Tibbi yardım kateqoriyası üzrə məqalələr

Öd daşı xəstəliyinin tutması özünü çox güclü kəsici ağrılarla büruzə verir.

Adətən tutma qəfildən bir çox hallarda yağlı və kəskin qidaların qəbulundan, güclü fiziki gərginlikdən, stressdən, nəqliyyatda silkələnmədən sonra başlayır. Xəstədə ürəkbulanması, gəyirmə və hətta qusma ola bilər. Əvvəl ağrı sağ qabırğaaltı hissəsində, qarının yuxarı hissəsində başlayır. Bəzən ağrılar sağ çiyinə, boyunun sağ hissəsinə, sağ kürəyə yayılır, Təxminən yarım saatdan sonra ağrı maksimuma çatır, dözülməz olur, bəzən xəstədə titrəmə, hərarətin qalxması müşahidə edilir.

Bu səbəbdən əgər sizdə və ya sizin yaxınlarınızda bu xəstəlik varsa (buna diaqnoz qoyulubsa) bu maqaləni mütləq oxuyun ki, lazım olan anda özünüzü itirməyəsiniz.

Nəzərinizə çatdıraq ki, qarında olan ağrılar müxtəlif və bəzən çox ağır xəstəliklərin əlaməti ola bilər. Bu səbəbdən özünüzə müstəqil şəkildə «diaqnoz» qoymayın və özünüz özünüzü «müalicə» etməyin.

Gündəlik həyatda insanın başına gələ biləcək və enə çox qarşılaşılan qəzalardan biri yanıqdır. Hər hansı bir məlhəm tətbiqdən əvvəl, bir neçə təklifə nəzər salın.

Yanıq meydana gəldiyi an edilməsi lazım olan ilk tədbir, istilənmiş olan dərini soyudaraq ağrınıazaltmaqdır. 15-20 dəqiqə yanmış hissə üzərinə soyuq su tətbiq edin. Yanıq bir az daha ciddi isə, 10 dəqiqəlik buz kompresleri tətbiq edə bilərsiniz.

Bir sonrakı addım yanmış sahəsni dezinfeksiya edib ağrını aradan qaldırmaq üçün, bir anti-inflamatuar və anti-bakteriyel topikal dərman tətbiq etməkdir.

Aloe Vera

Aloe vera kiçik yanıqlar və kəsiklərdə  hər cür tropik müalicə üçün əsrlərdir istifadə edilməkdədir. İltihabı azaldaraq, ağrını azaldan xüsusiyyətlərə malikdir.

Ürəyin xarici (qapalı) masajını icra etmək üçün süni tənəffüs verilməsində olduğu kimi, xəstə üzüyuxarı olmaqla, düz və bərk səth üzərində (döşəmə, stol, torpaq və s.) uzadılmalıdır.

Hər zaman süni tənəffüsdən başlamaq şərti ilə, zərərçəkənə süni tənəffüs verilməsi ürəyin xarici (qapalı) masajı ilə növbələşdirilməlidir. Hətta yardım göstərən 2 nəfər olduqda da, əvvəlcə biri süni tənəffüs verir, sonra isə digəri ürəyin xarici masajını icra edir.

Ürəyin dayanmasına tam əmin olmadığınız halda, heç zaman ürəyin masajına başlamayın — əks halda bu, insanın sağlamlığı və hətta həyatı üçün də ağır fəsadlara səbəb ola bilər! Ürəyin masajını etməmişdən qabaq zərərçəkənin ayaqlarını bir qədər yuxarı qaldırmaq lazımdır.

İlan sancmaları üçün xarakterik əlamət 1-2 qanayan nöqtədən ibarət olan yara və güclü ağrının olmasıdır. Sancma yerində dəri qızarır, şişkinləşir, göyərmələr yaranır.

Zərərçəkəndə ürəkbulanma, qusma, soyuq tər, nəfəsalmanın çətinləşməsi, yuxululuq qeyd olunur. Dərhal “təcili yardım” çağırın!

“Təcili yardım” gələnə qədər: 

— Zərərçəkəni təcili halda, ayaqları bir qədər yuxarı olmaqla uzadın və tam sakitlik təmin edin. Zərərçəkən heç bir halda hərəkət etməməlidir. “Təcili yardım” maşınına qədər onu xərəkdə aparmaq lazımdır! 

— İmkan olduqda sancmadan sonrakı ilk 10 dəqiqə ərzində yaradan zəhəri sıxıb çıxarmağa çalışmaq lazımdır. Bunun üçün yara sahəsində dərini elə sıxın ki, oradan bir neçə damcı maye çıxsın.

