ginekologiya kateqoriyası üzrə məqalələr

Aybaşı nədir və onun qadın həyatında əhəmiyyəti nədən ibarətdir sualına cavab tapmağa çalışaq. Aybaşı qadın xəstəliyi olub,  uşaqlıq borusu vasitəsi ilə bədəndən hüceyrələrin və qanın xaric olunmasıdır. Aybaşı qadının gələcəkdə hamilə qalması üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən və müntəzəm olaraq hər ay müəyyən vaxtda baş verən bir prossesdir.
Bu proses qadının orqanizmindən asılı olaraq 10-16 yaşlarından başlayır, təqribən 28 gün fasilə ilə hər ay 3-7 gün baş verir və 45-50 yaşadək davam edir. Bu zaman qadınlar 80-85 ml-dək maye itirir, onun da yalnız 35 ml-si qandır. Keçən əsrin 40-cı illərində qızlarda aybaşı orta hesabla 16,5 yaşdan başlayırdı. Müasir dövrdə isə bu rəqəm 13 yaşa enib ki, bu da qızların sağlamlıq, qidalanma və gigiyena şəraitlərinin yaxşılaşmasından irəli gəlir.  Hamilə qadınlar isə müvəqqəti olaraq belə günləri yaşamırlar.

Ağıllı və oxumuş, məqsədyönlü və şən, dəli-dolu və cəsarətli müasir qızlar  bir neçə il əvvəlki həmyaşıdlarının yuxusuna belə girmədiyi çətin işlərin öhdəsindən asanlıqla gəlirlər. Buna baxmayaraq onlara birbaşa aid olan bəzi şeylər haqqında məlumatları azdır. Məsələn, onlar hətta yaxın rəfiqələri ilə də “xüsusi günlər” haqqında danışmaqdan utanaraq menustrasiya haqda miflərə inanırlar. Bəs mütəxəssislər bu miflər haqda nə deyir?
Mif 1. Tamponların gündəlik istifadəsi sağlamlığınız üçün təhlükəsiz deyil

Uşaqdüşmələr hamiləliyin kəsilməsinin ən geniş yayılmış növüdür. Araşdırmalara görə, tibbi qeydə alınmış hamiləliklərin 10-25%-i düşüklə nəticələnir. Bir qayda olaraq düşüklər uzun sürən prosesdir. Adətən istənilən düşüyü sadəcə «düşük» adlandırsalar da, hər birinin öz adı və xarakteristikası var:
1. Zəruri və ya natamam düşük: Bu zaman qanaxma və uşaqlıq boynunun açılışı ilə müşayiət olunan qarın və bel nahiyəsində ağrı hiss edilir. Döl pərdəsi cırılarsa, düşük zəruridir. Əgər düşük natamam olarsa, qanaxma və ağrılar davam edə bilər.
2. Tam düşük: Embrion və ya mayalanma uşaqlıqdan çıxdığı zaman düşük tam hesab edilir. Bu zaman qanaxma və ağrı keçir. Tam düşük UZİ təsdiq edir.
3. Baş tutmayan düşük: Bir çox qadın düşük halını bu haqda bilmədən keçirir. Baş tutmayan düşük zamanı rüşeym ölür, amma döl uşaqlıqdan çıxmır. Bunun səbəbi məlum deyil.

1 Hamilə qalmağın az və çox ehtimalı
Texniki cəhətdən hamiləlik üçün əlverişli vaxt 12 saatdan 24 saata kimi hesab olunur. Bu zaman ovulyasiya baş verir və toxumalar yetişir. Aybaşı dövriyyəsi müxtəlifdirsə, onda ovulyasiya baş verən vaxtı təyin et, menstruasiya başlamazdan qabaq və sonra üzərinə 2 gün (təxminən, 5 gün götürülür) əlavə et və çıx. Bu, hamilə qalmağın riskli dövrü hesab olunur. Ümumiyyətlə, ovulyasiya aybaşıya 14 gün qalmış başlayır. Dəqiq günü təyin etmək üçün aybaşının neçə gün davam etdiyini bilmək lazımdır. Məsələn, aybaşın 32 gündən sonra başlayırsa, onda 14 çıxıb, 18-ə bərabər etmək lazımdır. Dövriyyənin birinci günü başlanğıc gün kimi hesablanır. Lakin nəzərdə tutulan 5 gün hamiləlik üçün riskli vaxt hesab olunur. Həmin dövrdən 3 gün qabaq da hamilə qalmaq olar. Ən təhlükəsiz dövr aybaşıdan 10 gün əvvəl və aybaşı vaxtı hesab olunur. Odur ki, yaxın gələcək üçün planlarının təqvimini indidən qurmağa başla. Hamiləlikdən qorunmaq üçün

Zəngin təcrübəyə malik olan mamaçalar müəyyən əla-mətlərlə ananın bətnindəki uşağın oğlan və ya qızlığını müəyyən edirlərmiş. Məsələn, hamilə qadının qarnının şişkinliyi yanlara yayılırsa deməli uşaq qızdır, əkər şişkinlik irəli (qabağa) doğru meyillidirsə oğlandır.
***
Əgər qadın hamilə olanda cinsi əlaqəyə girməyə çox meyl göstərirsə bu o deməkdir ki, bətnindəki qız uşağıdır, az meyllidirsə onda oğlan uşağıdır.

