İntellekt və təhsil kateqoriyası üzrə məqalələr

Fin düşüncəsi: oxumağın yeri məktəbdir
Burada uşaqların məktəb həyatı dövlətin gənclik və təhsil siyasətinin uğurudur. Fin təhsil sistemində təbiət elmləri, riyaziyyat, humanitar elmlər, incəsənət, idman və praktika da çox vacibdir. Fin uşaqları bağça və ibtidai siniflərdə oyunlar oynayır və zövq alaraq öyrənirlər. Müəllimlər də, valideynlər də riyaziyyat və ya dəqiq elmlərdə mücərrəd anlayışları öyrətməyin ən səmərəli yolunun musiqi, dram, ya da idman olduğunu düşünürlər. Elmi və elmi olmayan öyrənmə üsulları arasında qurulan bu tarazlıq uşaqların məktəbdə xoşbəxt olmasının sehrli formuludur. Tələbə Dəyərləndirməsi üzrə Beynəlxalq Proqram (PISA – Programme for International Student Assessment) testləri məktəb həyatının çox əhəmiyyətli olan bəzi meyarlarını qiymətləndirmir. Aşağı məsrəflər, bolluca boş zaman, qısa məktəb saatları ilə yüksək akademik müvəffəqiyyət, müstəqilliyə əhəmiyyət verən, şagirdlərə öz təhsil proqramını özlərinin tərtib etmə məsuliyyətini həvalə edən, əylənərək öyrənməyi sintezləşdirən fin təhsil sistemi hələ də təhsilin röya ölkəsi olaraq qalır.

Bir qayda olaraq, adamlar cəmi 2-3 ay ərzində xarici dildə nə dərəcədə səlis danışa biləcəyini bilmək istəyir. Adətən onlar tələsirlər, çünki sınaqları var və yaxud tezliklə iş müsahibəsinə girəcəklər. Əlbəttə, ən yaxşısı budur ki, bu barədə düşünmək üçün müsahibənizə 2 ay qalmışa qədər gözləməyəsiniz! Beləliklə, ingilis dilini çox-çox sürətli öyrənmək mümkündürmü? Cəmi 2-3 ay ərzində çox böyük irəliləyişlər əldə etmək mümkündürmü? Cavab – HƏ. Ancaq əlbəttə ki iri miqyaslı irəliləyiş əldə etmək üçün böyük intensivlik və səy tələb olunur. Bizə bu cür məqsəd üçün bəzi sadə şeylər tövsiyə etmək istəyirik:

Yeni uşaq sahibi olmuş analar sıx-sıx uşaqlarının sürətli inkişafı qarşısında nə qədər çaşdıqlarını dilə gətirirlər. Həqiqətən də uşağın həyatının ilk 3 ili, insan beyninin zehni inkişafının ən sürətli olduğu mərhələdir.

Çox maraqlıdır əslində fərdin zehni inkişafının ən sürətli olduğu mərhələdə, uşaqları bu mövzuda ən az məlumatlandırılmış və az öyrədilmiş insanlara, dayələrə təslim edirik. Amma uşaq böyüdükcə, məktəbə getdikcə xüsusilə isə universitet zamanında, məlumatlı insanlara əmanət edilir. Uşaq inkişafına baxdığımızda əslində bunun tam tərsi olması lazımdır.  

Biz hamımız əqli səviyyədə sınanmağı xoşlayırıq, buna görə də gündəlik krossvord həll edirik və ya kompüter oyunları oynayırıq.
Heyrətamiz və yeni qlobal platforma ilə Red Bull Mind Gamers parlaq zehinlər üçün özlərini sınamaq şansı yaradır.
Bu tədbir artıq Missiya: “Unlock Enoch” ilə bir yerdə başlayır. Yarışmanın dünya finalında — 2017-ci ildə Budapeştdə keçiriləcək «Escape Room» oyunu üzrə qlobal turnirdə iştirak etmək şansı əldə etmək üçün oyunçular yarışın ilk iki mərhələsində öz bacarıqlarını sübut etməlidirlər.

Yeni dil öyrənməyin ən yaxşı yollarından biri də maraqlı filmlər izləməkdir. Bu vasitə hər zaman işə yarayır və sizə kitablarda tapa bilməyəcəyiniz ifadələri öyrənməyə kömək edir. Oxuyacağınız bu məqalədə baxıb asanlıqla başa düşəcəyiniz bəzi filmlər toplanılmışdır. 

Forrest Gump
Kino tarixinin ən yaxşı ekran əsərlərindən biri olan bu filmə baxaraq siz öz ingilis dilinizi daha da yaxşılaşdıra bilərsiniz. Filmin dili çox sadə və aydındır. Tom Hanks filmdə sözləri tələffüz edərkən aramla danışır və bu da filmi təzə dil öyrənməyə başlayanlar üçün belə rahat imkanlar yaradır.

Montessori təlimi. Bu adı son zamanlar çox eşidirik və şəhərin bir sıra bağçalarında bu təlim tətbiq edilir. Bəs Montessori təlimi nə deməkdir? Bu təlim Mariya Montessori tərəfindən yaradılıb. 

Montessori kimdir?
26 yaşında İtaliyanın ilk qadın həkimi olan Montessori 1896-cı ildə universitet xəstəxanasında (San Giovanni Hospital) həkim assistenti kimi işləməyə başlayır və ilk dəfə olaraq əqli geriliyi olan uşaqlarla qarşılaşır. Uşaqlar boş otaqlarda saxlanılırdı, onlarla demək olar ki, ünsiyyət qurulmurdu, oyuncaq və kitabları yox idi.

