dərmanlar kateqoriyası üzrə məqalələr

Parasetamol əsaslı dərmanların qəbulu reproduktiv funksiyaların pozulmasına və rüşeymin inkişafında problemlərə səbəb ola bilər.

Bir qrup alim 18 yaşdan yuxarı 455 könüllü üzərində aparılan təcrübədən sonra bu qənaətə gəlib.

Qeyd olunur ki, parasetamol əsaslı dərman qəbul edən bütün xəstələrdə cinsi hormonların zəifləməsi müşahidə edilib.

Bəzən həkimlər və böyük dərman biznesi imperiyası 40-50 il bundan əvvəl insanların köməyinə çatan ucuz, lakin effektiv vasitələri məqsədli şəkildə gizlədir, yeni və bahalı preparatların satışına şərait yaradırlar.

Gizli saxlanılan vasitələrdən biri də yodinoldur. Sözügedən dərman vasitəsi neçə-neçə problemə dərmandır. İstənilən aptekdə 70 qəpiyə olan bu vasitə həkimlərə bahalı mazlar, dərmanlar, spreylər yazmağa mane olur. Halbuki yarım əsr əvvəl həkimlərin ən çox istifadə etdiyi preparatlardan biri olub. 

Hər evdə, əlaltında olması vacib olan yodinolun faydalarını təqdim edirik:

Hər bir insan həyatda ağrı ilə üzləşir: baş ağrısı, diş ağrısı, əzələ ağrısı, yanıq və ya travma nəticəsində olan ağrı və s.

Əgər ağrı xroniki (daim) xarakter alıbsa, mütləq həkimə müraciət edin. Belə ağrılar müxtəlif və bəzən çox ağır xəstəliklərin simptomu ola bilər. Lakin adətən əksər insanlar xroniki yox, kəskin ağrılarla üzləşir.

Ağrı ilə mübarizədə xüsusi dərmanlar – analgetiklər istifadə olunur. Onların bir hissəsi ağrını müvəqqəti olaraq aradan qaldırır. Bu preparatlar mərkəzi sinir sisteminə deyil, periferik sinir sisteminə təsir edir.

Antibiotik nədir?
Bakteriyaların fəaliyyətinə mane olan maddə “antibiotic” adlanır. Antibiotiklər iki cür təsir göstərə bilər: onlar ya bakteriyaların artmasını dayandırır (bakteriostatik antibiotiklər), ya da bakteriyaları birbaşa öldürür (bakterisid antibiotiklər). Antibiotiklər bakteriyalar tərəfindən törədilən bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunur. Bu xəstəliklərin arasında həyat üçün təhlükəli infeksiyalar (məsələn, meningit) və hətta adi problem sayılan sızanaq da var. Antibiotiklər viruslar tərəfindən törədilən qrip və ya soyuqdəymə kimi xəstəliklər zamanı istifadə olunmur, çünki antibiotiklər viruslara təsir göstərmir.

XIV-XIXəsrləri əhatə edən uzun bir dövr ərzində dərmanşünaslıq, eləcə də əczaçılıq olduqca zəngin inkişaf yolu keçmışdır. Bunun başlıca səbəbi qeyd olunan dövrdə təbiətşünaslığın, ayrı-ayrı təbiət elmlərinin (biologiya,kimya,fizika və s.) sürətlı inkişafı olmuşdur. Məlumdur ki,bu dövrlərdə təbiətşünaslıqda və bir çoix təbiət elmlərində olduqca əhəmiyyətli kəşflər edılmışdır kı, buda dərmanşünaslığın inkişafında öz müsbət təsirini göstərmişdir.
Dərmanşünaslığın inkişafında məşhur isveçrəli alim və həkim Paraselsin çox böyük xidmətləri olmuşdur. Dərmanşünaslığın inkişafının hələ ən erkən dövrlərindən başlayaraq dərman vasitələrinin müalicəvi təsirinin artırılması məsələsi dərmanşünasları daima düşündürən problemlərdən olmuş və bu sahədə müxtəlif istiqamət lər müəyyənləşdirilmişdir.

Yerli anasteziya edici maddələr o maddələrə deyilir ki,onların məhlullarını dərialtı toxumalara yeritdikdə və ya selikli qişalara hopdurduqda müvəqqəti olaraq həmin nahiyədə ağrı hissiyatı itmiş olsun.Bu baxımdan yerli anesteziyaedici maddələrin cərrahiyədə böyük əhəmiyyəti vardır.Belə ki,həmin maddələrin köməyi ilə narkoztörədici maddələrdən istifadə etmədən bir sıra cərrahi əməliyyatlar aparmaq mümkündür.Bədənin ayrı- ayrı nahiyələrinin keyləşdirilməsinin ümumi narkoza nisbətən bir çox üstünlükləri vardır,çünki bu zaman xəstənin bütün orqanizimi dərman maddəsinin təsirinə məruz qalmır və onun təsiri yalnız tətbiq edildiyi nahiyyədə meydana çıxır.Yerli anesteziya edici maddələrdən aşağıdakıları misal gösdərmək olar:

Qeyri -inhalyasion narkoztörədici maddələrin istifadə olunma tarixi Kravkovd N.A. (1865-1924) adı ilə bağlıdır. Qeyri-inhalyasion narkoztörədici maddələrin (HB senal va tionental natriumun) təsir mexanizmi onunla izah edilir ki, onlar QAYT-ın benzodiazepin-barbitur reseptorları ilə qarşılıqlı təsir əlaqəsinə girir və bu zaman QAYT-ın ləngidici təsirini gücləndirir. Bu halda həm də postsinaptik reseptorlarda Cl ionlarının miqdari çoxalır, hiperpolyarizasiya yaranır. Nəticədə, ləngidici effekt ikiqat güclənə bilir. İmpulsların ötürülməsi çətinləşir.