Hamilə qadının orqanizmində baş verən dəyişikliklər fiziolojidir və normal həyat tərzi kecirilərsə, hamiləlik hec bir problem yaratmaz.Normal həyat tərzi dedikdə qiqiyenik normalara riayət, fiziki əməyin və istirahətin düzgün balanslaşdırılması, ətraf mühitin qənəətbəxş şəraiti və düzgün qidalanma nəzərdə tutulur.
Uşaq öz inkişafı üçün lazım olan maddələri ananın qanından alır, buna görə də hamilənin düzgün qidalanmasının dölün sağlamlığının qorunması və normal inkişafı ücün böyük əhəmiyyəti var. Hamilənın qidalanma rejimini tərtib edərkən həm qadının orqanizmində baş verən dəyişikliklər, həm də dölün yeni qurulan və inkişaf edən orqanizminin tələbləri nəzərə alınmalıdır.

Ağrı, zəiflik, ürəkbulanma, başgicəllənmə...Hər üç qadından ikisində mensturasiya (aybaşı) zamanı bu simptomlar müşahidə olunur. Çoxu bunu sadəcə naxoşluq adlandırır. Əslində isə tibbdə bu “alqomenoreya” (ağrılı menstruasiya) xəstəliyi adlanır. Alqomenoreya nəinki fiziki problemin olmasından, ciddi xəstəliklərdən də xəbər verə bilər.
Alqomenoreya (dismenoreya, alqodismenoreya) –geniş yayılmış xəstəlikdir. Belə ki, 14-45 yaş qadınların 60-70%-i arasında bu xəstəliyə rast gəlinir. Xüsusən yeniyetmələrdə ağrılı menstruasiya müşahidə olunur.Alqomenoreya 84%-də ürəkbulanma, 79%-də diareya, 23%-də başgicəllənmə, 13,5 %-də baş ağrıları, 16%-də isə ürəkgetmə ilə müşayət olunur. Adətən ağrılar menstruasiyaya 1-2 gün qalmış başlayır və mensturasiyanın 3-cü günü sakitləşir. Bəzi qadınlar bu günlərdə iş qabiliyyətini belə itirir. Alqomenoreya qadının fiziki, emosional və psixi vəziyyətinə mənfi təsir göstərir.

Hər bir qadının həyatında arzuolunmaz hadisə baş verə bilər. Bu məqamlarda kimin günahkar olduğu artıq vacib deyil. Yalnız bir sual önə çəkilir: nə etməli? Planlaşdırılmamış hamiləlikdən necə can qurtarmalı? Təcili kontrasepsiya qorunmamış seksual əlaqədən ən yaxşı çıxış yoludur. Tədbirlər nə qədər tez görülsə, hamiləliyin qarşısını alma ehtimalı yüksəlir. Hamiləlik əleyhinə vasitələr (kontrasepsiya) haqqında çoxları bilmir,odur ki yenidən bu mövzuya müraciət olundu.

Müasir dövrdə ən çox yayılan problemlərdən biri də hormonal pozğunluq sayılır. Bu xəstəliyin eradan əvvəl mövcud olmasına baxmayaraq, onun adı və səbəbləri 1962-ci ildə tapılıb və buna görə də hormonal pozğunluq müasir dövrün xəstəliyi sayılır. Daha çox qadınlarda aşkarlanan bu xəstəlik həyat tərzini tamamilə dəyişməklə yanaşı, bir çox xəstəliklərin də əsasını qoyur. Məlumdur ki, hormonlar orqanizmin funksiyasına, çəkinin artmasına, vəzlərin normal inkişafına nəzarət edir. Hormon daxili sekresiya vəzlərinin məhsuludur. Onun balansının pozulması endokrin sistemin funksiyasını tamamilə məhv edir.
Dünyada hər üç qadından ikisində aşkarlanan hormonal pozğunluq hamilə qalmağa mane olur, hətta sonsuzluğa belə gətirib çıxarır.  Digər tərəfdən isə hormonal pozğunluq görmə qabiliyyətinə də mənfi təsir edib, insanı kor qoya bilər.

Frigidlik nədir?
Frigidlik (cinsi soyuqluq) — qadınlarda cinsi marağın, seksual hissiyatın və orqazmın olmamasıdır. Bəzi hallarda isə cinsi münasibətlərə nifrət kimi də özünü büruzə verir. Adətən cinsi soyuqluğun 4 tipi müəyyən olunur.
1. Gecikən orqazm
Cinsi hissiyyatlar heç də bütün qadınlarda eyni cür inkişaf etmir. Bəzilərində bu hisslər tez başladığı hallarda bir qisim qadınlarda gecikmiş orqazm baş verir. Uşaq dünyaya gətirdikdən sonra problem aradan qalxır. Bu cür qadın frigidliyi (retardasion – kecikmiş) xoşbəxtlikdən keçici xarakter daşıyır.
Nə ilə xarakterizə olunur.