Qarşılaşdığınız bəzi sağlamlıq problemlər avr ki, onaların sağalması üçün dərhal həkimə ya da əczaxanaya tələsmək lazım deyil. Ağız qoxusu, öskürək, ishal, burun tıxanmaları, qrip, yuxusuzluq, civzələr və s. narahatlıqlar təbii üsullarla ev şəraitində də həll oluna bilər.

Ağız qoxusu. Əhəmiyyətli bir yığıncaq əsnasında ya da sevdiyiniz adamla baş-başa olduğunuzda, xoşagəlməz hal hesab olunur. Bu baxımdan xeyirli bakteriyalardan ibarət olan «Probiotik» məhsullardan istifadə pis bakteriyalarla mübarizə apararaq ağız qoxusunu azaldır.

Öskürək. Soyuqdəymə səbəbiylə meydana gələn öskürəyə qarşı bal mükkəmməl bir dərman hesab olunur. Boğazdan keçərkən öskürəyin verdiyi ağrını yüngülləşdirir və sinəni yumşaldır.

İshal. Bu xəstəliyə tutulmuş insanların gündəlik həyatlarına təsir edən və vaxtsız qarşılaşan bir problemdir. Bu problemin həllində banan meyvəsini yeməyin də faydalı olduğu bildirilir. 

Burun tıxanmaları. Bu cür problemi olan kəslərə çörək otunu bir qab suyun içində isidib təkrar qurutmaları tövsiyyə olunur. Qurudulan çörək otlarını toz halına gətirdikdən sonra buruna çəkməyin burunda olan tıxanmalara təsir göstərdiyi bildirilir.

Qrip. Qripə qarşı qara bibəri, limonu, zəncəfili qarışdırmaqla öskürəyə və qripə təsirli təbii eliksir hazırlamaq olar.

Yuxusuzluq. Sakitləşdirici çayların, xüsusilə çobanyastığı çayının rahat bir yuxu yatmağınıza  kömək etdiyi bildirilir.

Civzələr. Sızanaqlar, civzələr yalnız yetkinlikdə qarşılaşılan bir problem deyil. Bir çox qadın bu problemdən əziyyət çəkməkdədir. Bu problemi həll edən faydalı məhsullardan əlavə çay ağacının yağının  da civzələrə kömək etdiyi bildirilir.

Boğaz ağrısı, əksəriyyət hallarda udqunan zaman boğazda pisləşən ağrı kimi özünü göstərən boğazın iltihablanması prosesidir. Ağrının əsas əlaməti faringitdir. Amma «boğaz ağrısı» və «faringit» terminləri tez-tez bir-birlərinin yerinə istifadə edilir.

Boğaz ağrısının ən məşhur səbəbi, soyuqdəymə və ya qrip hesab olunur. Bir virusun səbəb olduğu boğaz ağrısı, ümumiyyətlə evdə baxılma ilə özbaşına keçər.

Boğaz ağrısının daha az görülən bir digər səbəbi bakterial infeksiyalar hesab olunur. Buda antibiotik müalicəsi tələb edir.

Boğaz ağrısının digər səbəbləri isə  kompleks bir müalicəni tələb edə bilər. Tibbdə faringit olaraq tanınan boğaz ağrısı boğazın iltihablanması nəticəsində formalaşaraq mikroblar və maddələr mübadiləsində olan müxtəlif problemlər nəticəsində ola bilir.

Boğaz ağrısı hər yaşda insanlar arasında görülən problemlər arasındadır. Amma ən çox 4-7 yaş arası uşaqlarda boğaz ağrısına daha çox rastlandığı bildirilir. 1 yaş altı uşaqlarda isə boğaz ağrısı çox nadir olaraq görülən vəziyyətlər arasındadır. Boğaz ağrısı bəzi hallarda təhlükəli ola bilər və tədbir alınması vacib hesab olunur. Məsələn bakteriya ilə bağlı boğaz ağrısı varsa bu yüksək temperatura gətirib çıxara bilər. Yüksək qızdırma nəticəsində 40 dərəcəyə kimi temperatur yüksələ bilər. Bu zaman boğaz ağrısının müəyyən əlamətlərinə səs batıqlığı, öskürək, boğazda yüngül yanma hissi, yorğunluq, nəfəsdə qoxu, tozlu mühitdə problem yaşanması kimi vəziyyətlər aiddir.

Tez-tez təkrarlanan baş ağrıları asan bir şəkildə müalicə edilə bilər. Bu müalicə üsullarından biri əllə müalicədir. Miqren və ya gərginlik  daha çox baş ağrılarına təsir edir. Bu baxımdan masaj və manipulyasiya etdirmək  lazımdır.