Antibiotiklər – mikrobların inkişafını dayandıran və ya onları məhv edən kimyəvi maddələrdir. “Antibiotik” – yunan sozu olub mənası: anti — “qarşı”, bios isə “həyat” deməkdir.

Antibiotiklər aşkar edilənə qədər infeksion xəstəliklər milyonlarla insanın ölümünün əsas səbəbi idi. İlk antibiotik olan penisillin 1929-cu ildə Şotlandiyalı bakterioloq Aleksander Fleminq tərəfindən kəşf edilmışdır. O, təsadüfən laborator kasacıqların birində stafilokokların inkişafını dayandıran penisillin adlı kif göbələyini aşkar etmişdir. Bu, XX əsrin ən böyük kəşfi, tibbdə isə həqiqi bir inqilaba səbəb oldu. Daha sonra 1940-cı ildə İngiltərədə penisillin antibiotiki təmiz şəkildə alınmışdır.

Hazırda dünyada təxminən 200 növ antibiotik hazırlanmışdır. Kimsə soruşa bilər ki, bəs nə üçün bu qədər çox? Məsələ ondadır ki, mikroblar da özlərini antibiotiklərin hücumundan qorumaq üçün – bəziləri onlara qarşı davamlılıq yaradır, digərləri isə antibiotikin özünü parçalayan ferment hazırlayır və s. Ən pisi də ondan ibarətdir ki, daima bir-biri ilə cütləşən bu mikroblar antibiotiklərə qarşı davamlılığı bir növdən digərinə də ötürürlər! Məhz buna görə alimlər daim yeni növ antibiotiklər hazırlamağa məcbur olurlar. Yeri gəlmişkən onu da qeyd etmək lazımdır ki, ilk antibiotik olan penisillin hal hazırda öz əhəmiyyətini demək olar ki, tamamilə itirmişdir. Buna səbəb isə əksər mikrobların, penisillini parçalayan “penisillinaza” adlı ferment hazırlamaqla, özlərini ondan qoruya bilməsi ilə izah olunur.

Soyuqdəymə antibiotiklə müalicə edilmir. Qrip və viruslarla əlaqədar meydana çıxan infeksiyalara antibiotiklər təsir göstərə bilmir.
Antibiotiklər qızdırmanı aşağı salmır və vitamin rolunu oynamır. Antibiotiklərlə ancaq bakteriyalarla bağlı əmələ gələn infeksiyalar
müalicə edilir.
Qış aylarında havalar soyuq və sərt keçdiyi üçün daha çox soyuqdəyməyə məruz qalırıq. Xüsusən də, immunitet sistemi zəif olanlarda soyuqdəymə hallarına daha çox rast gəlinir. Şübhəsiz ki, uşaqlar da soyuqdəymədən, müxtəlif cür infeksion xəstəliklərdən yaxa qurtara bilmirlər. Və belə vaxtlarda bəzən həkim məsləhəti olmadan antibiotiklərə müraciət etməli oluruq. Nəticədə, xəstəliyin sağalması, soyuqdəymənin aradan qaldırılması əvəzinə, müxtəlif cür fəsadlara yol açmış oluruq. Antibiotiklərdən düzgün istifadə etmədikdə bakteriyalar həmin antibiotiklərə qarşı müqavimət göstərə bilirlər. Belə olduqda antibiotik bakteriyalara heç bir təsir göstərə bilmir və xəstəliyin sağalması xeyli gecikir.

Dərmanşünaslıq elminin mühüm sahələrindən və vacib tərkib hissələrindən biri də reseptura fənnidir. Hələ ən qədim zamanlardan müalicə üçün təyin olunmuş dərmanın adını, miqdarını, tətbiq üsulunu və və qaydalarını və digər məlumatları göstərmək zərurəti yaranmışdır ki, bunu da həmin dövrlərdə müəyyən yazı işarələri vasitəsilə göstərməyə çalışmışlar. Tədricən bu sahə inkişaf etmiş və, beləliklə də, hazırda reseptura adlandırdığımız mühüm bir dərmanşünaslıq fənninin təməli qoyulmuşdur.
Tarixi məlumatlardan məlum olur ki, reseptura həqiqətən də ən qədim elmlərdəndir. Belə ki, bizim eramızdan hələ 2000-3000 il əvvəl artıq qədim misirlilərin, primitiv şəkildə olsa da, öz resepturası mövcud imiş. O zamanlar reseptləri xüsusi işarələrlə yazırmışlar.Bu işarələr yalnız həkimə və əczaçıya məlum imiş. Belə işarələrdən bəzilərinin maraqlı mənası olmaqla, bunlar dərmanşünaslıqda qəbul olunmuşdur. Məsələn, su, duz, turşu ,mis, spirt, gümüş, sabun, qızıl xüsusi işarələrlə, eləcə də başqa maddələr və dərman vasitələri digər müəyyən işarələrlə göstərilərmiş. Zaman keçdikcə, xalqların öz əlifbaları yaranıb inkişaf etdikcə, dərmanşünaslıq sahəsi inkişaf tapdıqca reseptura da, tədricən, təkmilləşdirilirdi və bir elm kimi özünə yer tapırdı. Bu sahədə ərəblərin xidmətləri daha çox olmuşdur, onlardan isə reseptura elmini qədim yunanlar və qədim romalılar qəbul etmişlər. Məsələn, Hippokratın dövründə qədim yunanların reseptura barədə xeyli məlumatları var imiş.