Xalq təbabəti kateqoriyası üzrə məqalələr

Elmi adı “Anethum graveolens” olan və Azərbaycanda yetişən şüyüd, aromayik ləzzətiylə süfrələrimizin bəzəyidir. Mensturasiya sancılarına yaxşı təsir edir. Kalsium, manqan, dəmir minerallarıyla zəngindir və güclü antioksidandır.

Təzə bitkisini müntəzəm olaraq istifadə etmək bədənin yenilənməsinə və formada olmasına kömək edir. Xüsusən də həzm sistemində, xolestrol balansında, insulin səviyyəsinin normallaşmasında faydalıdır.

Xren çoxillik bitki olub kələmkimilər fəsiləsinə daxildir. Onun sərt kökü və 120 santimetrə qədər böyüyə bilən tünd yaşıl yarpqları olur. Xren may-iyun aylarında böyüyür, yarpaqları böyüdükcə onun kökü də inkişaf edir.

Xrenin müxtəlif növləri var. Xrendən çox xoşlananalar onu öz bostanlarında da yetişdirə bilirlər. Onun qədim zamanlarda yunanlar, pomlılar və misrlilər tərəfindən daha çox istifadə edildiyi söylənilir. İndi xren dünyanın bir çox ölkələrndə yabanı halda yetişir. Bu bitkinin ən çox qida sənayesində ətrindən istifadə edirlər.

Bağayarpağı çoxillik ot bitkisidir.Təbiətdə onun 200 növü yayılıb. Bağayarpağına planetin hər bölgəsində rast gəlmək mümkündür. Onun boyu 0,5 metrə qədər hündürə qalxa bilir. Bağayarpağının çiçəkləri kiçik olur. Onun yarpaqları torpağa yaxın hissədə qalır, yarpaqların orta hissəsindən uzun saplaq çıxaraq hündürə qalxır. Saplaqların baş hissəsində isə bağayarpağının xırda çiçəkləri və çiçəklərdən əmələ gələn toxumları olur. Bağayarpağı ləklərinin ləçəkləri olmur, toxumları isə əsasən külək vasitəsilə çoxalır.

1000 bağayarpağı toxumunun çəkisi 40 qram olur. Bağayarpağı yanlız toxumlarla çoxalır. Onun yarpaqları şaxtada donsa da, kökü məhv olmur və toxumları yan-yörəsinə səpələnərək çoxalır. Bağayarpağının yarpaqları yay aylarında yığılır.

Fındıq yağından ötən əsrin 70-ci illərindən istifadə eddilməyə başlanılıb. Fındıq yağı ilk dəfə həmin illərdə istehsal olunmağa başlanılıb. Bu yağın eksportu ilə əsasən Fransa, İtaliya və Türkiyə məşğul olur. Fındıq yağı badam yağı qədər orqanizmə faydalıdır.

Soyuq sıxma üsulu ilə əldə edilmiş fındıq yağı kəhrəba rəngində və xüsusi qoxuya malik olur. Onun tərkibi E, B, PP və C vitaminim ilə zəngindir. Bu vitaminlərin qarışımı orqanizmə enerji verir. O orqanizmi tonuslandırır, əhval-ruhiyyənin yüksəlməsinə səbəb olur.

Necə seçməli?
Alan zaman fındıq yağının rənginə diqqət yetirmək lazımdır. Onun rəngi şəffaf olmalı və qoxusu insan xoş təsir bağışlamalıdır. Rənginin bulanıq olması onun keyfiyyətsiz olmasının göstəricisiddir. Onu 12 ay müddətində soyuq və qaranlıq yerdə saxlamaq mümkündür.

Qoz qədim zamanlardan intellektin və müdrikliyin meyvəsi hesab edilib. Qədim zamanlarda İran alimləri qozu insan beyninə bənzətmiş və ondan alınan yağın insan zəkasına və ağlına təsir etdiyini söyləmişlər. İllər keçdikcə isə bu söz öz təsdiqini tapmış və mübahisə doğurmamışdır.

Soyuq sıxılma üsulu ilə əldə edilmiş qoz yağı kəhraba rəngində, özünəməxsus orjinal qoxuya sahib olur. Onun digər yağlarla qarışımınına yol vermək məsləhət deyil. Belə ki, bu zaman qoz yağının ətri öz əvəzolunmaz qoxusu ilə digər yağların ətrini üstələyir.

