Psixologiya kateqoriyası üzrə məqalələr

Həyatda uğur qazanmaq hər kəsin istəyidir. Gündən-günə dəyişən dünyada öz duyğularını, eyni zamanda digər insanların duyğularını anlamaq, bu duyğuları idarə edərək onları nizamlamaq isə hər kəsin edə biləcəyi bir fəaliyyət deyil. Bildiyimiz kimi, insan zəkasının əsasını təşkil edən intellekt haqqında əsaslı və qəbul olunmuş bir nəzəriyyə yoxdur. Lakin buna baxmayaraq, intellektin müxtəlif modelləri irəli sürülmüş, araşdırmalar, təcrübələr aparılmışdır.
İntellekt dedikdə hər kəsin ağlına ilkin olaraq İQ, yəni məntiqi zəka göstəricimiz gəlir. Məntiqi zəka əlbəttə ki, biliklərin qazanılması və onların istifadəsi üçün çox önəmlidir. Lakin İQ-sü yüksək olub həyatda uğuru və xoşbəxtliyi tapmayan insanlar da var.

Çox insanlar tək qalmaqdan qorxur, hətta bunu fobiya halına gətirənlər də var. Amma halbuki tək qalmağın faydaları çoxdur.
1. Ruhən tükənməyimizin qarşısını alır
Müasir dövrdə bir insanın dəyərini onun məhsuldarlığı ilə ölçürlər. Toplum bizə tək qalmağa imkan vermir. İnsanın tək qalıb özünə vaxt ayıra bilməsi onun «məhsuldarlıq” məcburiyyətindən bir balaca uzaqlaşmasına kömək edir. Heç nə etməmək əslində bir çox yaxşı şeyləri reallaşdırmağa stimul yaradır. „Promega” adlı bir şirkət işçilərinin təbii gün işığında rahatlanıb, fasilələr zamanı meditasiya ilə məşğul ola biləcəyi xüsusi yerlər ayırıb. Bu tətbiq olunduqdan sonra işçilərin səhhətinin müsbətə doğru getdiyi və məhsuldarlığının artdığı bəlli olub.

Möcüzələr yarada biləcəyinizi bilirdinizmi? Bəli həqiqətən elədir. Siz möcüzələr yarada bilərsiniz. Əslində bizim əsas məqsədimiz elə budur – möcüzə yaratmaq. Unutmayın ki, bəzən düşüncə tərzimizdəki kiçik bir dəyişilik də möcüzə sayılır. Bəzən bir şey tamamilə qeyri-mümkün kimi görünsə də, düşüncənizin dəyişməsi ilə bu, bir anda mümkünə çevrilə bilər.
Bütün möcüzələr sadəcə kiçik bir düşüncə və ideya ilə başlayır. İndi icazə verin fikirlərimi sizinlə bölüşüm.
Tomas Edison, Aleksandr Bell və Rayt qardaşlarının hamısının ölməsi xaricində başqa nə ortaq cəhəti var? Üçü də ixtiraçıdır.

Yeniyetməlik yaşları və bu dövrdə məktəblilərlə düzgün iş formaları və istiqamətləri seçmək zamanı unutmaq olmaz ki, bu dövr insan həyatının ən böhranlı çağlarıdır.Psixoloqlar tərəfindən yeni böhran onun xarakteri və əhəmiyyəti,baş vermə səbəbləri müxtəlif şəkildə başa düşülür.Çox tədqiqatçılar bu dövrün cəmiyyətin bütövlükdə yeniyetmələrə düzgün olmayan münasibəti kimi izah olunur.Qeydlərə görə şəxsiyyət yeni yaş mərhələsində qarşısında duran problemləri sadəcə olaraq həll etməkdə çətinlik çəkir.Bir sıra alimlərin fikrincə,bu inkişaf mərhələsinin yeniyetmələr tərəfindən nisbətən sakit keçirilməsi “böhransız” nəzəriyyələrin irəli sürülməsinə səbəb olmuşdur.

«Necə düşünürsən elə də yaşayırsan » və ya «Nə əkərsən onu da biçərsən », səbəb və nəticə qanunu olan bu fəlsəfi kəlamı çoxları eşidib. Lakin, bunu dərindən dərk edib həyata keçirənlər çox olmayıb. Bu ondan görünür ki, hazırda dünyada xəstə, kasıb və digər neqativ vəziyyətdə yaşayanların sayı daha çoxdur. Tək — tək insanlar düşüncələri ilə yaşadıqları həyat arasındakı qarşılıqlı və bir başa əlaqəni dərk edib, stereotiplərdən azad olaraq, sahib olduqları həyatı xöşbəxt yaşayırlar.

