Maraqlı faktlar kateqoriyası üzrə məqalələr

İnsanlar nəyə görə içki badələrini toqquşdururlar?

Bu ənənə ilə bağlı iki ayrı fikir irəli sürülür:    

      1. Şərab içən insanın 5 duyğu orqanını razı salmaq məqsədi ilə şərab qədəhini süfrədə çın səsiylə toqquşdurmaq. Burada 5 duyğu dedikdə aşağıdakılar nəzərdə tutulur: Şərabın rəngi — görmə hissi; Şərabın dadı — tam alma hissi; Şərabın iyi – qoxu alma hissi; əl ilə toxunmaq – toxunmaq hissi;  çın səsi – eşitmə duyğusu. Şərab bütün duyğuları qane edən mənasını daşıyır.

     2. Digər fərziyəyə görə antik dövrlərdə bir insanın düşmənini yeməyə dəvət edib ona zəhərli içki təqdim etməsi  tez-tez müşahidə edilirdi. Ev sahibi içkisinin zəhərsiz olduğunu göstərmək üçün öz içki badəsini havaya qaldırar və qonağın içkisinin bir hissəsinin öz badəsinə tökülməsini istərdi. Sonra eyni vaxta içkilər içilərdi. Qonaq bu zaman ev sahibinə inamını göstərmək üçün badəsini ev sahibinin yuxarı qaldırdığı badəyə yavaşca toqquşdurar və çın səsi ilə içkini yoxlamağa ehtiyac olmadığını göstərərdi.

1. Fernan Magellan
Məşhur portuqal dənizçisi Fernan Magellan 1520-ci ildə tarixdə ilk dəfə olaraq dövrü aləm səyahəti etmiş və bir çox maraqlı və faydalı kəşflər etmişdir.

O, əsasən dəniz səyahəti zamanı qısa yollar axtarışında olmuşdur. Onun kəşflərindən biri də Cənubi Amerika ilə “Odlu Torpaq” arxipelaqı arasındakı boğaz idi. Bu boğaz ona qədər də dənizçilərə məlum idi. Amma bu keçidi dənizçilər çox təhlükəli və keçilməz hesab edirdilər.

Belə ki, bu keçidin orta eni 4,5 metr idi və çox dar olan bu keçidi keçməyə heç bir dənizçi cürət etmirdi. Amma Magellan ilk dənizçi idi ki, bu boğazı keçdi. O, Atlantik okeanından Sakit okeana keçən ilk avropalı dənizçi olmuşdur. Bu, dənizçilər üçün yeni bir dəniz yolu idi. Hal-hazırda bu boğaz “Magellan boğazı” adlanır. İndi bu boğazdan müntəzəm olaraq kiçik gəmilər üzüb keçir.

Bizim eranin 79-cu ilində İtaliyanın indiki Neapol şəhərinin yaxınlığında yerləşən Vezuvi vulkanından dumanlar yüksəlməyə başladı. Bir partlayış olacağını anlayan yerli xalq limana tərəf qaçmağa çalışdı. Gəmilərə minməyi bacaranlar bir daha geri dönməmək üzrə şəhərdən uzaqlaşmağa başladılar.Silkələnmə başlayanda 20 dəqiqə çəkən bir həyəcan yaşandı. Xalq təşvişə düşdü və Sarno çayından 600 m uzaqda yerləşən limana tərəf qaçmağa başladı. Bədbəxtçilikdən onların yolunu dəniz qabarması kəsdi. Silkələnmədən yaranan nəhəng dalğalar gəmiləri sanki oyuncaq kimi şəhərin sahilindəki qaynar lava dənizinə tərəf tullayırdı.Eyni vaxta göydən isti qum dənələri şəklində kiçik daşlar yağmağa başladı.

Neçə on illiklərdir ki, dilimizdə “xuliqan” sözü işlədilir.

  Elə həmin dövrdən indiyədək avara, boş, səfil bir həyat keçirən, qanunlara tabe olmayan, addımbaşı qanunları, asayişi pozanları – “xuliqan” adlandırırlar. Bu gün hamı “xuliqan” sözünü işlədir. Bəs, bu sözün haradan gəldiyini bilirsiniz?

  1898-ci ildən London polisinin hazırladığı məruzələrdə artıq “xuliqan” kəlməsindən istifadə edilməyə başlanmışdı. Bəzi iddiyalara görə, həmin dövrdə qanunları pozmaqda ad çıxarmış, millətcə irland olan Xuliqan (ingiliscə “Hooligan”) ailəsi haqqında mahnı vardı və çox güman ki, bu söz burdan götürülmüşdür.

