İngilis dilinin qrammatikası kateqoriyası üzrə məqalələr

Dialoq: Hotel Reservation (otel rezervasiyası)

A: I would like to make a hotel reservation. (Hotel rezervasiyası etmək istərdim.)

B: What day will you be arriving? (Hansı gün çatacaqsınız?)

A:I will be arriving on May 14th. (Mayın 14-ündə çatmış olacağam.)

B: How long will you be staying? (Nə qədər qalacaqsınız?)

A:I need the room for 3 nights. (3 gecəlik otağa ehtiyacım var.)

B: How many people will be staying in the room? (Otaqda neçə nəfər qalacaq?)

A: I will be staying in the room alone. (Mən otaqda tək qalaağam.)

B: Would you like a smoking or nonsmoking room? (Siqaret çəkilə bilən yoxsa çəkilə bilməyən otaq istərdiniz?)

A: I need a nonsmoking room. (Siqaret çəkilməyən otaq istəyirəm.)

B: We have booked a room for you. Please be sure to arrive 4:00 on your check-in date. (Rezervasiyanızı etdik. Check-in üçün gəldiyiniz zaman zəhmət olmasa 4-də burada olun.)

Dialoq: Waking up for school (Məktəb üçün oyanmaq)


A: Wake up, it’s time for school. (Oyan, məktəb vaxtıdır.)

B: I’m so tired. Let me sleep for five more minutes. (Çox yorğunam. Qoy beş dəqiqə də yatım.)

A: You have to get up and get ready for school. (Qalxıb məktəbə hazırlaşmalısan.)

B: I know, but just five more minutes.(Bilirəm, sadəcə beş dəqiqə daha.)

A: I can’t let you go back to sleep, because you won’t wake back up. (Yenə yuxuya getməyə qoymaram, çünki oyanmayacaqsan.)

B: I promise I’ll wake up, in five minutes. (Söz verirəm oyanacağam, beş dəqiqəyə.)

A: You still need to eat breakfast, take a shower, and get dressed. (Amma, nahar etməli, duş qəbul etməli və geyinməlisən)

B: I realize that, and I can do all that when I wake up in five minutes. (Bilirəm, onların hamısını oyandıqdan sonra beş dəqiqəyə edərəm.)

A: I don’t want you to be late for school today. (İstəmirəm məktəbə gecikəsən bu gün.)

B: I’m not going to be late today. (Bu gün gecikməyəcəyəm.)

A: Fine, five more minutes. (Yaxşı,beş dəqiqə də.)

B: Thank you. (Çox sağol.)

Fonetika danışıq səslərindən bəhs edən elm sahəsidir. İngilis dilinin özünəməxsus fonetik quruluşu var. Fonetik səslərdən danışmazdan əvvəl ingilis dili əlifbası haqqında qısa məlumat vermək lazımdır.
Ingilis dilində səslərin sayı hərflərin sayindan çoxduг.   Yəni 26 hərf, 44 səs var.
Ingilis dilində iki və ya daha artıq hərflərin birləşməsi bir səs kimi tələffüz edilə bilir. Məsələn:

• tea [ti] — cay. «ea » hərf birləşməsi tək bir səs [i;] kimi tələffüz edilir.
• engineer [endʒi'nıə] – mühəndis. «eer» harf bir­lasmasi isə [ıə] kimi tələffüz edilir.

Aşağıdakı hallarda coğrafi adların qarşısında the artiklı işlədilmir:                  
Körfəz adlarının qarşısında: Hudson Bay, Mexico Gulf...
İstisna:Lakin körfəz adlarının  “of” sözönü ilə düzəldilən birləşmələrində the artiklı işlədilir: the Gulf of Mexico və s.
Yarımada adlarının qarşısında (yalnız yarımadanın adını çəkdikdə): Kamchatka, Kola, Absheron...
Lakin Yarımada adları peninsula (yarımada) sözü ilə birlikdə işlədildikdə onların qarşısında the artiklı işlədilir: The Absheron Peninsula, The Kola Peninsula…

Sıra saylarının qarşısında the artiklı işlədilir: the first, the second...
Qeyd: “at + sıra sayı” kombinasiyasında the artiklı işlədilmir: • At first I did not like her, but in the end we became good friends. (İlkin olaraq mən onu xoşlamırdım, amma sonda biz dost olduq.)
in + the + morning/afternoon/evening  • Where do you go in the evening?   (Sən axşamlar hara gedirsən?)
Müəyyən sosial qrupu və ya sinifi ifadə edən isimlərin qarşısında: the aristocracy, the nobility, the bourgeoisie, the intelligentsia, the public, the proletariat, the peasantry, the common people…