Necə seçməli?
Soyuq üsulla sıxılmış qoz yağı almaq lazımdır. Kiçik və ağzı kip bağlı şüşələrdə satıılan qoz yağını almaq məsləhət görülür.

Alma sirkəsi təbii məhsul olduğuna görə onun güclü təsirə malik olmasına şübhə ola bilməz. Alma sirkəsinin tərkibində mikrobları və bakteriyaları öldürmək qabiliyyətinə malik olan çoxlu bioloji aktiv maddələr var. Kokosun yetişdiyi tropik ölkələrdə bir çox müxtəlif problemlərdən xilas olmaq üçün kokos yağından istifadə edirlər. Bizim bu məqsədlə istifadə etmək üçün isə ən qiymətli məhsulumuz təbii yolla hazırlanmış alma sirkəsidir.

1. Boğaz ağrısı əleyhinə
¼ stəkan alma sirkəsi 1 stəkan isti suda qarışdırılır. Bu qarışımla boğazı qarqara etmək ağız boşluğunda və boğqazda olan zərərli mikrobların məhv olmasına səbəb olur.

Yüksək arterial təzyiq insanın ümumi sağlamlığı üçün ən ziyanlı amillərdən biridir. Bu səbəbdən arterial təzyiqi normada saxlamaq həyati vacib olan məsələdir.

Bəzən bunun üçün qidalanmada müəyyən dəyişikliklər etmək, pəhrizə bəzi təzyiqi normallaşdıran qida və ya içkiləri daxil etmək kifayətdir.

Belə ki, Çikaqo Universiteti (ABŞ) alimləri sübut edir ki, kərəviz şirəsinin gündəlik istehlakı təzyiqi tənzimləməyə, hipertoniyanın riskini azaltmağa kömək edir.

Damotu bitkisi çoxillik bitki olub, aslanquyruğu, ürək otu, tüklü damotu kimi də adlandırılır. Onun boyu 2 metrə qədər qalxa bilir, yarpaqlarının kənarları kəsik-kəsik, barmaqlara oxşayır və tünd yaşıl rəngdə olur. O mil kökə sahibdir. Damotutun ən iri yarpağı budağının aşağı hissəsində olur, yuxarı hissəyə keçdikcə isə yarpaqlar kiçilməyə başlayır. Ən iri yarpağın uzunluğu isə 15 sm olur.

Damotunun çiçəkləri xırda halqalar boyda olaraq budaqların üstündə, yarpaqların saplağının dibində açır. Onun çiçəkləri çəhrayı-bənövşəyi, uzunluğu 11 mm olur. Damotunun toxumları qapalı kasacıqda 4 ədəd və hər birinin uzunluğu 3 mm olur. Damotu ən çox Avropanın cənub hissəsində 3 mm olur. O yabanı halda yol kənarlarında, boş sahələrdə, bostanlarda, meşə ərazilərində bitir.

1. Zəncəfil kökü
3 sm kəsilmiş zəncəfil kökünü qaynar suya salıb 10 dəqiqə gözlədikdən sonra bir az bal əlavə edib içdikdə orqanizmdə olan ağrılar azalır. Xroniki ağrılardan əziyyət çəkənlər yedikləri qidalara zəncəfil töksələr ağrıları azalar.

Araşdırmalara görə gün ərzinddə 2 dəfə zəncəfil dəmləməsi içmək revmatim xəstəliyi zamanı diz və ayaqlarda olan ağrıları aradan qaldırır. Zəncəfil dəmləməsi soyuqlama zamanı bədəndə olan ağrıları azaldır, aybaşı ağrılarını yüngülləşdirir.

İltihabı sağaldır
Omega 3 və omega 6 kimi doymamış yağlar ilə qoz revmatizm və digər iltihablı xəstəliklərə tutulma riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır.

Ekzema kimi dəri xəstəliklərindən qorunmanı təmin edir
Gündə bir neçə qaşıq qoz yağı qəbul etmək ekzema kimi dəri xəstəliklərinin müalicəsinə kömək edir.

Qoz qocalmanın təsirlərini azaldır
Antioksidant tərkibli qoz və qoz yağı hüceyrə məhvinə səbəb olan sərbəst radikalları nəzarət altında saxlayır və qocalmanın təsirlərini gecikdirir.