər?»
Şişə batdı ciyərlər.
Köz var idi əvvəldən.
Kimi qınından öldü.
Kimi tacından öldü,
Kimi acından öldü.
Toz var idi əvvəldən.
Eşidib varmasaq da,
Səmimi anmasaq da,
Bizlər gec anlasaq da,
Söz var idi əvvəldən.
Söz var idi əzəldən.


Hacıyev Cavidan

Yıxılanlar dursa da,
Duranlar yıxılsa da.
Yara təzə olsa da,
Duz var idi əvvəldən.
Dərviş oldular təklər.
Yollar daşlar, kəsəklər.
Olmasa da köməklər
«Döz» var idi əvvəldən.
Özgədə çöp gəzərlər.
«Ayıbdır, nə deyərlər?»
Şişə batdı ciyərlər.
Köz var idi əvvəldən.
Kimi qınından öldü.
Kimi tacından öldü,
Kimi acından öldü.
Toz var idi əvvəldən.
Eşidib varmasaq da,
Səmimi anmasaq da,
Bizlər gec anlasaq da,
Söz var idi əvvəldən.
Söz var idi əzəldən.