Hüquq və qanunvericilik kateqoriyası üzrə məqalələr

Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsində işəgötürən və işçi arasındakı münasibətlər qaydalarla tənzimlənir. Bu məcəllənin 70-ci maddəsində işəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin ləğv edilməsinin əsaslarından bəhs edilir.
Əmək müqaviləsi işəgötürən tərəfindən aşağıdakı əsaslarla ləğv edilə bilər:
a) müəssisə ləğv edildikdə;
b) işçilərin sayı və ya ştatları ixtisar edildikdə;
c) peşəkarlıq səviyyəsinin, ixtisasının (peşəsinin) kifayət dərəcədə olmadığına görə işçinin tutduğu vəzifəyə uyğun gəlmədiyi barədə səlahiyyətli orqan tərəfindən müvafiq qərar qəbul edildikdə;

Günümüz üçün aktual olan hüquqi məsələlərdən biri də boşanma zamanı yaranan mübahisələrdəndir. Nikahdan əvvəl və ya nikah dövründə ər və arvadın əldə etdiyi əmlak boşanma zamanı necə bölünməlidir?  Məsələ ilə bağlı Vəkillər Kollegiyasının üzvü, gənc vəkil Orxan Dadaşovun fikirlərini öyrəndik.
Vəkil açıqlamasında bildirib ki, bu məsələ Ailə Məcəlləsinə əsasən tənzimlənir. Boşanma zamanı əmlak bölgüsü məsələsində bir neçə mübahisəli məqam yaranır və aşağıdakı kimi aparılır:

Azərbaycan çox qədim dövlətçilik ənənələrinə malik olan ölkələrdən biridir.
Azərbaycan ərazisində yaranmış ilk dövlət Mannadır. Üç yüz ilə yaxın bir müddət ərzində mövcud olmuş bu dövlət süqut etdikdən sonra Azərbaycan ərazisində yeni dövlətlər yarandı.
Strateji baxımdan olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edən, zəngin təbii sərvətlərə malik olan Azərbaycan torpaqları daim yadelli işğalçıların basqınlarına məruz qalmışdır. Lakin bir-birini əvəz edən bu yürüşlər dövlətçilik ənənəmizə mane ola bilməmiş, torpaqlarımızda yaranmış dövlətlər iqtisadi, siyasi və mədəni yüksəlişə nail olmuşlar.

Dövlәtin idarә olunmasında müxtәlif insanlar iştirak edirlər. Onlar dövlәtin idarә olunmasını dövlәt orqanları, müәssisә vә tәşkilatlar vasitәsilә hәyata keçirirlәr. Dövlətin məqsədi onun funksiyalarında əks olunur.
Dövlətin fəaliyyətinin istiqamətləri onun funksiyaları adlanır. Bu funksiyalar iki qrupa bölünür.
Siz bunların bir neçәsi ilә tanış olmusunuz. Bәzi funksiyalarla da tanış olaq.

Bütün cәmiyyәtlәrdә dövlәtin müxtәlif idarәetmә formaları vardır. Dövlәt hakimiyyәti müxtәlif üsul vә vasitәlәrlә hәyata keçirilir. Dövlәtin idarәetmә formaları dövlәtin ali idarәetmә orqanlarının tәşkilini, fәaliyyәt müddәtlәrini vә sәlahiyyәtlәrini müәyyәn edir. Demokratik* dövlәt dövlәt formalarından biridir. Demokratik dövlәtlәrdә xalqa dövlәt işlәrindә iştirak etmәk hüququ verilir. Demokratik cәmiyyәt siyasi partiyalar vә tәşkilatların qarşılıqlı әlaqәsinә әsaslanan hakimiyyәt sistemidir.

Dünyada insan hüquqları, onların müdafiəsi, xüsusilə qadın hüquqları ilə bağlı aparılan tədbirlər bu gün önəmli yerlərdən birini tutur. Azərbaycanda da bu istiqamətdə, xüsusilə qadınların hüquqlarının müdafiəsi istiqamətində intensiv işlər görülür.
Ümumiyyətlə qeyd edilməlidir ki, Amerika və əksər Avropa ölkələrində zərif cinsin nümayəndələri seçki hüququndan məhrumkən 1919-cu ildə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə qadına kişilərlə bərabər seçkilərdə iştirak etmək hüququ verilirdi.
Azərbaycan 1991-ci ildə öz dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra da mülki cəmiyyətin inkişafında və müstəqil dövlətin qurulmasında qadınların rolu artmağa başlayıb.

