Gender-Cinslərin fəlsəfəsi kateqoriyası üzrə məqalələr

«Tanrı qadınları gözəl yaradıb ki, kişilər onları sevsin və axmaq edib ki, onlar kişiləri sevə bilsinlər» (Faina Ranevskaya)
«Qadın Aristotel deyil», — bunu qadınların intellektinə inanmayan, amma xislətən zəif kişi söyləyəcək.

Biliyini irəli verib, ağıllı olduğunu göstərmək istəyən kişi isə qədim hindusların deyimini xatırlayacaq: «Gərəksiz gərəkli, mümkünsüz mümkün, yeyilməyən dadlı təsiri bağışlayır. Qadın sözləri ilə oturub-duran kişi belədir».
Lakin onu da unutmayaq ki, qədim romalılar deyərdilər: «Qadınlar təbiətdən, kişilər isə kitabələrdən ağıllıdır».
Gerçəkdən də, qadınların intellektual qabiliyyətinə münasibət baxımından kişilərin mövqeləri çox fərqlidir.

Almaniya alimləri olduqca maraqlı tədqiqat aparıblar. Tədqiqatçılar daha çox kişilərin yoxsa qadınların ağladıqlarını müəyyən etməyə çalışıblar. Araşdırmanın nəticələrinə görə, qadınlar ildə orta hesabla 64, kişilər isə 17 dəfə ağlayır.
Almaniyanın Münhen şəhərinin “Ludviq-Maksimilian” universitetinin göz klinikasında çalışan Elizabet Messmer adlı tədqiqatçı «Der Ophtalmologe» adlı dərgidə apardığı araşdırma ilə bağlı bir sıra maraqlı məlumatlar dərc edib. Araşdırmanın nəticələrinə əsasən, qız və oğlan uşaqlarının 13 yaşına qədər eyni həcmdə ağladıqlarını, daha sonrakı yaşlarda isə kişilərin ildə orta hesabla 6-17, qadınların isə 30-64 dəfə göz yaşı tökdüklərini bildirib.

Qədim türk ictimaiyyətində ailə ən vacib sosial birlik olduğundan ailənin əsasını təşkil edən qadın türk dastanlarında, türk əfsanə-lərində elə bir uca mərtəbəyə qoyulmuşdur ki, qadını belə bir uca varlıq halına gətirən mədəniyyətə heyran olmamaq mümkün deyildir. Qadın kişinin həyat yoldaşı və uşaqlarının anası olmaq kimi çox vacib bir vəzifə ilə öhdələnmişdir. Daha vacibi isə türk millətinin tək bərəkət qaynağı, ona verilən bir sıra haqlara görə xanların, xaqanların, döyüşçülərin önündə hörmət ilə əyildikləri bir şərəf abidəsidir. Türk dastanlarında qadın ilahi bir varlıq səviyyəsinə çatdırılır.

Övlad sahibi olmaq gözəl bir duyğudur. 9 aylıq yolçuluqdan sonra aramıza qatılmasını o qədər səbirsizliklə gözləyirik ki… Bir çoxumuz səbr edə bilməyib həkimə də qaçırıq, dünyamızın yeni sakininin cinsiyyətini öyrənməyə. Oğlan olacaqsa, sevincimiz birə-beş artır, qız olacaqsa, bu xəbəri yüngül bir təbəssümlə «yola veririk».Valideyn üçün hər övladın öz yeri var, hər övlad əzizdir, dəyərlidir. Oğul olsun, qız olsun, fərq etməz, ata-anaya, vətənə, millətə xeyirli övlad olsun. Amma istər keçmiş olsun, istər daha qədim zamanlar, istər də dövrümüz — bəzi valideynlər ailədə övladları arasında bilərəkdən və ya bilməyərəkdən ayrı-seçkilik salırlar.
Daha doğru ifadə etsək, oğlanlar ailədə daha çox sevilirlər. Uşaqlar arasında cinsi ayrı-seçkilik etmək gələcəkdə qarşısıalınmaz problemlərin yaranmasının təməli ola bilər. Psixoloqlar deyirlər ki, bu, uşağın özünü bir şəxsiyyət kimi təsdiqləməsində böyük sədd olur.

Hər bir insan unikal və təkrarolunmaz varlıqdır. Dünyada eyni oxşarlıqda adam tapmaq qeyri-mümkündür. Buna baxmayaraq, insanlar arasında dərhal nəzərəçarpan fərqlər də mövcuddur. Bu, kişi ilə qadın arasındakı bənzərsizlikdir. Onların arasında xarici bənzərsizlikdən savayı, daxili bənzərsizlik də mövcuddur. Daxili bənzərsizlik dedikdə qadın və kişilərin eyni adlı daxili orqanlarının bir qədər fərqli fəaliyyət göstərməsi başa düşülür. Elə buna görə də onların maddələr mübadiləsinin intensivliyi, tənəffüs və ürək yığılmalarının tezliyi, qan tərkibi və habelə qavrama, məntiq və intuisiya, temperament, sinir sistemi, müşahidə qabiliyyəti və bir çox digər xüsusiyyətləri fərqlidir. Bununla bərabər, tipik olmayan qadın və kişilərə də təsadüf edilir: onlar özlərinin hərəkətlərində kişiləri xatırladan qadınlar və özlərini qadın kimi aparan kişilərdir.

