Tibbi yardım kateqoriyası üzrə məqalələr

Sinə nahiyəsinə vurulan yumruq zərbəsi bəzən insanı ölümdən xilas edə bilər. Tibdə buna “prekardial zərbə” deyilir.

Prekardial zərbə ürəyin dayanması zamanı təcili yardım məqsədi ilə istifadə olunur. Bu təcili ürək-ağciyər reanimasiyanın bir hissəsidir və elektrik defibrillyator olmadığı halda tətbiq olunur.

Zərbə insan huşunu itirəndə, puls və nəfəsalma dayananda istifadə olunur. Lakin prekardial zərbənin texnikasını dəqiq bilmək lazımdır (bu xüsusi kurslarda öyrədilir). Əks halda bu heç bir effekt verməyəcək. Həmçinin zərərçəkmişin ürəyi döyünürsə belə zərbə onu öldürə bilər.

Qaynar, əridilmiş yağdan yanıq dəridə iz qoyan, epidermisin dərinliyinə kimi gedib dağıcıdı təsir göstərən yanıq travmalarından biridir.

— Dəriyə düşdüyü zaman bitki yağı dəri üzərində plyonka kimi örtük yaradır, bu da dərinin soyumasına imkan vermir. Ona görə soyuq suya qaçmazdan əvvəl təmiz salfetlə bu plyonka qat təmizlənməlidir. Yanıq yerini çox sürtmədən salfetlə silin.

— Yaranı soyuq su altında 15 dəqiqə saxlayın. Bu, toxumaları soyudub, qıcıqlanmanı götürəcək

— Əgər dəridə suluq, qabarcıq yaranıbsa, onu deşmək, kəsmək olmaz

İnsult simptomları olan insanı təcili yardım gələnə kimi iynə ilə xilas etmək mümkündür.

Bunun üçün ilk növbədə əl barmaqlarının ucu, dırnağa yaxın hissəsi intensiv basılaraq, 10 barmağın hamısına iynə batırılır. Qan çıxması mütləqdir.

İnsanın üzü, ağzı əyilirsə onun qulaqlarını qızarana kimi masaj edib, qulaq ucunun ən yumşaq hissəsinə bir neçə dəfə iynə batırılır. Qulaqdan da qan çıxması vacibdir.

Qəfil ölüm səbəblərindən biri də dünyada durduğu yerdə nəfəs borusuna yad cismin düşüb, tənəffüsün qarşısını almasıdır. Daha çox uşaqlarda rast gəlinən bu böyüklərdə yemək yeyərkən ehtiyatsızlıqdan baş verir. Balıq, toyuq sümüyü, hər hansı qida qalığı və ya sadəcə yad cisim yemək borusuna yox, nəfəs borusuna düşür.

Dəqiqələr içində boğulmağa başlayan insan təcili yardım gələnə kimi ölə bilər. Ətrafdakılar boğulana yardım üçün su verir, kimsə barmağı ilə çıxarmağa çalışır, kürəyinə döyəcləyir, amma bütün bunlar effektsiz ola bilər.

İnfarkt bütün dünyada ölümün ilk səbəbidir. İnfarktın ilk simptomlarında (döş sümüyünün arxasında ağrı və ağırlıq, taxikardiya, çənədə, sol qolda ağrılar, nəfəsalmanın çətinləşməsi, güclü zəiflik) nitroqliserin həbini qəbul etmək və buna əks-göstərişlər yoxdursa 1 həb aspirin çeynəmək lazımdır. Dərhal «təcili yardım» çağırın. 5 dəqiqədən sonra ağrı keçmirsə növbəti həb nitroqliserin qəbul edin.

Lakin ürək tutması «qəfil qonaq»dır və bizi istənilən yerdə yaxalaya bilər. Məsələn, ürək tutması zamanı insan çöldə ola bilər ki, bu zaman onun yanında lazım olan dərmanlar olmaya bilər.

Elektrik cərəyanı vurduqda, suda boğularkən, tənəffüs orqanarı sıxılarkən, habelə bir sıra xəstəliklər zamanı tənəffüs və ürəyin fəaliyyəti qəfildən dayana bilir. Bu zaman kliniki ölüm baş verə bilər.

