Düşündürücü hekayələr kateqoriyası üzrə məqalələr

Bir məmləkətdə xeyirxah və ədalətli hökmdar var idi. Bu hökmdar vətənini çox sevirdi. Daim xalqı üçün faydalı işlər görər, hər zaman insanların rahatlığı üçün çalışardı. O vətənpərvərliyi  və fədakarlığı ilə hamının hörmətini qazanmışdı.

Bir gün hökmdar öz sarayından şəhərin ən ucqar nöqtəsinə qədər geniş bir yol saldırmaq tapşırığı verdi. Tezliklə yol çəkilib qurtardı. Hamıya xəbər verildi ki, sabah yol istifadəyə veriləcək. Hökmdar yolu insanların istifadəsinə verməzdən əvvəl bir yarış keçirəcəyini elan etdi. Belə ki, yolu əvvəldən axıra kimi ən gözəl keçən insan mükafatlandırılacaqdı. Hökmdar bildirdi ki, hər kəs bu yarışda iştirak edə bilər.

Bir biri ilə dost olan 2 şeytan uzun müddətdən sonra görüşürlər.Hər ikisi xeyli dəyişmişdi.Biri arıq əldən düşmüş digərisi isə şişman,gözlərinin içi gülürdü.Kefi kök olan şeytan o birisindən soruşur: -Dostum bu nə haldır?Zəifləyib əldən düşmüsən.Əvvəllər heç belə deyildin.Nə dərdin var? O birisi cavab verir: -Heç sorma.Bir dərdə düşmüşəm ki,deyiləsi deyil.Bir adam var nə müddətdir ki, onun dalınca düşmüşəm.

Çoxdan bəri, bir qoca öz nəvəsinə  bir həyat həqiqəti açmışdı.

— Hər insanda daxildə iki canavarın mübarizəsinə bənzər bir mübarizə gedir.

Canavarlardan biri şəri təmsil edir: qibtə, qısqanclıq, eqoizm, təkəbbür,  lovğalıq, yalan.

İkinci canavar isə xeyirin təmsilçisidir:  sülh, sevgi, ümid, mərhəmət, sədaqət.

 Uşaq bir qədər düşünüb soruşur :
— Bəs axırda  hansı canavar qalib gəlir ?

Qoca gülümsünüb cavab verdi :
— Həmişə qalib canavar sənin qidalandırdığın canavar olur.

Bir gün bir adam gəlib müdrük birindən insanın nə qədər azad olduğunu soruşur… O tamamilə azaddır, yoxsa bir məhdudlaşdırma varmıdır? Tale, alın yazısı, qismətdən başqa azad ola bilməyəcəyin məhdudlaşdırmalar yaradan bir Tanrı mövcuddurmu?

Müdrük bunu öz üslubunda cavablandırır; məntiqi yox, ekzistensial şəkildə. «Ayağa qalx,”dedi.
Adam bunun axmaq bir cavab olduğunu düşünərək: „mən sadə bir sual verdim və o isə mənə ayağa qalx deyir” ,lakin “ baxaq görək nə olacaq” deyə düşündü və qaldı.

Və müdrük, „indi isə, ayaqlarından biri yuxarı qaldır” dedi. Adam yəqin ki artıq o an dəli bir adamın yanına gəldiyini düşünür; bunun azadlığa, müstəqil olmağa nə dəxli var? Lakin o artıq gəlmişdi…və müridlərdən ibarət bir kütlə vardı; bu müdrük adama çox ehtiram var idi. Ona qulaq asmamaq hörmətsizlik olardı və bunu etsə nə olacaqdı ki? Buna görə də, ayaqlarından birini yuxarı qaldırdı, bu halda ayaqlarından biri göydə idi və digər ayağının üstündə dayanmışdı.

Əfsanəsi rəvayətə görə quşların hökmdarı olan Simurq ( Zümrüdü Anka ya da qərbdə bilinən adıyla Phoenix), Elm Ağacının budaqlarında yaşar və hər şeyi bilərmiş. Bu quşun xüsusiyyəti gözyaşlarının şəfalı olması və yanaraq kül olmaq surətiylə ölməsi, sonra öz küllərindən yenidən dirilməsidir.

Quşlar Simurqa inanar və onun özlərini qurtaracağını düşünərmiş. Quşlar dünyasında hər şey tərs getdikcə onlar da Simurqu gözləyər dayanarlarmış. Nə var ki, Simur ortada görünmədikcə şübhələnərlər və sonunda ümidləri yox olmaq səviyyəsinə çatıb. Deyərkən bir gün uzaq bir ölkədə bir quş sürüsü Simurqun qanadından bir tük tapmış. Simurqun var olduğunu anlayan dünyadakı bütün quşlar toplanmışlar və birlikdə Simurqun evinə gedib kömək istəməyə qərar vermişlər. Ancaq Simurqun yuvası, ətəkləri buludların üzərində olan Qaf Dağının təpəsindəymiş. Oraya çatmaq üçün isə yeddi dibsiz vadini aşmaq lazımmış, hamısı bir-birindən çətin yeddi vadi: İstək, eşq, bacarıq, işübhə, tövhid, heyrət və yoxluq vadiləri.

Həzrəti Mövlana küçədə gedərkən iki nəfərin mübahisə etdiyini görür.

Adamlardan biri o birinə belə deyir:

— Mən elə bir adamam ki, bir desən, min deyərəm, bildinmi?

