Esse kateqoriyası üzrə məqalələr

Biz fanilərin vəziyyəti necə də qəribədir! Hər birimiz dünyada müvəqqəti olaraq mövcuduq; niyə burada olduğumuzu bilmədən və bəzən bu məqsədin nə olduğunu bildiyimizi zənn edərək. Ancaq çox dərinə getmədən, gündəlik həyatdan çıxış edərək digər insanlar üçün mövcud olduğumuzu deyə bilərik; ilk növbədə, xoşbəxt ola bilmək üçün üzlərinin gülməsini və rifahının yaxşı olmasını arzuladığımız yaxınlarımız üçün, sonra isə şəxsən tanımadığımıza baxmayaraq, emosional əlaqələrlə ortaq taleyi bölüşdüyümüz digərləri üçün.

Hər gün dəfələrlə öz-özümə, həm daxili, həm də zahiri yaşantılarımın həyatda olan və ya olmayan bir çox insanın əməyinə bağlı olduğunu və onlardan aldığım qədərini yenidən onlara qaytara bilmək üçün çalışmalı olduğumu xatırladıram.

“Yaxşı insan olmaq asandır, çətin olan ədalətli insan olmaqdır”
Viktor Hüqo

Ətrafımda bir xeyli yaxşı insan var. Bəli, həqiqətən belədir. Həmin insanların mərhəmətini, sadəliyini, qonaqpərvərliyini, yardımsevərliyini çox görmüşəm. Oxşar isti münasibəti Qərb ölkələrində də görmək mümkündür, ancaq orda ədalətli olmaq yaxşı olmaqdan üstün tutulur və bu, onların davranışından aydın sezilir.

Biz şərqlilər istiqanlı, aşırı ünsiyyətcil, mərhəmətə daha meyilli və qonaqpərvərik. Bu, danılmaz faktdır. Kənardan gələn qonaqlar bu enerjini aşkar görür və tez-tez dilə gətirirlər.

“Görürsünüzmü, həyat nə biz düşünən qədər yaxşı, nə də pisdir...” Bu cümlə fransalı yazıçı Gi de Mopassanın ilk romanı olan “Həyat”(‘Une Vie’) əsərində yazılıb. Roman həmin cümlə ilə sonlanır.

Mopassan ən sevdiyim yazıçıdır. Onun kitabı daim yatağımın yanında olur və ara-sıra, təkrar-təkrar Mopassanın novellalarını oxuyur və xoşbəxt oluram. Dilimizdə 1989-cu ildə çap olunmuş 'Həyat’ romanını böyük həvəs və hərisliklə oxumuşdum. 1883-cü ildə yazılmış həmin əsər möhtəşəmdir və onu oxumağı hamıya məsləhət görürəm.

Həmin şedevr romanı bu yaxında Bakı kitab klubu cəmi 50 tirajla yenidən çap edib. Yəqin ki, nəşriyyat bunu maddi vəziyyətə görə elə az çıxarıb. İstənilən halda bu, mənim üçün ağır və dəhşətdir.

Barda
Haham Volf təsadüfən bir bara girdi. İçərinin havası yaman ağır idi. Kimi içir, kimi də qumar oynayırdı. Haham heç nə demədən çölə çıxdı.
 
Gənc biri arxasından gəldi:
 
“İçəridə gördüklərinizdən heç xoşunuz gəlmədi. Bilirəm.” – dedi. — “Bura günahkarların məkanıdı”. 
 
“Yox, gördüklərim xoşuma gəldi. – Volf cavab verdi. – “Burdakı adamlar hər şeyini itirməyin nə demək olduğunu öyrənir. İtirmək təcrübəsini yaşayandan sonra onlar üçün yalnız bircə variant qalacaq: Tanrıya sığınmaq. Və o andan sonra hər biri Tanrının mükəmməl xidmətçisi olacaq”.