Ürək fəaliyyətinin dayanması nəfəsin kəsilməsinə, nəbzin, ürək döyüntüsünün, reflekslərin olmamasına və göz bəbəklərinin genişlənməsinə görə aşkar edilir. Belə adamlara süni tənəffüs verilsə və ürəyi xaricdən masaj olunsa bir çox hallarda həyatlarını xilas etmək olur.

Hadisə qəza nəticəsində baş verib xəstənin çənəsi yaralanmışsa, alt çənəni bir qədər irəli çəkib, çənəaltını basaraq ağız böşluğunu qan və ya qusuntudan salfetlə təmizləyib, sonra xəstənin burnunu tutub süni tənəfüs vermək lazımdır.

Balaca uşaqlar ətrafda olan əşyaları tək gözlə deyil, ağızla da «tədqiq» etməyə xoşlayır.
Bu səbəbdən uşaqlar tez-tez kiçik əşyaları udur. Onların əksəriyyəti təbii yolu ilə çıxır, lakin bəziləri uşaq orqanizmində çox ciddi fəsadlar törədə bilər. 

Belə əşyalardan biri kiçik batareyalardır. Batareya ağız suyu ilə reaksiyaya girəndən dərhal sonra çox güclü yeyici məhlul əmələ gəlir ki, bu məhlul qida borusunu, nəfəs yollarını, səs telləri, iri damarlarda ağır zədələnmələrə və hətta uşağın ölümünə səbəb ola bilər.

Valideynlər bunu mütləq bilməli və uşaq batareyanı udduqda sonra onu dərhal xəstəxanaya çatdırmalıdır. Batareya uşaq orqanizmindən nə qədər tez xaric olunarsa, onun mənfi təsiri də bir o qədər az olacaq.

Yanğın zamanı özünü düzgün aparan insan öz həyatını və sağlamlığını qoruya bilər. Bunu xilasedicilərin əksər hissəsi təsdiq edə bilər. Beləliklə,

— Yanğın baş verdikdə, dərhal qaz xəttinin girişindəki ventili bağlayın, mənzildaxili elektrik cərəyanını ümumi elektrik şəbəkəsindən ayırın.

— İmkan olduğu halda sənədlərinizi götürüb dərhal yanan evi tərk edin. Yanğın zamanı liftdən istifadə etməyin — bu çox təhlükəlidir, pilləkənla aşağı düşün. Evdən çıxdıqdan əvvəl bütün qapı və pəncərələri kip bağlayın — alovun yayılması üçün oksigen, yelçəkən lazımdır. Qapı və pencərələri bağladıqda, sız alovun yayılmasının qarşısını alacaqsınız.

Yəqin ki, hər bir insanın başına gələn xoşagəlməz hadisədir. Qaynar çay və ya qida dili yandırdıqda insan kəskin ağrı hiss edir, dil qızarır, şişir.

Bu halda nə etmək lazımdır? Sizə ağrını azaltmaq üçün bir neçə çarə təqdim edirik:

1. Soyuducuda soyuq süd və ya yoqurt varsa, onlardan istifadə edin. Dilin üzərində saxlayın və yavaş-yavaş udun.

2. Dilin üzərinə bir az şəkər tozu tökün. Qəribə səslənsə də, bu çox effektli vasitədir. Ağrı tez bir zamanda keçir.

3. Dilin üzərinə bal qoyun.

4. Mentollu saqqız çeynəyin. Mentol ağrını azaldır. Dilin üzərində suluqlar əmələ gəlibsə, ağrı keçmirsə, mütləq həkimə müraciət edin.

saglamolun.az 

Boğazda hər hansı yad cisim (qida, sümük, meyvə tumu və s.) qaldıqda nəfəs yolları qismən bağlana bilər.

Bu zaman insan çətinliklə də olsa nəfəs ala və danışa bilir. Belə vəziyyətdə orqanizmin müdafiə mexanizmi olan öskürək köməyə gəlir — insan öskürür və yad cisim əksər hallarda xaric olur. Lakin bəzən yad cisim nəfəs yollarını tam bağlaya bilər ki, bu zaman insan nə nəfəs ala, nə danışa, nə də öskürə bilir, boğulur, göyərir. Bu çox təhlükəli vəziyyətdir ki, insan dəqiqələr ərzində həyatını itirə bilər.