islam tarixi kateqoriyası üzrə məqalələr

Əziz müsəlmanlar, bu il Noyabr ayının dördünə təsadüf edən Aşurə günü Məhərrəm ayının onuncu günüdür. Bu günün fəziləti ilə əlaqədar Peyğəmbərimiz (səs) bir hədisi şərifində belə buyurur: “Ramazan orucundan sonra ən fəzilətli oruc, Məhərrəm ayında tutulan (Aşura) orucudur”

Əziz qardaşlar, Məhərrəm ayı tarix boyunca insanlıq üçün sevindirici və kədərləndirici hadisələrin baş verdiyi bir aydır.  Məhərrəm ayının İslam dünyasında bu qədər məşhurlaşmasının səbəbi bu ayda Kərbala faciəsinin baş verməsidir. Hicri tarixlə altmış birinci ildə Peyğəmbərimizin (səs) nəslindən gələn bir qrup seçkin insan Kərbalada vəhşicəsinə şəhid edilmişdir. Bu faciə İslam tarixinin gördüyü ən dəhşətli hadisələrdən biridir. Bu cinayətin İslam dünyasının bağrında açdığı yara hələ də qanamaqdadır. Peyğəmbərimizi və onun mübarək əhli beytini sevən hər bir müsəlmanı bu hadisə dərindən kədərləndirməkdədir. Hz. Hüseyn, Peyğəmbərimizin həm əmisi oğlu, həm də kürəkəni olan Hz. Əli ilə cənnət qadınlarının anası Hz. Fatimənin övladıdır. Hz. Hüseyn, Hz. Peyğəmbərin: “Dünyanın iki çiçəyi, axitətdə də cənnətdəki uşaqların əfəndiləri” dediyi iki nəvəsindən biridir. Hz. Hüseyn, Peyğəmbərimizin: “Allahım! Mən onları sevirəm, sən də onları sev!” deyə dua etdiyi və  adını şəxsən qoyduğu nəvəsidir.

Məhərrəm ayının ilk 10 gün və gecələri mübarək gün və gecələrdir. Məhərrəm ayı İslam qəməri ilinin birinci ayı və  Qurani-Kərimdə qiymət verilən 4 aydan biridir. Məhərrəm ayının birinci gecəsi müsəlmanların qəməri yeni il gecəsidir. Birinci günü də Müsəlmanların qəməri ilinin ilk günüdür. Hicri qəməri təqvimində Peyğəmbərimizin (Allahın salamı olsun Ona və pak Əhli beytinə!) Məkkədən Mədinəyə hicrət etdiyi il – başlanğıc ili qəbul edilir. Məhərrəm ayının biri olan ilk qəməri yeni ili miladi 622-ci ilin iyul ayının 16-na təsadüf edən cümə günü idi. Qəməri təqvimində 1 il 354-355 gündür. Bu müddət ayın dünya ətrafında 12 dəfə fırlandığı zamandır.

Kainatın sultanı Peyğəmbərimiz ( s.ə.v. ) 20 aprel 571 — ci ilin bazar ertəsi günü Məkkədə dünyaya gəldi. Atası Abdulmuttaliblə Fatimənin oğlu Abdullah, anası isə Vəhb ilə Bərrənin qızı Əminə idi. Atası Abdullah Peyğəmbərimiz ( s.ə.v. ) doğumundan təqribən iki ay əvvəl vəfat etmiş və Mədinədə dəfn edilmişdi. Peyğəmbərimizin babası Abdulmuttalib: " Arzum budur ki, Onu göydə Haqq, yerdə xalq öysün ", deyərək ona " Məhəmməd " adını verdi.

Azərbaycanda İslamın yayılması — VII əsrdə Azərbaycan (Qafqaz Albaniyası və Atropatena ərazisi) ərəblər tərəfindən fəth edildikdən sonra burada tədricən İslam dini yayılmağa başlamışdır.

Ərəb orduları 642-ci ildə Sasani ordularını darmadağın etdikdən sonra Sasani şahlarının əfsanəvi sərvətlərindən başqa, Sasanilərin bütün ərazisi də onların əlinə keçdi. Zahirən qüdrətli görünən bir dövlətin məhv olub getməsi ərəblər üçün bir qədər təəccüblü və gözlənilməz oldu, çünki Təbərinindediyinə görə, ərəblər öz istilalarını daha da davam etdirmək fikrində deyildilər və əsas məqsədləri, məlum olduğu kimi, hələ o zaman ərəblərin yaşadığı və onların həyatı üçün zəruri olan Mesopotamiyanı (Beyn ən- Nəhreyni) tutmaq idi. Xəlifə Ömər ibn Xəttab (634-644) öz qoşunlarını təhlükəyə salmaq istəmirdi və görünür, ərəblərə məlum olmayan digər ölkələrdə Xilafət ordularının başına nələr gələ biləcəyindən ehtiyat etdiyinə görə qoşun komandanı Sədə belə bir əmr verdi: "Öz yerində dayan və onları (düşmənləri) təqib etmə".

Aşura günü — lüğətdə hərfi mənası «onuncu gün» deməkdir. Hicri təqviminin ilk ayı — məhhərm ayının onuncu günüdür. Bu günə «aşura» adının verilməsi Uca Allahın məhz həmin gün on peyğəmbərinə etdiyi lütflərə bağlıdır:

1. Aşura günü Allah-Təalanın bəxş etdiyi möcüzə ilə dəniz yarılmış, Hz. Musa (a.s) firon və ordusunun təqibindən xilas olmuşdur. Firon və ordusu sulara qərq olmuşdur.
2. Hz. Nuhun (a.s) gəmisi Cudi dağının üstünə aşura günü çıxmışdır.
3. Hz. Yunus (a.s) balığın qarından bu gün xilas olmuşdur.