Bugünlərdə, xalaoğlu ilə Nizami küçəsində gəzişdikdən sonra, elə oradaca özümüzü bir kənara verib, kitab oxumağa girişdik. Elə həmin an bir polis nəfəri təbəssümlə xalaoğluya tərəf yaxınlaşıb, xoş dillə “baxım, nə kitabıdır” — dedi və xalaoğlu da onun mülayim həvəsinə adekvat olaraq kitabı qeyri-ixtiyari uzatdı. Polisimizin kitaba belə maraq göstərməsi təəccübümə səbəb oldu və sadəlövhcəsinə bu hala sevinərək, “siz də kitabsevərsiniz?” deyə soruşdum.

— Yox, elə bildim siz kitab satışı ilə məşğulsunuz…

Mövlananın 60 min beytlik və bir neçə nəsr əsərindəki mirasını oxuyarkən, bir məqam diqqəti çəkir: Bu adam yalnız bir yerdə, bir misrada gileynəlir, o da ayrılıq dərdindən. Özü də dəfələrlə deyib, dünyada bir günah var, o da kədərdir.

Necə də gözəl olar biz də dağınıq həyatı sadələşdirib, hər şeyi bir edək. Bir günah, bir savab, bir iş... 
Sənin işin nədir? Mən aşiqəm.

Bütün önəmli sənətkarlar tarix boyu həyata “bəli” deməyi bacaranlardırlar, enerji, sevgi, düşüncə, vəcd ilə dolu. Neçə vaxt öncə Kamyunun Kaliqula əsəri haqda bir məqalə yazmışdım. Pis olmaz, bu barışmaz, mübariz, düşüncəli və xeyirxah yazara atılan “pessimistlik” şəri haqda yazım.

Bir ildən çoxdur ki psixologiyanın qadın-kişi münasibətləri sahəsini mənimsəyirəm. «Facebook»da da bacardıqca tez-tez bu münasibətlərdən yazıram. Bildiyim informasiyaları insanlarla bölüşməyi özümə borc bilirəm. Hər zaman aktual olan bu münasibətlər barədə maariflənmək ölkəmizdəki insanlara bu gün hava və su kimi vacibdir. Niyə?

Çünki üzülərək və böyük təəssüflə bildirməliyəm ki, bu gün Azərbaycandakı ailə inistitutu qəzalı vəziyyətə düşüb. Statistikaya görə, hər ay 1000 ailədə boşanma hadisəsi yaşanır. İnsanlar bir-biri ilə yola gedə bilmir. Hörmət və anlayış kimi təməl prinsiplər münasibətə girən həmin şəxslərə yaddır. Bax, o cütlüklərin əksəriyyətində mədəni yanaşmaların heç bir halına rast gəlmək olmur. Sosioloqlar həyəcan təbili çalırlar. Bütün bunlar dəhşət doğurur.

Məhz buna görə bu münasibətləri bacardıqca daha çox öyrənməyə və bilgilərimi paylaşmağa çalışıram. Hətta müraciət edən cütlüklərə fərdi və birgə dəstək vasitəçiliyi də edirəm.

Ey Gənclik! Səndən əvvəlki nəsil yoxdan bir bayraq yaratdı. İndi sənin qarşında yoxdan bir bayraq yaratmaqdan heç də az əhəmiyyətli olmayan daha vacib bir vəzifə var. Sən mədəni cəhətdən daha inkişaf etmiş xalqların qızları ilə izdivac qurub övladlarının təlim və tərbiyəsini onların öhdəsinə buraxmalısan. İndi sənin millətçi, vətənpərvər vaxtındır. Yəqin ki, yuxarıda yazılan sözlər bir millətçi, bir vətənpərvər kimi sənin izzəti-şərifinə toxunur. Vaxt gələcək sən nə dediyimi anlayacaqsan və yuxarıda yazılanlara əməl etməsən, o zaman dəhşətli dərəcədə peşmanlıq hissi keçirəcəksən. Lakin bu peşmanlıq hissinin heç bir əhəmiyyəti olmayacaq. Çünki artıq gec olacaq.