  Lakin Klarens Rukun  1899- cu ildə nəşr edilmiş  “Xuliqan gecələri” adlı kitabında bildirilir ki, bu kəlmə Londonda yaşamış mühafizəçi və oğru Patrik Xuliqanın adından götürülmüşdür. Öz ailəsi və kiçik dəstəsilə birlikdə o, tez – tez  cinayətlər törətməklə, qarətlər etməklə ad çıxarmışdı. Patrik Xuliqan hətta polis işçisini qətlə yetirmiş, həbsxanaya düşmüş və ömürlük həbs cəzası almışdır. Adı isə əbədiləşmışdir – “Xuliqan”.

«Tarixin ən gözəl intiharı» adı verilən bu hadisə 1947-ci ilin 1 may günündən baş verib. 
Adı Evelyn Mchale olan gözəl bir xanım Nyu-Yorkda yerləşən məşhur Empire State-in (102 mərtəbəli göydələn) 83-cü mərtəbəsindən özünü ataraq intihar edir.

Nəticədə binanın aşağısında dayanmış BMT-ə aid olan limuzin avtomobilinin üzərinə düşür və ölür. Həmin vaxt təsadüfən oradan keçən fotoqraf Robert Viles tərəfindən bu hadisə lentə alınır.

Biznes mühitində hamının qəbul etdiyi bir fraza var: “Müştəri həmişə haqlıdır”.

Bu frazanın müəllifi 1834-1906-cı illərdə yaşamış amerikalı milyoner Marşal Filddir.

Marşall Fild Massaçusets ştatında fermer ailəsində dünyaya gəlmişdir. 17 yaşından o təsərrüfat mağazasında çalışmağa başlamışdır.

1856-cı ildə Marşal qardaşı ilə birlikdə Çikaqoda “Cooley, Wadsworth and Co.” ticarət kompaniyasında iş tapır. 1862-ci ildə Fild həmin kompaniyanın tərəfdaşı olur və kompaniyanın adı dəyişərək “Farwell, Field & Co.” adlanır. 1881-ci ildə kompaniya heç bir borcu olmadan “Marshall Field and Company” adı ilə biznesin ön sıralarına daxil olur.

Marşal Fild hələ ilk dəfə mağaza işlədərkən müştərilərin marağını müdafiə edən bir siyasət irəli sürmüşdür ki, müştəri aldığı malı geri qaytara bilər və satıcı müştərinin qaytardığı malı sorğu-sualsız geri götürməlidir. Elə həmin zamanlar Marşal Fild belə bir fraza işlətmişdir: “Müştəri həmişə haqlıdır” və “ xanıma nəyi istəyirsə, onu da verin”.

Marşal tarixin gəlmiş-keçmiş ən varlı insanları sırasında 18-ci pillədə yer alıb, sərvəti 66 milyard dollar təşkil edirdi. Marşal Fild 1906 –cı ildə, ömrünün 72-ci yeni ilini qarşıladığı zaman dostları ilə qolf oynayarkən, pnevmaniyadan (ağciyər iltihabı) dünyasını dəyişmişdir.

azens.az 

Bir neçə aydır ki, Ser Artur Konan Doylun detektiv hekayələrini Azərbaycan dilinə çevirməklə məşğulam. Türkiyə türkcəsindən çevirdiyim kitablardan biri artıq “Hədəf” Nəşrləri tərəfindən oxuculara təqdim olunub. İki kitab isə çapa hazır vəziyyətdədir. Məşhur detektiv ustasının hekayələri məni o qədər əyləndirir və zövq verir ki, Konan Doylun hekayələrindən təsirlənərək qələmə alınmış, əsas qəhrəmanı detektiv Şerlok Holms olan 6-7 filmə də baxmışam.

Eyni zamanda Konan Doylun türk dilinə tərcümə olunmuş bütün yaradıcılığını da oxuyub bitirmişəm. Dünyanın bir nömrəli detektiv ustası olan Konan Doylun yaratdığı hekayələr və romanlar illər keçməsinə baxmayaraq yenə də insanları əyləndirməyi və həyəcanda saxlamağı bacarır. Əgər yay tətilinizin sonlarını əyləncəli keçirmək istəyirsinizsə, rejissor Qay Riçinin çəkdiyi “Şerlok Holms”(2009) və “Şerlok Holms: Kölgə oyunları”(2011) filmlərinə və britaniyalıların çəkdiyi “Şerlok” serialına baxmağınızı tövsiyə edirəm.

Eyni zamanda əyləncənizi maraqlı etmək üçün Ser Arturun qəhrəmanı məşhur detektiv Şerlok Holmsla bağlı kiçik bir araşdırmamı sizlərlə bölüşmək istəyirəm.

