Sevgi kateqoriyası üzrə məqalələr

Psixoloq Arthur Aron 20 il öncə olduqca maraqlı bir sınaq keçirdi. O, daha öncə tanış olmayan kişi və qadını öz laboratoriyasına dəvət etdi və onlara biri-birinə ünvanlamalı olduqları 36 sualın siyahısını verdi. Onlar suallara səmimi cavab verməli, suallar bitdikdən sonra isə 4 dəqiqə ərzində biri birlərinin gözlərinin içinə baxmalı idi.

İnanılmazdır ancaq 6 ay sonra həmin kişi ilə qadın ailə qurmaq qərarına gəldi.

Bu sınaq niyə işləyir?
İnsanlar biri-birlərinə həssas olduqları mövzuda suallar verərkən və səmimi cavablar alarkən, onlar arasında yaxınlıq və güvən hissi yaranır. Bu suallardan həm də, münasibətlərin terapiyası zamanı effektivdir. Bu suallardan sonra sevgi qığılcımları qaçınılmazdır:

1. Onların həyatına qarışıb özünüz haqqında unutmaq
Bəzən qadınların hisləri o qədər dərin olur ki, tamamilə sevgiyə qərq olurlar. Onların sevdikləri iş və məşğuliyyətləri, doğmaları sevginin kölgəsində qalır. Qadınlar düzgün etdiklərini düşünsələr də, bu, ən böyük səhvlərdən biridir. Çünki belə olduqda, kişi qadına olan marağını itirir.

2. Həyatının idarəsini kişiyə vermək
Qadınların bir qismi münasibətə başladıqdan sonra sevdiyi adamın təsirinə düşür və kişi qadının həyatını idarə etməyə başlayır. Bura sadəcə saç düzümü, geyim, makiyaj yox, həm də iş, dostluq, boş zamanında nəylə məşğul olmalı kimi vacib məsələlər də daxildir.

Xəstəlik hissi
İnsan aşiq olan zaman iştahasının itməsi və ya xəstələnməsi normaldır. Bu, bir insandan xoşlandığını bildirən siqnallardır. Stress hormonu kortizolun mədədəki qan damarlarını büzüşdürməsini eşq xəstəliyi olaraq adlandırmaq mümkündür. Bu narahatedici vəziyyət çox zaman qarşıdakı insanın yanında özünü daha rahat hiss etməyə başladıqdan sonra zamanla öz-özünə ortaya çıxır.

Güc hissi
Uşaqlarını əzən maşını qaldırma gücünə malik olan analar haqqında eşitmisiniz? Eşq və qorxu hissinin birləşməsi fövqəladə vəziyyətlərdə qəfildən insanda təsəvvür edilməyəcək gücə yol açır. Hissi qüvvə adlandırılan bu fenomenin elmi baxımdan araşdırılması demək olar ki, imkansızdır. Çünki araşdırmalar zamanı bu fövqəladə vəziyyətlərin təqlidi çox çətindir. Bu hissi gücü təcrübədən keçirənlər isə sadəcə yeniyetmələr deyil, eyni zamanda, aşiq olan bütün insanlar bu insandan üstün olan gücü hiss edir. Aşiq olan zaman ifraz edilən oksitosin hormonu fiziki ağrıya qarşı dözümlülüyün də artmasına səbəb ola bilər.

Ünsiyyət qurun
Ünsiyyət bitdiyində münasibət də sona doğru getmiş olar. Məhz buna görə bitməyə doğru gedən bir münasibətdə yenidən dialoq qurmağa çalışın. Dialoq əsasında bir-birinizin sözünü kəsmədən dinləməyi bacarmaq lazımdır.

Empatiya qurun
 Empatiya qurmağı bacarmaq problemin öhdəsindən gəlmək üçün uzun bir yol qət etmək deməkdir. Çünki özünüzü onun yerinə qoyub, hər şeyə onun şərtləri yönündən baxsanız, hər şeyin tamam fərqli göründüyünü görəcəksiz. Sondan asılı olaraq ona “elədi, düz deyirsən” deməyi bacarmalısan.

Meksika alimləri bu suala cavab tapmaq üçün xüsusi araşdırma aparıblar.
Eksperiment zamanı məlum olub ki, əbədi sevgi yoxdur. Təxminən 4 ildən sonra hətta ən böyük sevgi tədricən azalır və bir çox hallarda dostluq, hörmət, bağlılıq kimi hisslərlə əvəz olunur. Alimlər bunu insan beyində gedən kimyəvi reaksiyalarla əlaqələndirir.

Sevgi yarananda insan beynində adrenalin, dofamin kimi maddələrin ifrazı kəskin şəkildə artır ki, nəticədə insan öz sevgi obyekti haqqında daim fikirləşir, onun yanında olmaq istəyir, onun mənfi cəhətlərinə, səhvlərinə göz yumur və s. Daha sonra beyində xoşbəxtlik hormonların ifrazı tədricən azalır ki, romantik «kor» sevgi də azalmağa başlayır.

Lakin bu o demək deyil ki, sevgi tam ölür. Bir çox insanlarda romantik sevgi daha etibarlı formaya — bağlılığa, doğmalığa keçir.