Əgər azadlıq budursa, "...buraxın zindanlara məhkum olum..."
İnsanlar tarixən çox günlər qeyd ediblər, bayramlar keçirdiblər, özünün olan-olmayan, istədiyi və ya istəmədiyi, məcburən və ya sevərək — bir sözlə, təqvimlərdə daha tünd rənglərlə öz əksini tapan günlər keçirdiblər.

Bu gün də həmin günlərdən biridir. Məhz bu gün Azərbaycan kişisi qadınına gül-çiçək bağışlayır, hədiyyə alır, bu gün Azərbaycan qadını ona hədiyyə verilmədikdə inciyir, önəmsənmədiyini sanır. Qıcıqlanır mənim ölkəmin qadını. Nədir bu «8 mart» və bu gün özündə bu istedadı və haqqı ehtiva edirmi ki, mənim ölkəmin kişisi bu gün öz anasını, qadını, bacısını təbrik etsin?!

Qadınlar deyir ki: Kompüter erkəkdir.
Çünki kompüterlər əslində problemləri həll etmək üçün yaradılmalarına baxmayaraq ömürlərinin dörddə üçünü problem yaradaraq keçirirlər. Daha da əhəmiyyətlisi bunlardan bir dənə aldığınız an, bir az daha səbr etmiş olsaydınız çox daha inkişaf etmiş bir modelinə sahib ola biləcəyinizi görüb peşman olarsınız.

Kişilər deyir ki: Kompüter dişidir.
Çünki onun məntiqini Yaradıcısından başqa heç kimin anlaması mümkün deyil. Etdiyiniz ən kiçik səhvi belə yaddaşına yazıb təkrar- təkrar önünüzə qoyar. Və bir kompüter aldıqdan qısa bir müddət sonra fərqinə vararsınız ki, əsl pulu ona lazım olan aksesuarlar üçün xərcləmək məcburiyyətindəsiniz.

Bu gün gender problemləri ilə bağlı Azərbaycanda kütləvi informasiya vasitələrindən tutmuş elmi toplantı və nəşrlərə qədər müxtəlif qurumlar tərəfindən qızğın tədbirlər həyata keçirilməkdədir. Mövzu ilə əlaqədar tanınmış alimlərin bir sıra elmi tədqiqat əsərləri də çap olunmuşdur. Amma nədənsə cəmiyyətimizdəki müasirlləşmə prosesləri fonunda qadın problemlərindən söz düşərkən Azərbaycan milli mətbuatında hələ ötən əsrin ilk illərindən müzakirə obyektinə çevrilmiş yazılardan bəhs edilmir. Qadın problemi Azərbaycan elmi-nəzəri fikri üçün tamamilə yeni bir hadisə kimi təqdim edilir.

İş belə gətirib ki, dünya yaranandan cinslərin savaşı gedir. Min illərdir ki, cəmiyyət və təbiət bu gender savaşından qurtula bilmir. Hətta ən vacib mədəni abidələrdə də bu savaşın izləri var. Bu qarşıdurma bütün insanların həyatına müdaxilə edib. Mənfi- müsbət, anod- katod kimi enerji potensialı daşıyaraq iş, siyasət, müharibələr, sosial əsarət və inqilablar hamısı kişi və qadın qarşıdurmasından qidalanır. Demək olar ki, bəşəri proseslər Kişi və Qadın adlanan «yanacağın» enerjisiylə işləyir. Anlamaq çətin deyil ki, bu məsələdə kişilər özünü müsbət və həmişə verən tərəf sayır, qadınlarsa öz növbəsində tam əmindir ki, özünü qurban verən tərəf məhz odur. Ona görə də bəzən bu məsələyə gender çərçivəsindən çıxıb insanilik baxımıqdan baxmaq çətin olur.

Niyə gözəl qadın görən kimi kişilər ağıllı sözlər danışmağa başlayır?
Müasir dövrdə həyatın sükanı kişilərin əlindədir. Fiziki güc tələb eləyən sənətlər bir yana qalsın, siyasət, iqtisadiyyat, hərb, inşaat kimi sahələrlə yanaşı nisbətən oturaq həyat tərzi tələb eləyən incəsənət, elm, hətta ədəbiyyatda da kişilərin yaratdığı hələ ki, ən yaxşılarından sayılır.

Qəribədi, yazırlar, yaradırlar, təqdim eləyirlər, mübahisə edib sübuta yetirirlər, filmlər çəkirlər, göstərirlər, görünməz intellek nümayiş eləyirlər, amma yaradıcı sözünü onlara çox ehtiyatla deyirlər. Çünki Yaradanın tək olduğunu hamı anlayır. Bəd ayaqda dünyaya uşaq gətirən, evdə oturub bozbaşını bişirən qadınlara da yaradıcı deyirlər. Bir az haqsızlıq kimi görünür. Amma kişilərin ambisiyaları, fərqlənmək instiktlərinin təbii kökləri də var.