Kitablar və mütaliə kateqoriyası üzrə məqalələr

Bir ana və ata­nın uşa­ğı­na ve­rə bi­lə­cə­yi ən bö­yük hə­diy­yə­lər­dən bi­ri mü­ta­liə­yə və ki­ta­ba sev­gi­dir. Yax­şı bir ki­tab qə­dər heç nə in­sa­na zövq ver­məz, hə­yə­can­lan­dır­maz, il­ham ver­məz, təş­viq et­məz, se­hir­lə­məz və ya əy­lən­dir­məz.

Bir çox ailə­lər uşaq­la­rı­na ki­tab oxut­du­ra bil­mə­mək­dən şi­ka­yət­lə­nir­lər. Əli­nə bir ki­tab alıb uzun müd­dət oxu­maq­dan sı­xı­lan uşaq, sa­at­lar­la te­le­vi­zor və ya kom­pü­ter qar­şı­sın­da otur­maq­dan heç şi­ka­yət et­məz. Ana-ata­sı­nı bir də­fə də ol­sa əli­nə ki­tab alıb oxu­yan gör­mə­yən uşaq­lar “te­le­vi­zo­run qa­ba­ğın­dan dur bi­raz da ki­tab oxu!” de­yən sə­sə fi­kir ver­məz. Ailə­lə­rin uşaq­la­rı­nı ən az ciz­gi fil­mi və kom­pü­ter oyun­la­rı qə­dər əy­lən­cə­li olan ki­tab­la­rın dün­ya­sı­na çə­kə bil­mə­si üçün, uşaq erkən yaşlarından ki­tab oxu­ma­ğın fay­da­sı­na inan­ma­lı və eh­ti­yac duy­ma­lı­dır.

Aparılan araşdırmalar göstərir ki, kitab mütaliəsi uşaqların məktəbdə oxuduqları zaman əldə etdikləri uğurlara birbaşa təsir edir.

Kitab sehrli bir əşya kimidir. Əlimizdəki səhifələrin üzərinə işlənmiş 32 hərfdən ibarət kombinasiyaları oxuyaraq getmədiyimiz yerlərə gedib, başqaları kimi düşünüb, hətta fərqli zamanlara səfər belə edə bilərik. Kitabların insanlara qatdığı dəyər olduqca çoxdur. Hər şeydən əvvəl kitablar daha yaxşı bir şəxsiyyət olmağımızı təmin edir.
Bu siyahımızda kitab oxumağın bizlər üçün faydalarını sıralamışıq. Kitab oxumağın bir insana qatacağı 13 möhtəşəm özəllik:

Dünyanın ən gənc milyarderlərindən və “Facebook”un yaradıcısı olaraq tanınan Mark Zukerbergin də kitablarla arası yaxşıdır. Uğurlu CEO-nun tövsiyə etdiyi 5 kitab bunlardır.

1) Homo Sapiens – Heyvanlardan Tanrılara (Yuval Noah Harari)Bu kitab adından da göründüyü kimi insanlıq tarixinin necə bu günə qədər gəlib çıxmasından bəhs edir. Zukerberg, “Sapiensi oxuduğum zaman, insan keçmişi ilə əlaqəli məlumatlar əldə etdim” dedi və Facebook səhifəsində paylaşdı: “Sapiensin yazarı Harari, genetika mühəndisliyinin və süni zəkanın “insan” anlayışını daha axıcı hala gətirir”.

1. “Dövlət”, (B.E.Ə. 380) Platon
Platonun “Dövlət” kitabı neçə əsrdir siyasət və dövlət fəlsəfəsi üzərində baş sındıranların, “ideal dövlət, cəmiyyət necə olmalı?” deyə sual verənlərin oxuduğu bir kitab.

2. “Nikomax etikası”, (B.E.Ə. 350) Aristotel
Fəlsəfə tarixinin ən məhsuldar filosoflarının önündə gələn, neçə əsrdir fəlsəfi paradiqmaları müəyyənləşdirmiş Aristotelin oğlu Nikomaxa həsr etdiyi etika kitabı.

3. “Hökmdar”, (1532) Nikkolo Makiavelli
Bu gün makiavelist sözünü eşidəndə ağlımıza iqtida və mənfəət uğrunda hər şeyi edə bilən, heç bir etik dəyəri olmayan şeytani tip gəlir. Bu söz məhz İtaliya siyasət filosofu Nikkolo Makiavellinin adından gəlir. Makiavelli başqa kitablar da yazsa da şöhrətini əsasən “Dövlət” əsəri ilə qazanıb.

Bəzi kitablar Eynşteynin düşüncəsinə və nəzəriyyələrinə həlledici təsir göstərib. Albert Eynşteynin böyük kitabxanası vardı və o, coşğun kitab oxucusu idi. Görkəmli fizikin özü etiraf edib ki, bəzi kitablar onun düşüncələrinə ciddi təsir göstəriblər. O, bir qayda olaraq fəlsəfə və elm kitablarını üstün tutardı. Buna görə də bir çoxları tərəfindən tarixin ən parlaq zəkalarından biri hesab olunan Albert Eynşteyn təsadüfən ortaya çıxmamışdı. Elm adamı tarixin böyük mütəfəkkirlərindən çox şey öyrənib, bu, onun həvəsli bir oxucu kimi böyük iştahasında və geniş kitab kolleksiyasında öz əksini tapıb.