Adel sindromu barədə hər birimiz eşitmişik. Buna sevgi xəstəliyi də deyilir. Hamımız platonik sevgi yaşayan insanlarla qarşılaşmışıq. Bu sevgi realda var olmayan, xəyalda qalan, həyata keçməyən sevgidir. Platonik sevgidə hər şey romantik və ruhi müstəvidə olur. Bu sevgi fiziki doyum üçün deyil, hisslərin doyumu üçündür.

Adel sindromu öz adını məşhur fransız yazıçısı Viktor Hüqonun qızı Adelin adından götürüb. O qeyri-adi sevgisi ilə tarixə düşmüş qadınlardan biridir.

Bu yazımızda sevgiyə psixoloji, sosioloji, romantik və hətta maddi olaraq yanaşanlardan fərqli olaraq biz də kimyəvi baxımdan yanaşacağıq.

Bir çoxumuz hesab edirik ki,sevginin simvolu ürəkdir. Ancaq ürəyin sevgi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur. Sevginin qaynağı beyindir. Amerikalı antropoloq Helen Fişerə görə: ehtiras nə qədər artsa, beyində həyəcan və həzz duyğularının yaranmasına səbəb olan hormonlar daha çox xəbərdar edilir və aktiv hala gəlir. Dofamin, noradrenalin və feniletilamin maddələrinin artıq sekresiyası nəticəsində əllərimiz daha çox tərləyir, tənəffüsümüz sürətlənir, təzyiqimiz və nəbzimiz yüksəlir! Aşiq olanların iştahdan kəsilməsi, yuxusuzluq çəkməsi məlum əlamətlərdir. Bütün bunların səbəbi də hamımız üçün çox əhəmiyyət daşıyan hormonlardı.

Müdriklərdən birinin kəlamlarından oxuyuruq: «Sevgidə günəş kimi ol»...
Necə ola bilər, axı? Günəş kimi olmaq mümkündürmü? Biz hara, Günəş hara? "Özümüzü bədii çalara bürünmüş bu şeir parçası ilə niyə aldadaq?" – fikri bəzi oxucuların zehnindən keçə də bilər.

Uşaq kitablarından oxuyuruq: «Günəş bizdən təxminən 150 milyon km məsafədə yerləşir. Məsafənin uzaqlığı Yerdə yaşayan canlıların onun istiliyi və işığından faydalanmasına mane olmur. Əgər Günəş sönsə, işıq, istilik verməsə, Yer üzündə olan su, hətta hava donar. İnsanlar, heyvanlar, bitkilər məhv olar».
Geniş izah yazmıram, özünüz müqayisə edin. Dünyanın ağrısını-acısını, duzlusunu-şirinini görmüş müdrik qocanın gəldiyi nəticə və uşaqların ilk oxuya başladıqları zamanda öyrəndikləri həqiqət.

Çox xoşunuza gələn biri bəzən sizə dostdan da artıq, bəzən isə sadəcə dost kimi davranırsa və ağlınızı qarışdırırsa, münasibətinizi dəyərləndirməkdə fayda var. Çünki ağılda yaranan bu suallar heç kimi rahat buraxmaz. Dəqiqləşdirmək mütləqdir, əks təqdirdə sevgiliniz olmasını istədiyiniz şəxsin davranışlarını sadəcə özünüz görmək istədiyiniz şəkildə görər və xəyal qırıqlığı yaşayarsınız.

Xoşunuza gələn şəxsin dostunuz, yoxsa sevgiliniz olması ilə bağlı ağlınızda yaranan suallara bu yazıda cavab tapın.

— Əgər ağır iş rejiminə rəğmən, sizin üçün vaxt ayıra bilirsə, bu, sizə dəyər verdiyini və özəl hisslər keçirməyə başladığını göstərir.

— Ortaq dostlarınız var? Xoşlandığınız şəxs sizi dostları ilə tanış edibmi? Tanışlıq zamanı sizinlə necə davrandı? Onların yanında sizinlə necə davranması ipucu ola bilər. Əgər sizə də digər dostları kimi davranırsa, dost olma ehtimalınız yüksəkdir.

Kişi və qadınların çoxunu online tanış olduğu biri ilə ilk görüşün nə qədər müddət sonra olması maraqlandırır. Araşdırmalar internetdə tanış olan kişilərin daha tələskən, qadınların isə daha təmkinli olduğunu ortaya çıxarıb.

Kişilərin 90%-i tanış olduqdan sonra görüşmək üçün 1 həftədən az müddət keçməsinin kafi olduğunu, qadınların 90%-i isə 1 aydan çox zaman keçməsi lazım olduğunu düşünür.

İlk görüşdə mənfi hiss yaradacaq 3 məqam soruşulduqda iştirakçıların yarısı qarşısındakının telefonu ilə maraqlanması, süni və çoxbilmiş rəftarlar sərgiləməsini deyib. Qalan 30%-i soyuq və səssiz rəftarlar, dar dünyagörüş və kaprizli şəxsiyyətin itələyici olduğunu dilə gətirib. 20% isə lazım olduğundan çox səmimiyyət, kobud danışıq üslubu və yemək yemə formasını nümunə gətirib.