Bir dəfə Mariya qəribə bir hadisənin şahidi olur: nahardan sonra uşaqlar çörək qabığı tapırlar və onu əzirlər. Çörək qabığı onların yeganə oyuncağı idi. Bundan təsirlənən Mariya onlara sadə əşyalar – qutular, parçalar gətirməyə başlayır, tez bir zamanda uşaqların davranışında müsbətə doğru dəyişiklik müşahidə olunur. Beləliklə, Mariya Montessorinin metodikasının əsas ideyası yaranır: istər normal, istərsə də əqli geriliyi olan uşaqların ətraf aləmi anlaması üçün onlara inkişaf etdirici mühit lazımdır.

Gənc analar uşaqları təlim və tərbiyə metodikaları üzrə kitabları aktiv şəkildə dərindən öyrənirlər. Bəzən ilk baxışda zərərsiz mövzular əsl söz döyüşləri yarada bilər, çünki hər bir istiqamətin tərəfdaşları (onların sayı az deyil) öz nöqteyi-nəzərini müxtəlif forum və bloqlarda şiddətlə müdafiə edirlər. Biz müasir yanaşmaların fərqliliyindən baş çıxarmağa çalışacağıq və hər bir metodikanın müsbət və mənfi cəhətlərini müəyyən edəcəyik.

Uşağın ilkin inkişafı
İlkin inkişaf uşaqla məşğul olmanı onun həyatının ilk aylarından başlamağı nəzərdə tutur. Gənc vunderkind böyütmək istəyirsinizsə, şirin danışmalarla vaxt itirməyin, Napoleon planlarını məhz bu gündən həyata keçirməyə başlayın. Populyar metodiklardan biri — Qlen Domanın kartlarıdır. Metodun əsasında hər bir uşağın dahi olmaq imkanının olduğu iddia edilir. 3-6 aylıqdan etibarən uşağa mütəmadi olaraq oxuma, hesab öyrənməyə və ensiklopedik bilik qazanmağa imkan verən kartlar göstərilir.

Biri var idi, biri yox idi. Hər bir uşaq bu sözləri maraqla və zövqlə dinləyir. Nağılları analar nənələr və tərbiyəçilər söyləyir. Uşaqlar isə özlərinə rahat pozada, sevimli yumşaq oyuncaqlarını qucaqlayaraq nağıllara və əhvalatlara qulaq asır.
Uşaqlar məktəbə qədəm qoyduqdan sonra belə xoş gecələr, çox vaxt qayğısız uşaq günləri kimi arxada qalır. İndi onlar özləri oxuyur, özü də nağıl deyil, dərs proqramı. Odur ki, uşaq əvvəlki uşaqlıq günlərinə qayıtmaq, istiliyi və məhəbbəti hiss etmək istəyir. Buna görə də valideyinlər uşaqları bu həzz-dən məhrum etməməlidir. Kişik məktəblilərə axşamlar öz həzin səsləri ilə nağıl oxumağa davam etməlidir. Əlbəttə bu nağılları məktəblilərə uyğun dəyişmək olar. Məsələn əşyalara münasibət haqda, sağlamlığa münasibət, dərsə münasibət, məktəb konfliktləri və s. Belə nağıllar uşağın təxəyyülünü və təfəkkürünü inkşaf etdirir. Bu nağıllarda uşaq qəhrəmanın davranışını izləyir, səhvini görür, bağışlamağı və sevməyi bacarır. Bu günkü nağılımız isə öz övladını birinci sinfə yola salacaq valideyinlər üçündür.

 Millət vəkili Hadı Rəcəblinin məlum açıqlaması bizi dünya ölkələrində müəllimə olan münasibətlə maraqlanmağa vadar etdi.

ANS PRESS-in məlumatına görə, ABŞ, Böyük Britaniya, Almaniya, Fransa, Avstraliya, Çin və Yaponiyada yaşayan müəllimlər Azərbaycanla müqayisədə təxminən 10 dəfə artıq maaş alırlar.

Beləliklə, adıçəkilən ölkələrdə müəllim maaşları və bu müqəddəs peşənin sahiblərinə olan münasibətlə tanış edirik:

Amerika Birləşmiş Ştatlarında müəllimlik qadın peşəsi olaraq görülür. Burada müəllimlər ortalama 3 min dollar maaş alırlar. Müəllimlər üçün paltar zəruriliyi yoxdur. Bu ölkədə müəllimlərin ən böyük problemi şagirdlərin intizamsız olmasıdır. 20 il müddətində müəllimlik etmiş şəxs 55 yaşında təqaüdə çıxmaq haqqına sahib olur.

Yəqin ki,bəzən sizdə sual yaranır ki: «Görəsən mənim övladım xarici dili necə öyrənəcək? „və ya “görəsən o,balaca yaşında eyni zamanda iki dil öyrənə bilərmi?»
Bu suallar valideynlərdən başqa,müəllimləri və alimləri də çoxdandır ki, maraqlandırır.
Bu suallarla bağlı bəzi məsləhətlər Sizə də maraqlı olacaqdır.
Uşaqların öz dillərini inkişaf etdirməsi üçün, nələrə ehtiyacları var?