“21-ci əsr üçün Eynşteyn” kitabının müəllifləri məşhur alimin kitabxanasını təsvir ediblər. Redaktorlar Peter Qallison, Gerald J. Holton və Silvan S. Şveberin yazdığına görə, “kitabxanada dövrün əksər yaxşı kitabları vardı” və kolleksiyanın böyük hissəsi alman dilində idi. Kitabxanada adları olan müəlliflərə misal kimi Boltzmann, Buşner, Fridrix Hebbel, Haynenin əsərlərinin iki nəşri, Helmoltz və Humboltdu göstərmək olar. Kitabxanada həmçinin İmmanuel Kant, Gotthold Lessinq, Nitsşe və Şopenhauer kimi filosofların da əsərləri vardı.

Qalın kitablar oxumağa vaxtınız ya da səbriniz yoxdursa, bu o demək deyil ki, kitablardan uzaqlaşmalısınız. Ədəbiyyatda oxumaq üçün çox vaxt tələb etməyən maraqlı əsərlər də var.

1. Virciniya Vulf — “Sehirli ev”
Təxminən 700 sözdən ibarət bu əsər V. Vulfun modernist üslubun təzahürüdür. Yazıçının digər əsərlərindən fərqli olaraq, bu əsər onun sonsuz fantaziyasının məhsuludur. “Sehrli ev” iki ruhun bir evdə gizlədilmiş xəzinə axtarışından bəhs edir. Sevginin gücü sehrli mövzusu və yazı üslubu olan hekayənin ana xəttini təşkil edir.

2. Corc Oruel — “Filin güllələnməsi”
Bu əsərdə fili öldürmək üçün çağırılan bir polis işçisindən bəhs olunur. Yazıçı zabitin əzəmətli varlığın əzablı ölümünə baxan zaman necə əziyyət çəkdiyini təsvir etməklə imperializmin əsl simasını göstərir.

Ölümsüz əsərini yaşlı bir insana həsr etdiyinə görə uşaqlardan üzr istəyən Antuan de Sent-Ekzüperi (Antine de Sent-Exupery) əlavə edir: “Bütün böyüklər də əvvəl uşaq olublar, ancaq onların çox azı bunu xatırlayır”. Xatırlamaq istəyən, uşaqlığının saf və bir az da hər şeyə maraq dolu baxan baxışına təzədən yiyələnmək istəyən böyüklərə, demək olar ki, dərs verən “Balaca şahzadə”dən məsləhətlər:

Görünənin içində görünməyəni axtar, görünüşə yaxından bax və beləcə gizlənmiş gözəllikləri görə biləcəksən.
Şlyapanı yox, ilanın udduğu fili görə bilmək ancaq baxıb keçməyənlərin sahib olduğu bacarıqdır. Yalnız belə bir göz ulduzları gözəlləşdirənin görə bilmədiyimiz bir çiçək olduğunu və ya səhranın sirrinin bir quyuda gizləndiyini görə bilər.

Yalnız müharibənin vurduğu ziyanları axıra qədər yaxşı bilən adam onu xeyir gətirəcək üsulla apara bilər.

Bütün hallada düşmənlə vuruşub onu döyüşdə məğlub etmək ən yaxşı nəticə deyil,ən yaxşı nəticə düşmənin iradəsini və müqavimətini vuruşmadan qırmaqdır.

Öz qəzəbini idarə edə bilməyən sərkərdə əsgərlərini qaynaşan qarışqa topası kimi hücuma göndərəcək.

Bacarıqlı insan döyüşsüz qalib gəlir.
Əgər gücün on dəfə çoxdursa. Mühasirəyə al. Əgər beş dəfə çoxdursa ordunu ikiyə böl. Güclər bərabərdirsə vuruşa bilərsən, bir az zəifdirsə yan keç.

Üç halda uğursuzluq olur: bacara bilməyəcəyini bildiyin halda hücum, şəraiti nəzərə almadan idarə, heç kimə fərq qoymadan əmr.

Qərarsızlıq və inamsızlıq qələbəni əldən çıxarır.

Hadisələr uzaq gələcəkdə Azərbaycan Krallığında cərəyan edir. Vətəndaşlar iki kateqoriyaya bölünüb: gəlirləri 250 min manatdan az və çox olanlar. Birinci sinfdən olanlar gecə-gündüz ağır şəraitdə çalışıb, dövlətdən qəpik-quruş alır və gündə iki dəfə dövlət hesabına qidalanır. Minimum gündəlik iş saatı 14 saat, istirahət günü ildə yalnız 6 gün, o da ki, yalnız işçinin nizam-intizamı və ya məhsuldarlığı ilə əlaqədar heç bir problemi olmadıqda verilir. Aztəminatlı vətəndaşın 75 yaşına qədər intihar etməməsi üçün sistematik ölçülər götürülüb. İkinci kateqoriyadan olan insanlara isə hər cür hüquq və mükəlləfiyyətlər verilib.