Lətifələr kateqoriyası üzrə məqalələr

Günlərin birində Bəhlul Danəndə yoxa çıxır. Qardaşı xəlifə Harun ər-Rəşid hər yeri ələk-vələk etsə də, onu tapa bilmir. Bir müddət sonra Bəhlul Danəndə tapılır. Harun ər-Rəşid onu yanına çağıtdıraraq soruşur: «Ey Bəhlul, haralarda idin? Səni axtarmaqdan yorulduq».

Bəhlul cavab verir: «Evdə odunum qurtardığı üçün Cəhənnəmə odun gətirməyə getmişdim». Qardaşının xasiyyətinə yaxşı bələd olan Harun ər-Rəşid soruşur: «Bəs nə oldu? Odun gətirdin?».

Bəhlul kefini pozmadan cavab verir: «Yox, gətirə bilmədim. Orada odun da, alov da yoxdur. Hər kəs dünyadan gedərkən öz atəşini özü ilə aparırmış».

Günlərin bir günü xəlifə Harun ər-Rəşid yuxuda misli-bərabəri olmayan bir saray görür. Sarayın kimə məxsus olduğunu soruşduqda deyirlər: «Bu saray Bəhlulun sarayıdır».

Xəlifə saraya heyran qalır. Onu Bəhluldan almaq istəyir. Elə bu vaxt hökmdar yuxudan oyanır. Tez Bəhlulu axtarır, onu çölün düzündə tapır. Görür ki, Bəhlul palçıqdan oyuncaq evciklər düzəldir.

Harun ər-Rəşid Bəhluldan soruşur :
– Bunlar nədir?

Günlərin bir günü xəlifə Harun ər-Rəşid Bəhlul Danəndəyə şam yeməyi göndərir. Bəhlul yeməyi alıb itlərin qabağına qoyur.
Xörək gətirən :
– Xəlifənin sovqatını hansı əmirə aparsaydım sevinər və mənə hədiyə də verərdi. Amma sən onları itlərə verdin.
Bəhlul deyir :
– Astadan danış. İtlər eşitsələr ki, pay xəlifənin mətbəxindən gəlib onlar da yeməz.

Bir kişi balaca bir uşaq tapıb saxlayır. Uşaq bir az böyüyür. Bir tacir gәlib deyir:
– Bu uşaq mәşnimdi, balaca vaxtdan itirmişəm.
Kişi uşağı vermir. Onlar padşaһa şikayәtә gedirlәr. Padşaһ şikayәtә baxmaqda çәtinlik çәkib deyir:
– Sabaһ gәlәrsiz.
Bunlar da çıxıb gedirlәr.


Bir nәfәr dә başqa yerdәn bu şəһərә gәlirmiş. Yolda bir piyada adama rast gәlir, onu tәrkinә alıb şәһәrә aparır. Yerә düşәndә tәrkә minәn deyir ki, at mәnimdi. At saһibi nә qәdәr deyirsә, olmur, tәrkә minәn qarayaxa olub yapışır ki, at mәnimdir. Axırda bunlar da padşaһın yaınna şikayәtә gedirlər.

Bәһlul һәmişә cındır paltar geyib qonaqlığa gedәndә onun nәsiһәtli sözlәrinә һeç kәs qulaq asmaz, sözünә fikir vermәzdi. Bәһlul bir gün bir һәllaca dedi:
– Sәni yaxşı-yaxşı geyindirib, bir mәclisә aparacağam.
Sәndәn nә soruşsalar, başını tәrpәdәrsәn, «qulam bigu» deyәrsәn. Dalısı ilә işin yoxdur.

Bəli, һәllac yaxşı geyinir. Bәһlulla bir mәclisә gedirlər. Hәllaca yuxarı başda yer göstәrirlәr, ondan mәslәһәtli söz istәyirlәr. Hәllac üzünü Bәһlula tutub deyir:
– Qulam bigu.
Bәhlul başlayır nәsiһәtli söz demәyә. Adamlar onun ağlına һeyran qalıb deyirlәr:
– Qulamı belә olanın gör ustadı necәdi?

Günlərin birində bir kişi Bəhlulun yanına gəlib soruşur:
— Bəhlul Danəndə, mən nə alım, nə satım ki, varlanım?
Bəhlul deyir:
— Get dəmir al, kömür al, vur anbara, üstünə də su səp.