Azərbaycan dilindən fərqli olaraq, ingilis dilində artikl adlı qrammatik forma mövcuddur. Artikl əsasən ismin əlamətidir. Artiklın iki növü vardır:
1. Qeyri-müəyyənlik artiklı → a/an
“a/an” yalnız təkdə olan sayıla bilən və sifətlə təyin edilən mücərrəd isimlərlə işlədilir. Dilimizdə əsasən “bir/hər hansı bir” mənalarında fərz edilə bilər:  
a + samit → a book, a pen və s.  
an + sait → an apple, an egg və s.
2. Müəyyənlik artiklı → the

Bizim universitetin I semestrin ingilis dili imtahanında atalar sözləri də var idi, sayı 88 idi və mən bunu fakültə uşaqları üçün qeyd şəklində yazmışdım tərcümələri ilə. Məncə, bura da yazsam, faydalanarsınız:
«1) Honesty is the best policy.
Düzlük ən yaxşı siyasətdir.

2) Appetite comes with eating.
İştaha diş altındadır.

3) Never hit a man when he is down.
Yıxılana balta vurmazlar.

4) Two heads are better than one.
Ağıl ağıldan üstündür.

Müаsir Аzәrbаycаn dilindә оlduğu kimi, ingilis dilindә dә qаyıdış әvәzliyi аdlаnаn хüsusi qrup әvәzliklәr vаr. Bu qrupа dахil оlаn әvәzliklәrin hаmısı düzәltmә sözlәrdir: birinci vә ikinci şәхs tәk vә cәm qаyıdış әvәzliklәri müvаfiq yiyәlik әvәzliklәrinin, üçüncü şәхs tәk vә cәm qаyıdış әvәzliklәri isә оbyеkt hаldа şәхs әvәzliklәrinin sоnunа -self (-selves) mоrfеmi әlаvә еtmәklә düzәldilir, mәsәlәn: myself, yourself, ourselves, yourselves, himself, herself, itself, themselves.

Qаyıdış әvәzliklәri dә şәхs vә yiyәlik әvәzliklәri kimi, şәхs, kәmiyyәt vә üçüncü şәхs tәkdә cins kаtеqоriyаsınа mаlikdir. Bunа müvаfiq оlаrаq qаyıdış әvәzliklәri şәхsә, kәmiyyәtә vә üçüncü şәхs tәkdә cinsә görә fәrqlәnir. Bu fәrqlәri аşаğıdа vеrilmiş cәdvәldәn аydın görmәk оlаr.

1-ci şәхs	2-ci şәхs	3-cü şәхs
kişi cins	qаdın cinsi	Оrta cins
t ә k	myself	yourself	himself	herself	itself
c ә m	ourselves	yourselves	themselves

Müаsir ingilis dilindә аşаğıdаkı suаl әvәzliklәri vаrdır: who, whose, what, which.
Suаl әvәzliklәri хüsusi suаllаrdа işlәnir vә bir qаydа оlаrаq cümlәnin bаşlаnğıcındа durur, mәsәlәn:
Who is in the room? Whose book is this? What do you want? Which pen do you prefer?
1. Who suаl әvәzliyi.

Bəzәn bu vә ya digər sifәt ismin bir vә yа bir nеçә хüsusiyyәtini kәsb еdir. Mәsәlәn, isim kimi, sifәt dә cәm şәkilçisi qәbul еdir, hаllаnır vә s. Bunа sifәtin isimlәşmәsi dеyilir. Müаsir ingilis dilindә isimlәşmiş sifәtlәr iki qrupа bölünür:

1) tаmаm isimlәşmiş sifәtlәr (wholly substantivized adjectives);
2) nаtаmаm isimlәşmiş sifәtlәr (partially substantivized adjectives).

Ismin bütün хüsusiyyәtlәrinә mаlik оlаn, yəni cәm vә hаl şәkilçisi qәbul еdәn, аrtikllа işlәnә bilәn sifәtlәrә tаmаm isimlәşmiş sifәtlәr dеyilir, mәsәlәn:
a native, the native, natives, a native's flat.

Göründüyü kimi, native sifәti ismә xas оlаn bütün mоrfоlоji хüsusiyyәtlәri qәbul еtmişdir. O, qеyri-müәyyәnlik, müәyyәnlik аrtiklı ilә işlәnmiş, cәm vә hаl şәkilçisi qәbul еtmişdir. Bеlәlnklә, native sifәti tаm isimlәşmişdir.