İslam dini dünyada ən geniş yayılmış monoteist dinlərdən biridir. İslam dini eramızın YII əsrində meydana gəlmişdir. Bu dinə Yaxın və Orta Şərq ölkələrində, Şimali Afrika və Cənub-şərqi Asiya ölkələrinin əhalisinin böyük əksəriyyəti etiqad edirlər. Bundan başqa Hindistan əhalisinin 11%, Çinin 2%, Albaniyanın 70%, Yuqoslaviyanın 15%, bu dinə sitayiş edir. İslam dini başlıca olaraq Qafqazda, Orta Asiyada, Qazaxıstanda, Dağıstanda, Tatarıstanda, Başqırdıstanda yayılmışdır. Bu dinə etiqad edənlərin sayı 1 milyarda yaxındır.

İslam sözü ərəbcə allahın iradəsinə itaət etmək deməkdir. İslamın tərəfdarlarını müsəlman adlandırırlar. Ərəbcə müslim sözü muti-itaət etmək deməkdir. İslamın mənşəyi və  xarakterik cəhətləri ərəblərin və Ərəçbistan Yarımadasının xalqlarının tarixi inkişafının xüsusiyyətləri ilə bağlıdır.

İslam peyğəmbərinin (s) təvəllüdündən İmam Mehdinin (əc.) qeybinə qədər İslam tarixinin xronologiyası (571-874-CÜ illər)

571− Həzrət Məhəmmədin (s) təvəllüdü (20 аprel).
595− Həzrət Məhəmmədin (s) Xədicə ilə evlənməsi.
608− Kəbənin yenidən tikilməsi.
610− Sаsаni pаdşаhı Іİ Xosrov tərəfindən ərəblərin məğlub edilməsi, İslаm Peyğəmbərinin Məkkə əhаlisini İslаmа dəvət etməyə bаşlаmаsı.
619− Xədicənin vəfаtı. 
614− Həzrət Fаtimeyi-Zəhrаnın vilаdəti.
620− Həzrət Məhəmmədin (s) Mədinə əhаlisi ilə müttəfiqlik bаrədə ilk müzаkirələri (Əqəbə əhdi).

Ürvə ibn əz-Zubeyir ona, Peyğəmbərin (s.a.v) zövcəsi Aişənin belə xəbər verdiyini rəvayət edir:
“Peyğəmbərə (s.a.v) ən birinci vəhyin gəlməsinin başlaması, yatdığı zaman sadiq yuxu görməsi olub ki, oyandıqda gördüyü hər bir yuxu sübh açılan kimi açıq-aşkar qarşısına çıxardı. Sonra ona tənhalığa çəkilmək istəyi sevdirildi.Hira mağarasında tənhalığa çəkilərək orada ailəsinə dönmədən bir neçə gecə ibadət edərdi. Bu məqsədlə yanında azuqə ehtiyatı olardı. Sonra Xədicənin yanına qayıdaraq eynilə bir neçə günlük azuqə götürərdi. Nəhayət bir gün Hira mağarasında ikən birdən ona Haqq gəldi. Onun yanına Mələk gəldi və “Oxu” deyərək əmr etdi.

Müaviyənin hakimiyyəti

Müaviyə Nuxeylədə bir xütbə oxuyaraq qəlbində gizlətdiyi sözlərin hamısını aşkar edib dedi: Mən sizinlə namaz, oruc, zəkat, həcc və bu kimi işlərə görə vuruşmadım, siz onsuz da bu işləri yerinə yetirirsiniz. Mən hakimiyyət uğrunda və sizə hakim olmaq üçün vuruşdum.
İmam Həsən (ə) Mədinəyə dönmək qərarına gələn zaman Müaviyə onun yanına adam göndərib Hosərə (xarici) ilə döyüşməyini istəyir. Bu şəxs Əli (ə)-ın şəhadətindən sonra Nuxeyləni özü üçün mərkəz seçib xəvaricləri başına toplamışdı.

Peyğəmbərdən sonra ilk müsəlmanlığı qəbul edən şəxsin kişiliyi barədə müxtəlif mülahizələr vardır. Bə’zi mənbələrdə ilk müsəlmanlığı qəbul edən şəxsin Xədicə, bə’zilərində isə Əli(ə) olduğu göstərilir. Lakin həzrət Mühəmməd (s)-in aşağıdakı kəlamını xatırlatsaq, həmin şəxsin kim olduğu sadə bir məntiqlə aydınlaşar: “Bu, yə’ni Əli(ə) mənə iman gətirən, məni təsdiqləyən və mənimlə namaz qılan ilk şəxsdir.” Həmçinin Əli(ə)-ın özü belə söyləmişdir: “Mən haqqa yetişən, onu eşidən və qəbul edən ilk şəxsəm. Allahın rəsulundan başqa heç kəs məndən əvvəl namaz qılmamışdır.” Buradan belə mə’lum olur ki, ilk iman gətirən Əli (ə), sonra Xədicə olmuşdur. Onlardan sonra isə Zeyd ibn Harisə müsəlmanlığı qəbul etmişdir. Əfif Kəndi Peyğəmbər (s) zamanında belə bir hadisənin şahidi olmuşdu: O, parça və ətir almaq üçün Məkkəyə gəlir.