Böyük Britaniyalı detektiv ustası Konan Doylun yaratdığı obraz Şerlok Holms, detektiv obrazlar içərisində bəlkə də ən məşhurudur. Hadisələri müşahidə yoluyla həll etməsi onun ən önəmli özəlliyidir. Şerlok Holms deyiləndə ilk ağlımıza gələn onun zərrəbini, ovçu papağı və qəlyanıdır.

O nəticə çıxarma (deduction) üsulunu yaxşı istifadə edə bilir, verdiyi suallarla aldığı cavabların bir-biriylə əlaqəli olmasına diqqət yetirirdi. Tətbiq etdiyi üsulun fərqi budur ki, Şerlok Holms dəlilləri bir araya gətirib bir həll yolu tapmaq əvəzinə, əlindəki dəlillərdən istifadə edərək mənalı bir nəticəyə çatmağa çalışır. Eyni zamanda laboratoriya araşdırmaları nəticəsində əldə etdiyi məlumatları hadisələrə tətbiq edir və siqaret kötüklərindən, əlyazmalardan, ayaq izlərindən və hər cür məlumatdan istifadə edərək hadisənin üstünü açmağı bacarır.

Qan qohumları arasında bağlanan nigah uşaqda anadangəlmə eybəcərlik və xəstəliklərin əmələ gəlməsi risklərini artıran əsas faktorlardan hesab olunur. Səbəblərini izah edək.

İnsan orqanizmi bütün hüceyrələrində 46 xromosom (23 cütlük) mövcüddur. Kişi və qadın cinsi hüceyrələrində isə 23 xromosom olur ki, onlar birləşəndə yeni orqanizmin gen toplusu əmələ gəlsin (23 xromosom atadan + 23 xromosom anadan = 46 xromosom).

Daun sindromu bir xəstəlik deyil. Onun nə müalicəsi var, nə də dərmanı. Daun sindromundan əziyyət çəkən insanlar sadəcə daha çox diqqət və qayğı istəyirlər. 

Meqan Mak Kormik
Meqan ABŞ-da Texniki Universiteti fəxri dərəcəylə bitirən ilk məzundur. Meqanın xəyalı kiçik uşaqlara dərs deyərək, onlara nümunə olmaqdır. Anası qızının bu uğurunun sirrini onun istəklərinə, bacarıqlarına qadağa qoymamaqda, dəstək olmaqda görür.

Valentino Querrero
Valentino 2012-ci ildə dünyanın ən gənc və ən məşhur modellərindən biri oldu. Onun gülümsəməsi 2 gün ərzində bütün dünyada məşhur oldu və tez bir zamanda «People» jurnalının siması olmağı bacardı.

Ayelen Barrerio 
Ayelen məşhur Cənubi Amerikanın məşhur rəqs nümayişlərindən birinə rəqqasə olaraq seçilib.

Maria Jose
15 yaşlı Maria Joseyə Ekvador prezidenti Rafael Korrea prezidentlik kəməri taxıb. Daun sindromlu xəstələr arasında yeganə olaraq Maria, bu qüruru daşımaq üçün seçilmişdi.

“Hot Dog”u tam cəsarətlə Amerika mətbəxinin klassikası adlandırmaq olar.

Bu yemək 1860-cı ildən başlayaraq, demək olar ki, ABŞ-ın simvoluna çevrilmişdir. Belə ki, həmin ildən alman immiqrantları bu yeməyi özlərilə ABŞ-ya gətirmişlər və elə həmin ildən də (yəni, 1860-cı ildən) “Hot dog” ABŞ-nın yerli əhalisi tərəfindən çox bəyənilmişdir. Sonralar, yəni 1893-cü ildə Çikaqoda keçirilən Beynəlxalq Sərginin iştirakçılarının hər birinə həmin yeməkdən verilmişdir. Bu yemək sərgidə iştirak edənlər tərəfindən kifayət qədər bəyənilmişdir.

1900-cü ildə Almaniyadan ABŞ-a gəlmiş qəssab Çarlz Feltman burada “Hot dog”un kütləvi istehsalına başlamışdır. 1910-cu ildə Ç. Feltman dünyasını dəyişir. Ondan sonra qalan restoran və otellerin ümumi dəyəri milyonlarla ölçülürdü. O dövrlər bu, çox böyük bir miqdarda pul demək idi.

1957-ci ildən ABŞ-nın Ticarət Palatası tərəfindən “Hot dog” günü rəsmiləşdirilmiş, bundan 37 il sonra isə “Hot dog və sosislər” Milli Şurası yaradılmışdır.