Mövlana gedib həmin adamın qarşısında dayanır və tam əminliklə belə deyir:

— Mən də elə bir adamam ki, min desən, bir cavab qaytarmaram, bildinmi?

Bu sözü deyəndən sonra Mövlana dönüb gedir və həmin adam heyrətindən qurumuş halda, dinib-danışmadan, gözdən itənəcən bu böyük könül insanının ardınca baxır. 

Yoxsul bir kişi yol qırağında oturmuşdu. Köynəksiz… Papaqsız… Ayaqqabısız… İsti Günəş onun başına döyəcləyirdi. Milçəklər onun üzünü və bədənini dişlək-dişlək etmişdi. Ağrılı və güclü dişləklər onu zarımağa məcbur edirdi. 

Kənardan isə faytonda böyük ordu bölüyünün müşayəti ilə bir padşah keçirdi. Yoxsulu görcək, padşah dayandı. O qürurla dedi:
— Bugün mənim əhvalım əladır. Mən bugün çox mülayiməm. Ruhundan nə keçirisənsə, məndən istəyə bilərsən. Nə istəsən sənə verərəm! İstənilən xahişini! Bu dünyada hər şey mənim hakimiyyətim altındadır! Hamı məndən qorxur!

İstidən və milçəklərdən əzab çəkən yoxsul kişi padşah qarşısında torpağa qədər diz çökərək, yalvarmağa başladı:
— Allah naminə! Məni bu milçəklərdən xilas et! Onlara buradan uçub getmək əmri ver! Ölürəm artıq!

Padşah isə, çiyinlərini çəkdi:
— Yox! Milçəklər mənə tabe deyillər! Milçəkləri qova bilmərəm!

Padşah üzünü çevirərək, əshabələri ilə yoluna davam etdi. Yoxsul isə, yenə də isti Günəş altında taqətsiz halda milçəkləri qovmağa cəhd edirdi.
Elə bu andaca yoxsul kişinin yanına hər tərəfdən insanlar toplaşmağa başladı:
— Bəxtəvər! Yəqinki, padşah sənə varlı olmağa kömək etdi, hə?!
Yoxsul kişi kədərli halda əllərini yellədərək dedi:
— Mən təsəvvür etmirdim ki, padşah belə gücsüz olar. O milçəklərdən belə məni qoruya bilmədi. Axı yaradılmışlar sırasında milçəkdən gücsüz heçnə yoxdur…

Çinli tacir bir sahibkardan böyük məbləğdə borca pul alır. Sahibkar dəfələrlə pulnu geri istəyir. Bir dəfə o, tacirin evinə gələndə tacirin qızını görür və ilk baxışdan qızdan xoşu gəlir. Bunu tacirə necə deyəcəyni bilmədiynə görə hiylə işlədir:

— Əgər borcunu ödəməsən, mən hakimin yanına gedəcəm və o səni həbs edəcək. Bunu eşidən tacir  özünü itirir, sahibkara yalvarır ki, hakimin yanına getməsin. Vəziyyətdən istifadə edən sahibkar belə deyir:

— Mən səni bağışlayaram, amma sən borcun əvəzinə öz qızını mənə verəcəksən. Bundan öncə yoxlamağ istəyirəm ki, səmalar bu haqda nə düşünür. Mənim çantamda 2 daş var-biri ağ digəri qara. Əgər ağ çıxsa, mən təmannasız borcu sənə bağışlayacağam və səni birdə narahat etmiyəcəyəm. Yox əgər qara daş çıxsa, onda sən qızı mənə verəcəksən.

Tacir bu sözləri deyib gizlincə çantasına 2 qara daş qoydu. Xoşbəxtlikdən qızcığaz sahibkarın hiyləsini öncədən anladı.

Musiqi işıqdır
Moskvada “KoЯn” rok qrupunun çıxışı zamanı tamaşaçılar qəfildən əlil arabasındakı bir oğlanı yuxarı qaldıraraq öz kumirlərini daha yaxşı görməsi üçün onu səhnəyə yaxınlaşdırmışdılar.

Bir xəsis öz səyahətləri zamanı sufi bir şəxsə rast gəlir və onlar yollarına birgə davam edirlər.

Getdikləri yolda zamanın tez keçməsi üçün xəsis danışmağa başlayır. O sufiyə ticarətdən necə pul qazandığını, hər qəpiyini necə qoruduğunu, öz həyatı boyu hansı sərvətləri topladığını və hazırda qohumlarının ona necə paxıllıq etdiyini danışır.

Xəsis elə hey həyəcanla deyirdi:

-Bir düşün: onlar ki, əsl tənbəllərdir! Ac dilənçilər! Onlar məni qənaətcil olduğum üçün simic adlandırırlar!

Sufi ciddi şəkildə dedi:

Onlar haqlı deyil, mən ömrümdə sənin kimi səxavətli insana rast gəlməmişəm!

Doğurdan? – deyə xəsis təəccüblə və inamsız şəkildə soruşdu.

Sufi cavab verdi:

— Doğurdan. Sən əslində özünün qənaətcil olduğunu güman edirsən. Əslində sənin əli açıqlığın sərhədsizdir. Elə bir gün gələcək ki, sən istəsən istəməsən də bütün sərvətini öz varislərinə ötürəcəksən: hətta sevdiyin və nifrət etdiklərinə belə sənin sərvətindən pay düşəcək.