Birləşmiş Millətlər Təşkilatı kateqoriyası üzrə məqalələr

Birləşmiş Millətlər Təşkilatı keçmiş beynəlxalq təşki­latlardan ən yaşlısı olmaqla (əgər onun ixtisaslaşmış müəssi­sələrindən  bəzilərinin   əsrdən  çox yaşının    olduğunu    nəzərə al­saq)   eyni  zamanda ən  geniş  və hörmətli  təşkilatlardan biri sayılır. Lakin beynəlxalq münasibətlərdə son vaxtlar müşa­hidə olunan – baş verən radikal dəyişikliklər və ziddiyyətlərin güclənməsi və s. BMT-nin yenidən qurulmasının vacibliyini ön plana çəkdi.
Bu dəyişikliklərə aiddir:

XIX əsrdən başlayaraq cəmiyyət həyatının bir çox tə­rəf­lə­rinin beynəlmiləlçiliyə cəhd göstərməsinə can atması beynəlxalq əməkdaşlığın yeni formasını yaratmağın lazım olduğunu qarşıya qoydu. 1865-ci ildə yaranan – Ümumdünya Teleqraf Itti­faqı və 1874-cü ildə Ümumdünya Poçt Ittifaqı dünya icti­maiyyətinin yeni inkişaf mərhələsində ilk beynəlxalq universal təşkilat müəssisəsi hesab edilirdi.
Hazırkı dövrdə mindən çox müxtəlif hüquqi statusu olan beynəlxalq təşkilatlar vardır. Bu isə Mərkəzi BMT (Birləşmiş Millətlər Təşkilatı) olan beynəlxalq təşkilatlar sis­temi haqqında danışmağa imkan verir.

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası – (Council of Safety of the UN) BMT-nin fəaliyyətdə olan siy­asi orqanı, BMT-nin Nizamnaməsinə uyğun olaraq beynəl­xalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanması kimi vəzi­fələr ona həvalə edilmişdir. Şura beynəlxalq münasibətləri tənzim etmək, dövlətlər arasında hərbi toqquşmaya yol ver­məmək, hər bir təcavüzü aradan qaldırmaq və beynəlxalq sülhü təmin etmək üçün böyük səlahiyyətlərə malikdir.

BMT-nin Beynəlxalq məhkəməsi – BM (The Interna­tional Court of the UN)  baş məhkəmə orqanıdır. Bununla da bey­nəlxalq məhkəmənin əsas fəaliyyət sferası müəyyən edilir. Bu orqan özünün çoxsaylı spesifik xüsusiyyətlərinə malikdir. Belə ki, digər beynəlxalq məhkəmələrdən fərqli ola­raq məhkəmənin baxdığı tərəf ancaq dövlət sayılır. BMT-nin bey­nəl­xalq məhkəməsinə müraciət fakültetiv – yəni könü­llülük xarakteri daşıyır. Yəni mübahisəni ancaq onunla bağladığı razılaşmaya – güzəştə getmək əsasında göndərir.

BMT-nin Iqtisadi və sosial şurası (Economic and Social Council — ECOSOC) 14 ixtisaslaşmış müəssisəni, 10 funksional komissiyanı, 5 regional komissiyanı əlaqələn­dirir, BMT-nin 11 fond və proqramından məruzə alır, üzv olan dövlətlərə və BMT sistemində olan təşkilatlara proqram xarakterli tövsiyələr verir.
ECOSOC üzərinə iqtisadi, dünya ticarəti, sənayeləş­dirmə kimi sahələrdə, həmçinin müxtəlif sosial quruluşa ma­lik olan dövlətlərin iqtisadi və sosial sahələrdə qarşılıqlı əməkdaşlığını inkişaf etdirmək və əlaqələndirmək kimi çox geniş və müxtəlif funksiyalar qoyulmuşdur. Təbii resurslar­dan istifadə etmə, insanların beynəlxalq hüquq və azadlıqla­rının müdafiəsi, qadınların vəziyyəti, əhali artımı, sosial tə­minat, elm və texnika, cinayətkarlığın xəbərdarlıq edilməsi və bir çox məsələlər belə funksiyalara aiddir.

BMT-nin Baş Assambleyası – BA – (General Assambly of the UN)  BMT-nin baş məşvərətçi orqanı adlanır və bu orqan BMT-nin üzvü olan bütün dövlətlərin sədrlərindən ibarətdir. Ona BMT-nin Nizamnaməsi çərçivəsində və ya onun hər hansı bir bölməsinin funksiyasına aid olan bütün məsələləri həll etməyə və ya təkliflər verilməsində vəkil edil­mişdir.
Baxmayaraq ki, Assambleyanın qərarı onun iştirakçısı olan ölkələr, dövlət və hökumətlər üçün hüquqi güc sayılmır, lakin dünya ictimaiyyətinin fikrini ifadə etdiyi üçün mühüm rol oynayır.

Birləşmiş Millətlər sistemi əsas və köməkçi orqanlardan, ixtisaslaşmış və muxtariyyət təşkilat və müəssisələrindən təşkil olunmuşdur.
Baş orqanlar:

1. BMT-nin Baş Assambleyası;


2. BMT-nin Təhlükəsizlik Şurası;


3. BMT-nin Iqtisadi və Sosial Şurası (EKOSOC);