1) Tərbiyə baxımından
Nəyə görə kişi, adətən qadından fərqli olaraq, bir ünvanı tapmaq üçün bir kimsədən soruşmaq əvəzinə, bütün ətrafı dövrə vurur?
Nəyə görə kişi, qadından fərqli olaraq, öz hisslərini gizlədir?
Nəyə görə qadın kişidən daha səliqəli və çalışqan olur?
Çünki uşaqlıqdan hər iki cins tərbiyə olunarkən, oğlana “Sən qız deyilsən, ağlama”, qıza isə “Sən oğlan deyilsən, qız səliqəli olmalıdır” deyilir.
Valideynlər oğlanı tərbiyə edərkən onda məsuliyyətliliyi, inadkarlığı, əminliyi və hisslərini cilovlamaq kimi xüsusiyyətləri inkişaf etdirməyə çalışırlar. Lakin qızlarda tamam başqa xüssiyyətləri və keyfiyyətləri inkişaf etdirirlər.

Xarakter insanın fiziki sağlamlığına bilavasitə təsir göstərir və pis səmtdə inkişafının qarşısını uşaq yaşlarından almaq lazımdır.
61 yaşlı Famil Əliyev də deyir ki, malik olduğu xarakter onun səhhətinə təsir göstərib. Bundan sonra həkimə müraciət emək məcburiyyətində qalıb.
Famil Əliyev — Sakin: «Hərdən bir hirslənirəm özüm-özümə, həkimə də müraciət edirəm, deyir nevrozdu. Nevrozu müalicə etmək üçün də gərək hərdən yaxşı yerə çıxıb hava qəbul edim».
Psixoloqlar deyirlər ki, insanlar bu kimi keyfiyyətləri həyat prosesində, tipik şəraitin, təlim və tərbiyəsinin təsiri ilə əldə edir. Bunlar insan xarakterini təşkil edən tipik əlamətlər kimi formalaşır və tipik şəraitdə dərhal özünü göstərməyə başlayır.

Mənfi emosiya olan paxıllıq insanı məhv edir. İlkin əlamətləri ünsiyyətdən sonra əhvalın pisləşməsi, qəzəbin, hətta depressiyanın yaranmasıdır. Paxıl insan özünü baxışları və davranışı ilə büruzə verir.
Psixoloq Arzu Qurbanovanın sözlərinə görə, paxıllıq insanın sağlamlığına ciddi zərər yetirir. Belə ki, paxıllıq əsəb gərginliyinə səbəb olur, arterial təzyiqi qaldırır, həzm sisteminə və bir çox orqanların fəaliyyətinə mənfi təsir göstərir. Bu hiss nəinki bədənə, insanın psixologiyasına da təsirsiz ötüşmür.

Ailə, ailədaxili münasibətlər ər və arvadın peşə fəaliyyətinin onlara təsiri tarixən filosof və sosioloqları, psixoloqları dərindən maraqlandırmışdır.Cəmiyyət dinamikdir, yeniləşməyə və müasirləşməyə meyillidir. Ailədə mənəvi psixoloji iqlimin yaradılması, ailənin ideya, mənəvi estetik sərvətlərinə dəyərin qoyulması onun möhkəmliyinə dayanıqlı olmasına şərait yaradır. Ailədə sağlam, psixoloji mühit yaratmaq üçün, ər və arvad arasında daim qarşılıqlı anlaşma mövcud olmalıdır.

30 illik təcrübəsi olan rusiyalı məşhur psixoloq, yazıçı və aparıcı Mixail Labkovskinin münasibətləri sağlam qiymətləndirmə bacarığına heç kəs laqeyd qala bilmir.
Etiraf etmək lazımdır ki, kəskin görünən cümlələrin axrasında böyük bir həqiqət payı yatır.

1. "Özünə lazım olmayan insan heç kəsə lazım deyil. Özünü olduğu kim qəbul edən insan gündəlik problemlərə baxmayaraq, həyatı zövqlə və dolğun yaşayır".
2. "Əgər ən yaxşı seks qalmaqaldan sonra yaranırsa, bu, müvəqqətidir, çox keçməz aranızda ancaq mübahisələr qalar".
3. "Əgər ilk, ikinci və üçüncü görüşdə kişi ilə rahat ola bilmirsinizsə, dördüncünü təyin etməyin. İlk görüşdə kişi özünü daha yaxşı göstərməyə çalışır və əgər onun yanında özünüzü narahat hiss edirsinizsə, bu münasibətlərdən yaxşı heç nə gözləməyə dəyməz".