həzm sistemi kateqoriyası üzrə məqalələr

Bağırsaqların normal fəaliyyəti insan sağlamlığında çox böyük rol oynayır. Bağırsaqlar pis işləyəndə ziyanlı maddələr vaxtında xaric olunmur və yenidən orqanizmə sovrularaq intoksikasiyaya (zəhərlənmə) səbəb olur. Belə xroniki intoksikasiya bütün orqanizmə ciddi ziyan vurur, orqanizmdə qocalma proseslərini sürətləndirir.

Bağırsaqları təbii şəkildə təmizləmək üçün bəzi təbii vasitələrdən istifadə etmək olar.

Nevrozdan əziyyət çəkən şəxslərdə mədə çıxacağının spastik yığılmasıdır. Klinik şəkli: epiqastrumda intensiv ağrı, turş, mədə möhtəviyyatı ilə bol qusma, palpasiyada epiqastrumda ağrı, bəzən isə mədə çıxacağının spesifik yığılması hiss olunur.

Mədənin rentgenoskopiyasında kontrastın mədədən evakuasiyası ləngiyir və mədə çıxacağının spesifik yığılmalarını görmək olur. Diaqnoz fibroqastroskopiya ilə təsdiqlənir.

Laborator və instrumental müayinələr:
1. Qanın, sidiyin, nəcisin ümumi analizi; 
2. Qanin biokimyəvi analizi; 
3. Mədənin secretor funksiyası (bəzən mədə hipersekresiyası və xlorid turşusunun miqdarının artması);

Orqanizm nişastanı asanlıqla udub həzm edə bilmir. Bunun baş verməsi üçün orqanizmdə çoxlu kimyəvi reaksiyalar getməlidir. Orqanizmdə nişastanın sorulması üçün şəkərə ehtiyac var. Sadə şəkərin nişastaya çevrilməsi prosesinin texnologiyası çox çətindir. Bu 2-4 saat ərzində baş verir.

Bu müddətdə isə enerji sərfinə və bioloji aktiv maddələrə (B qrup vitaminlər, B2, B3, PP, C və s.) ehtiyac duyulur. Orqanizmdə vitaminlərin və mikroelementlərin çatışmazlığı nişastanın sorulmamasına səbəb olur. Bu zaman isə nişasta orqanizmdə zəhərli maddəyə çevrilir.

Nişasta orqanizm tərəfindən asanlıqla sorulmayan maddələrdən hesab edilir. O yanlız kolloid həll olma xüsusiyytinə malikdir. Nişastanın kolloid həll olması barədə aparılan elmi araşdırmalar onun molekularının əksər hissəsinin misellrdən ibarət olduğunu aşkar edib.

Şübhəsiz ki, düzgün qidalanmamaq bütün sağlamlıq problemlərinin başında gəlir. Gündəlik həyatda edilən səhv davranışlardan biri də sürətllə yemək yeməkdir. Yeməyi sürətlə yemək bir çox insanın bilmədən etdiyi, ciddi zərərləri olan pis bir qidalanma vərdişidir.

Bu səhv qidalanma vərdişi artıq çəki və reflüks kimi bir çox xəstəliyə səbəb ola bilir. Sürətlə yemək yemək həzm sistemi başda olmaqla bütün maddələr mübadiləsində zərərli nəticələrə səbəb olur.

Sürətlə yemək yedikdə mədənin və beynin üzərindəki toxluq hissini təmin edən mərkəzlərin arasında əlaqə müddətində gecikmə yaşanır. Yəni, insanlar sürətlə yemək yedikdə toxluq hissini çox gec hiss edirlər və daha çox yeyirlər. Bu halda insanın aldığı kalori artıq olur və nəticədə artıq çəki problemləri yaranır.

Qəbizlik bir çox insanın yaşadığı ortaq problemdir. Əminik ki, çox eşitmisiniz amma qəbzliyi nə olduğunu bilməyənlər varsa bu, nəcis sıxlığının azalması, qəbz olan insanlarda şişkinlik, həssasiyyət və tualetə getmədə çətinliyə səbəb olması kimi izah oluna bilər. Simptomların tipi və şiddəti insandan insana görə dəyişir. Bəzi insanlar nadirən qəbzlik yaşayərkən, digərləri üçün bu xroniki bir vəziyyətdir.