Kişi Bəhlulun dediyi kimi edir. Üstünə su səpilmiş dəmirlə kömür qaldıqca ağırlaşır. Bir müddət keçir, kişi narahat olmağa başlayır. İstəyir ki, Bəhlulun yanına getsin, bu zaman qapısı döyülür. Məlum olur ki, qonşu padşahla müharibəyə hazırlaşan ölkə padşahına çoxlu dəmir və dəmiri əridib silah düzəltmək üçün kömür lazımdır. Kişinin dəmir və kömürünü padşahın adamları qızıl qiymətinə ondan alırlar. Kişi birdən-birə gözləmədiyi dərəcədə varlanır. Aradan xeyli keçir. Bir gün kişi imarətinin eyvanında oturub qəlyanaltı edən zaman görür ki, Bəhlul küçədən keçir. Tez adamlarına tapşırır ki, onu yanına gətirsinlər.

Azərbaycanın Xalq şairi Qabilin zarafatları, duzlu-məzəli lətifələri uzun illərdir xalq arasında gəzib dolaşmaqdadır. 

O, daha çox güldürməyi, gülməyi sevirdi. Baş verən hadisələrə özünəməxsus yanaşma tərzi istər-istəməz dodaqlara təbəssüm qondururdu.

Qabilə bu hörməti qazandıran onun zəngin yaradıcılığı ilə yanaşı, ötkəmliyi və cəsarət sahibi olmasıdır. 
Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlı onun haqqında lətifələri toplayaraq “Dostum Qabilin qəribə əhvalatları” adı ilə nəşr etdirib. 

Zaman keçəndən sonra şairin 90 illik yubileyi ərəfəsində ailəsində olan qəribə hadisələrlə bağlı oğlu Mahir Qabiloğlu da “Atam Qabilin qəribə əhvalatları” adlı kitab çap etdirib və bu kitablar xalq içində sevilə-sevilə oxunur.

Xalq yazıçısı İsmayıl Şıxlının Qabil haqqında yazdığı “Dostum Qabilin qəribə əhvalatları” kitabından:

1. Brejnev növbəti medalı alandan sonra deyir:
   — Yoldaşlar, bəzən deyirlər ki, mən bütün medalları qəbul edirəm, heç vaxt onlardan imtina etmirəm. Elə deyil. Məsələn, bu yaxınlarda Mavritaniyanın yüksək mükafatı olan buruna qızıl sırğanın taxılmasından imtina etmişəm!
2. Brejnev Roma papasından soruşur:
   — Niyə insanlar katolik cənnətinə inanır, ancaq kommunizm cənnətinə inanmaq istəmirlər?
   — Çünki biz öz cənnətimizi göstərmirik!
3. Karl Marks SSRİ radiosu ilə çıxış etmək istəyir. Ancaq Brejnev icazə vermir:
   — Sən kommunizmin banisi olsan da, belə məsələlər barədə təkbaşına qərar verə bilməzəm.
   — Mən ancaq bir kəlmə deyəcəm.
   Brejnev bir kəlməni deməyə icazə verir.
   Marks mikrofona yaxınlaşıb qışqırırır:
   — Bütün ölkələrin proletariləri, məni bağışlayın!

Belə nağıl eləyirlər ki, Əbu Nüvas bir dəfə Həbəşistana həbəş padşahının yanına gəlib ondan qulluq istədi.Həbəş padşahı Əbu Nuvasa baxıb Dedi:
-Görürəm sağlam gəncsən, səni özümə gözətçi götürürəm.
O gündən sarayı qorumağı padşah Əbü Nüvasa tapşırdı Bir müddət keçəndən sonra padşah Əbü Nüvası yanına çağırıb dedi.
-Mən səfərə gedirəm. Sən qapıdan muğayat ol.
Əbü Nüvas isə:
-Xatircəm ol, şahım, baxaram. heç ondan gözümü də ayırmaram,—dedi. Padşah adamları ilə getdi.

Şerlok Holms və professor Vatson birlikde düşərgəyə gedirlər.
Yaxşıca yeyib içdikdən sonra, yatmaq üçün çadırlarına çəkilirlər. Bir neçə saat sonra Holms oyanır və dərhal yoldaşını da oyandırır.

— Vatson, ətrafa bax və mənə nə gördüyünü de.