İqtisadi coğrafiya kateqoriyası üzrə məqalələr

Cənub-şərqi Asiya ölkələri

Regionda Hind-Çin yarımadası və Malay arxipelaqında yerləşən 11 ölkə var. Bu ölkələrin əlverişli ICM mühüm dəniz yolları üzərində, Hind və Sakit okean arasında yerləşmələridir. Bu regionda dünyanın ən iri limanlarından biri Sinqapur yerləşib.
Regionun əhalisi çoxmillətlidir. Onlar müxtəlif dinlərə sitayiş edirlər. Region əhalisinin 2/5 hissəsi Islam, 2/3 hissəsi isə xristian, buddizm və s. dinlərə sitayiş edirlər. Əhalinin sürətli təbii artımı bir sıra problemlər yaradır. Bu ərazi dünyanın ən sıx məskunlaşmış 5 regionundan biridir.

Davamı →

Latın Amerikası

ABŞ-dan cənubda yerləşən Latın Amerikası regionuna 33 IOÖ-lər və 15 asılı ərazi daxildir. Latın Amerikası əhalisinin böyük əksəriyyəti roman (latın) dil qrupuna aid ispan (62%), portuqal (34%) və fransız dilində danışırlar Məhz bu regionu ona görə Latın Amerikası adlandırırlar. Regiona daxil olan ölkələr ya respublikalar, ya da Ingiltərə birliyinə aid quruluşa malikdirlər. Iqtisadi inkişafına görə bu region Asiya Afrikanın IOÖ-lərindən irəlidə olsa da, digər IOÖ-lər kimi bu regionda dünya bazarına xammal çıxarır. ABŞ özünə zəruri olan xammalın 70%-ni məhz bu regiondan idxal edir.

Davamı →

Mərkəzi Asiya ölkələri

Mərkəzi Asiya dünyanın yeganə regionudur ki burada yerləşən ölkələrin heç birinin dünya okeanına birbaşa çıxışı yoxdur. Bakı- Türkmənbaşı, Bakı- Aktau, Bakı-Bektaş bərə gəmilərinin işə düşməsi, bu region ölkələrinin iqtisadi əlaqələrinin Qafqaz və Avropa ölkələri ilə yaxşılaşmasına kömək edir.
Mərkəzi Asiyada yerləşən Tyan-Şan, Pamir, Altay dağ sistemləri və Turan, Xəzəryanı ovalıqlar regionun özünəməxsus landşaftını yaradır. Burada – Qobi, Təklə – Məkan, Qaraqum, Qızılqum səhraları yerləşir.

Davamı →

Kanada

Kanadanın sahəsi 10 mln km2 olub, Rusiyadan sonra dünyanın 2-ci böyük ölkəsidir. Şimaldan cənuba böyük məsafədə uzanan ölkə ərazisində Arktik səhralardan-çöllərə qədər təbii zonalar yayılıb. Relyefi müxtəlifdir. Düzənliklər üstünlük təşkil edir. Qərbində uzanan Kordilyer dağları və geniş şimal ərazisi insanın təsərrüfat fəaliyyətini çətinləşdirir. ICM-nin başlıca xüsusiyyəti cənubda ABŞ-la yanaşı olması və 3 okean suları ilə əhatə olunmasıdır.

Davamı →

Yüngül sənaye

Yüngül sənaye –toxuculuq tikiş, xəz-dəri, gön-dəri, ayaqqabı, trikotaj və xalçaçılıq sahələrindən ibarətdir. Yüngül sənaye ona bitki xammalı (pambıq, kətan), heyvandarlıq xammalı (yun, ipək, xəz-dəri) və süni və sintetik liftlər verən kimya sənayesi ilə sıx əlaqədardır. Süni lif oduncaqdan hazırlanmış kimyəvi liflərdən (viskoz, asetat və s.) sintetik lif -neft, qaz və kömürdən düzəldilmiş liflərə (kapron, lovsan və s.) deyilir.
Yüngül sənaye bütün ölkələrdə inkişaf edib. XX əsrin II yarısından başlayaraq — bol xammal və ucuz işçi qüvvəsinə malik IEOÖ –lərin bu sahədə payı IEÖ-lərə artmışdır. (Xüsusilə pambıq parça istehsalında)

Davamı →

Şərqi Asiya ölkələri

Ərazisinin böyüklüyünə, əhalisinin sayına, sənaye və k/t məhsulları istehsalına görə bu region Asiyada 1-ci yerdə durur. Regiona 5 ölkə –Yaponiya, Çin, Koreya Respublikası, KXDR və Tayvan daxildir. Bunlardan Yaponiya və Koreya Respublikası IEÖ, KXDR və Çin sosialist ölkəsi, Tayvan isə YSÖ-sidir. Çin və KXDR faydalı qazıntılarla daha zəngindir.

Davamı →

Avstraliya və Okeaniya ölkələri

Hazırda regiona daxil olan 15 müstəqil ölkələrdən Avstraliya və Yeni Zelandiya IEÖ, qalan 13 ölkə isə IOÖ-lər qrupuna daxil olub. Okeaniya adalarında yerləşirlər. ABŞ və Qərbi Avropa ölkələri Okeaniya adalarının əlverişli coğrafi mövqeyindən istifadə edərək burada iri hərbi bazalar yaradıblar. Gözəl landşafta malik Okeaniya adalarında beynəlxalq turizm inkişaf etmişdir.

Davamı →

Maşınqayırma

Işçilərin sayına və istehsal etdiyi məhsulun maya dəyərinə görə maşınqayırma sənaye sahələri arasında 1-ci yeri tutur. Maşınqayırmanın əsas xammalını metallurgiya sənayesi verir. Lakin ETI dövründə maşınqayırmada metala olan tələbat kəskin azalmış, süni materiallara və ixtisaslı kadrlara tələbat artmışdır. Maşınqayırmanın əmək və elm tutumlu sahələrinə tələbat artdığından, maşınqayırma müəssisələri iri şəhərlərə və elm mərkəzlərinə meyl edir.

Davamı →

Yanacaq – energetika sənayesi

Yanacaq – energetika sənayesi(YES) tərkibinə yanacaq (neft, qaz, kömür) və elektroenergetika sahələri daxildir.
Məlumdur ki, bütün yanacaq növlərinin istilikvermə qabiliyyəti eyni deyil. Müxtəlif yanacaq növlərini müqayisə etmək üçün şərti yanacaq vahidindən istifadə olunur. Şərti yanacaq vahidi kimi istilikvermə qabiliyyəti 7-min kkal olan 1 kq Daş kömür qəbul olunmuşdur. Istilikvermə qabiliyyətinə görə yanacaq növləri aşağıdakı ardıcıllıqla gəlir:
1. Neft
2. Təbii qaz
3. Daş kömür

Davamı →

Metallurgiya

Metallurgiya sənayesi 2 sahədən – qara və əlvan metallurgiyadan ibarətdir. Burada əsas rol qara metallurgiyaya məxsusdur. Bu sahə də material tutumlu olduğundan xammal və yanacaq mənbələri yaxınlığında yerləşdirilir. Tam dövriyyəli qara metallurgiya sənayesində istehsal prosesi aşağıdakı mərhələlərdən ibarətdir. Dəmir filizinin çıxarılması → onun saflaşdırılması → çuqun → polad→ prokatın alınması.

Davamı →
Top