Qəbizliyin səbəbləri fərqli ola bilər:
— yetəri qədər maye qəbul etməmə,
— duyğusal vəziyyət,
— sağlıqsız qidalanma,
— hərəkətsizlik və istifadə olunan bəzi dərmanlar.

Döş sümüyü arxasında yanğı hissi və yanmanın qida borusu boyu yuxarıya doğru yayılması mədə qıcqırması adlanır.

Eyni zamanda mədədə doluluq hissi, ağızda acılıq və ya turş dad hiss oluna bilər. İnsan əyiləndə və ya uzananda döş sümüyü arxasında yanma hissi artır.

Döş sümüyü arxasında yanmaya səbəb mədə möhtəviyyatının qida borusuna atılmasıdır. Aqressiv mədə şirəsi qida borusunun divarlarını qıcıqlandırır və dözülməz yanma hissi yaradır.

Əvvəllər belə hesab olunurdu ki, qida qəbulu zamanı su içmək olmaz ki, bu mədə şirəsini durulaşdırır, həzm proseslərinə mənfi təsir edir. Lakin son zamanlar alimlər bu fikirdən imtina ediblər. Araşdırmalar göstərib ki, mədə şirəsini cüzi durulaşdırmaq üçün 5 l su lazımdır.

Alimlər araşdırıblar ki, qida qəbulu zamanı içilən su əksinə həzm proseslərini asanlaşdırır, qanın qatılaşmasının və arterial təzyiqin artmasının qarşısını alır. Burada bəzi məqamlara diqqət etmək lazımdır. Yemək yeyəndə adi su içmək lazımdır, qazlı sular, mineral sular, şirələri içmək tövsiyə edilmir. Su soyuq olmamalıdır.

İrritabl bağırsaq sindromu (İBS) və ya digər yayılmış adı ilə qıcıqlanmış bağırsaq sindromu bağırsağın ümumi funksiyalarında dəyişikliyin olması və defakasiya aktı (nəcis ifrazı) sonrası rahatlayan ağrının müşayiəti ilə keçən funksional bir bağırsaq xəstəliyidir.

Ən çox kimlərdə olur?
Əlimizdə olan son tədqiqat nəticələrinə görə, qadınlarda kişilərə nisbətən 2-3 dəfə daha çox rast gəlinir. Poliklinikalara ümumi müraciətlərin 10%-ni, qastroentroloqlara müraciətlərin təxminən 40%-ni əhatə edən bu xəstəlik gənc insanlarda daha çox rast gəlinir.

Gəyirmə mədədən və yemək borusundan qazın ağız boşluğu vasitəsilə, bəzən mədə möhtəviyyatının qarışığı ilə birlikdə özbaşına qəfildən çıxmasıdır. Qaz hava düşməsi nəticəsində mədədə toplanır. Sistematik olaraq təkrarlanan gurultulu gəyirmə çoxlu qaz udanda və isteriyada müşahidə edilir.

Belə ki, tez-tez baş verən gəyirmə qastrit, xora xəstəliyi və digər mədə xəstəliklərinin, həmçinin qaraciyər, öd kisəsi və kor bağırsaq xəstəliklərinin əlaməti ola bilər. Turş gəyirmə bəzən mədə şirəsinin yüksək turşuluğundan xəbər verir.

Acı gəyirmə ödün onikibarmaq bağırsaqdan mədəyə keçməsi nəticəsində meydana gəlir. Lax yumurta qoxusu verən çürüntülü gəyirmə hidrogen-sulfidin ayrılıb çıxmasını göstərir və bu, mədədə qida kütlələrinin uzun müddət qalması nəticəsində əmələ gəlir.

Qatığın faydaları arasında ilk ağıla gələn sümüklərin sağlamlığı üçün vacib minerallar baxımından zəngin olmasıdır. Həzmi nizamlamaq, vitamin və minerallarla qidalandırmaq, arıqlatmaq kimi xüsusiyyətlərlə yanaşı, bir çox faydası da vardır.

Bağırsaqlarda olan və yeyilən qidaların həzmi zamanı istifadə edilən yaxşı bakteriyaların sayı azaldıqda qəbizlik kimi həzm problemləri baş verir.