Əslində eviniz bir çox səbəblərdən ziyan görə bilər. Bu ziyan təbii fəlakət və yaxud diqqətsizlik zənnində baş verən qəzalar nəticəsində ola bilər.

Evinizdə yanğın baş verərsə və yaxud zəlzələ zamanı eviniz zərər görərsə dəyən ziyanı ödəmək o qədər də asan deyil. Əgər sizin ipoteka krediti hesabına aldığınız yaşayış sahəsi sığortalanıbsa, onda bir çox hadisələrdən də siz sığortalanmış olacaqsınız. Misal üçün əgər evinizdə yanğın baş verərsə və yaxud zəlzələ zamanı mənziliniz məhv olarsa hətta qonşudan su sızarsa sığorta şirkəti sığorta müqaviləsində müəyyən edilmiş sığorta məbləğini sizə ödəyəcəkdir. Bu məbləğ sığorta təminatı adlanır. Sığorta şirkəti tərəfindən verilmiş pullar hissə-hissə və ya tam şəkildə sizin bank qarşısında borcunuzun ödənilməsinə yönəldiləcəkdir. Belə ki, siz çoxdan aldığınız və yanmış evinizə görə götürdüyünüz kredit üzrə borcunuzu uzun illər ərzində ödəməli olmayacaqsız.

Günümüzdə maliyyə sıxıntısı yaşayan hər kəs geri ödənilməsi çətin olsa belə çıxış yolunu bankdan kredit əldə etməkdə görür. Elə bu səbəbdən də həmin borclarını geri ödəməkdə çətinlik çəkirlər.

Təbii ki, yüksək faizlərlə olan krediti alıb, probleminizi həll etmək işin ən asan tərəfidir. Lakin krediti əldə etdikdən sonra geri qaytarmaq heç də asan deyil. Çünki banka olan borcunuzu geri qaytararkən əsas məbləğlə birlikdə bank faizləri üstəgəl komisyon haqqları da ödəməli olacaqsınız. Lakin bəzən bank kredit müştərisi olmuş şəxslər, kredit borclarını ödəməkdə çətinlik çəkir və bir müddət sonra ödəmə edə bilmirlər. Nəticə isə problemli kreditlərin artmasına gətirib çıxarır.

Statistikaya əsasən bank kreditlərinin çox fiziki şəxslərin zəmanəti əsasında verilir. Əgər borcalanın vicdansız olduğu üzə çıxarsa, yəni o pulu qaytarmaqdan imtina edərsə, kreditorlar pulu zamindən tələb etməyə başlayır və ya borcu borcalanın mülkiyyətinə yönəldir.

Borcun bağlanması ilə problem yarandığı təqdirdə bank hər iki borcalana qarşı iddia qaldırmaq hüququna malikdir. Məhkəmənin sonrakı qərarları müqavilədə əks olunmuş zaminin məsuliyyət dərəcəsinin ölçüsündən asılıdır. Əgər zamin öz şəxsi evi ilə borcalana zəmanət veribsə, həmin mülkiyyət hərraca çıxarıla bilər.

Mülkiyyət girovu bank krediti verilən zaman tələb olunur. Girova qoyulan mülkiyyətin qiymətləndirilməsi yalnız müstəqil qiymətləndirici şəxs tərəfindən aparılır. Bu tələb bir neçə amillə bağlıdır:
1) müstəqil qiymətləndirici şəxs qiymətləndirdiyi mülkiyyətə heç bir marağı mülki olmur,
2) mülkiyətə qarşı heç bir gerçək və öhdəlik qanunu yoxdur.

Aydındır ki, girov mülkiyyət alan bankın özünü qiymətləndirmək hüququna malik deyil, çünki bankın mülki marağı var.