Sağlamlaşdırıcı masaj tibb üçün çox vacib proseduradır. Bu yolla bir sıra xəstəliklər üçün profilaktik tədbir görmək olur. Həmçinin əzələlərin qısalması və ifliclər zamanı əllə müalicə lazımdır.

Mütəmadi olaraq boğazın masajı infarkt, insult, hipertoniya kimi xəstəliklərdən qaçmağa yardım edir. Belə bir qənaətə Böyük Britaniya Kraliyyət Universitetinin alimləri gəlmişlər. Onlar müəyyən etmişlər ki, həmin nahiyədə yerləşən əzələlər arterial təzyiqlə əlaqəlidirlər.

Əzələlərin masajı zamanı beyinə sakitləşdirici impulslar çatır və bu, arterial təzyiqi aşağı salır. Masaj hipertoniya xəstəliyi və onun fəsadlarına qarşı profilaktikada və müalicəsində mühüm rol oynayır. Bu barədə mütəxəssislər əminliklə qeyd etmişlər.

Qara, sürüşkən, qurdabənzər və qanla qidalanan zəlilərdən çox vaxt iyrənirik. Halbuki bu «təbiət həkimləri» bəzən insanların elə orqanlarını sağaldırlar ki, həkimlərin özü belə bunu bacarmır. Xoşagəlməz təsir bağışlasa da, müasir dövrdə zəli insanların bir çox dərdinin dərmanına çevrilmişdir.
 
Qeyd edək ki, zəli 1984-cü ildən «Qırmızı Kitab»a daxil edilmişdir. Ona təbii şəraitdə yalnız Rusiyanın cənubunda, Azərbaycanda, Ukraynada, Macarıstanda, İsraildə və Fransada rast gəlinir. Dünyada zəlinin 400-ə qədər, Azərbaycan da isə 17 növü var ki, bunun ancaq üçü (Şərq zəlisi, aptek zəlisi, tibb zəlisi) tibdə istifadə edilir.

Bütün dünyada zəlinin ən yaxşı növlərindən biri — Şərq zəlisi Azərbaycandadır. Zəlinin insan və başqa canlılar üçün təhlükəli növləri vardır. Daha çox Ermənistanda yayılan at zəlisi hər hansı canlıya yapışıb, qanını sorur və öldürür.

Zəli ilə müalicə hirudoterapiya adlanır. Əsrlərlə insanların bu xeyirxah canlı ilə təmasdan uzaqlaşmanın səbəbi kimyəvi dərman preparatları olmuşdur. Lakin dərmanların ziyanlı tərəflərini insanlar başa düşəndən sonra yenidən hirudoterapiyaya üz tutmuşlar.

Suda batanı xilas edərkən ehtiyatlı olmaq lazımdır. Belə ki, suda batan hər şeydən tutmağa cəhd etdiyi üçün o, xilasedəni də batıra bilər.

Batan şəxsə arxa tərəfdən yaxınlaşmaq, onu saçlarından, paltarının yaxalığından və ya qoltuqaltı nahiyəsindən tutaraq üzünu yuxarı çevirməklə onunla birlikdə sahilə tərəf üzmək lazımdır. 

Batan şəxsin sifəti mütləq suyun səthindən yuxarıda olmalıdır.

Suda boğulma zamanı ilk tibbi yardım:

— dərhal “təcili yardım” çağırmaq;

Yanıqlar cürbəcür olur, yəni qaynar su yanığı, qaynar yağ yanığı, oddan yanma, elektrikdən yanma, radiasiya yanıqları, kimyəvi yanıqlar və s.
Bir şeyi də xatırladaq ki, uşaqlar arasında baş verən yanıqlar daha çox qaynar su (məsələn, qaynar çaydanın aşması, qaynar stəkanın dağılması və s.) yanığıdır ki, bu da daha çox diqqətsizlikdən və dəcəllikdən irəli gəlir. Buna görə də yanıqlar daha çox 1-3 yaş arası uşaqlarda müşahidə edilir. Odur ki, həmişə çay dəmləyərkən və ya süfrəyə çay verərkən diqqətli olmaq lazımdır.

Bəs yanığı müalicə edərkən ilk olaraq nəyə diqqət yetirmək lazımdır? — Daha geniş nahiyəni əhatə edən və əl-üzü örtən yanıqlar mütləq xəstəxanada müalicə olunmalıdır. Yanığın nə dərəcədə dərin olduğu nəzərə alınmalıdır. Əgər yanıq səthidirsə, daha doğrusu, dərin deyilsə, 3 həftəyə, səthi deyilsə, yəni dərindirsə, daha uzun müddətə sağalır. Ümumilikdə isə sağalması 3 həftədən çox çəkən yanıqlar cərrahi müdaxilə tələb edir.