Biz ayrı-ayrı yazılarda bu mövzuya bir neçə dəfə toxunmuşuq. Zooparkda bizim anaların və müəllimlərin, onların tərbiyə etdiyi uşaqların davranışlarını gördükdə ayrıca bir yazı yazıb öz tərəfimdən sizə daha bir yaxşılıq etmək qərarına gəldim. Qardaş qardaşa bu dərəcədə böyük miqyasda yaxşılıq etməz. Əməl etsən qazanarsan, etməzsən nə demək istədiyimi zaman özü sənə başa salar.

İnsan çox mürəkkəb varlıqdır. Beynimizdə kainat boyda fikirlər, təlatümlər, ziddiyyətlər var. Bu gün dünyanın 40-dan çox ocağında fəal və qeyri-fəal şəkildə müharibə gedir. Bütün bunlar həm də insanın özünün öz daxilində sülh yaratmaması ilə bağlıdır. Daxili sülh bərqərar olmasa, bu kimi hallar təbii şəkildə çox olacaq. 

Daxildə sülh yaratmaq üçün:
*insan gərək özünü başqaları ilə müqayisə etməsin.
*özü kimi olmaqdan narahat olmamalıdır.
*digərlərinə həsəd aparmamalıdır.
*yalan danışmaqdan uzaq olmalıdır.
*kiçik hadisələrlə özünü xoşbəxt etməyi öyrənməlidir.
*insanlara və əşyalara ehtirasla bağlı olmamalıdır.

Bütün bu nüanslar insanın öz daxilində sülh yaratmasına gətirib çıxaracaq. Belə olan halda da axtardığı hər şeyin içində özündən müsbət bir pay görəcəkdir.

Ətrafa baxdıqda aqressiv insan kütləsini aydın görürük. Bu insanların çoxu xoşbəxt deyil və daimi narahatlıqlarla üz-üzədilər. Narahatlıqlarının kökündə çoxsaylı problem və qayğılardan savayı həm də qorxu yer alır. Bəli, qorxu!

«Facebook» da tez-tez qadın-kişi münasibətlərindən yazıram. Bu sahə üzrə araşdırmalar aparır, çoxlu insanla və cütlüklərlə görüşür, onların aralarında yaranan böhranları təhlil edirəm. Həmçinin, o insanlara böhrandan çıxmaqda əlimdən gəldiyi qədər yardımçı oluram. Çalışıram xoşuma gələn bu sahə üzrə özümü daha da inkişaf etdirim. Məqsədim insanlara faydalı olmaqdır. İnsan mürəkkəb varlıqdır. Bizim cəmiyyətimizdəki insanlar isə ağır sosial-iqtisadi məngənəsində daha çox mürəkkəb varlığa çeviriliblər. İnsanlar bir-biri ilə normal dil tapıb, dolana bilmirlər. Təəccüblü deyil ki, son statistikaya görə, ölkəmizdə bir ayda 1000 boşanma halı qeydə alınır.

Ola bilər, kimlərsə deyə bilər ki, ölkəmizdə sonsuz sayda problem olduğu halda niyə qadın-kişi münasibətlərindən yazırsan. Cavabım çox sadədir. Bəlkə də, bütün problemlərimizin kökü münasibətlərdəki böhranlara bağlıdır. Baxın, bir ailə təsəvvür edək. Həmin ailədə ata və ana öz funksiyasını yerinə yetirmirsə, yəni öz övladlarına düzgün tərbiyə vermirsə, pis nümunə olursa, qorxu, təzyiq içində və ya ərköyün, eqoist şəkildə böyüdürsə, sabah cəmiyyətin bir parçası olan həmin vətəndaşlar daim problemlər ifraz edən bir qüvvəyə çevriləcəklər.