Kino kateqoriyası üzrə məqalələr

18. Hidden Figures – 2016 – IMDb: 7.9
Film üç afroamerikan qadın elm xadiminin NASA-dakı uğurundan və 1962-ci ildə kosmosa çıxaraq Yer ətrafında fırlanan ilk astronavt Con Qlennin (John Glenn) oradakı missiyasına qatqılarından bəhs edir. Marqot Li Şetterlinin (ing. Margot Lee Shetterly) qələmə aldığı eyniadlı kitabdan ilhamlanan filmin prodüseri Villiams (Pharell Williams) bu sözləri demişdi:

“Bu film əvvəlki nəslin propaqandaya çevrilən, elm, riyaziyyat və mühəndisliyin kişilər üçün olduğu fikrini yerlə bir edir. Qadınsız bir dünyada nə insanlıq, nə də kişilər ola bilər.”

Qarabağ müharibəsi zamanı gənc qadın erməni silahlılarına əsir düşür. Hər gün zorlanmaya məruz qalır. 
Beynəlxalq təşkilatın köməyi ilə əsirlikdən azad olunanda onu qarşılamağa əri gəlir. Taqətsiz qadını əri qucağına alır. O, utandığından üzünü ərinin sinəsində gizlədərək “bağışla” deyə pıçıldayır. Kişi isə onu əzizləyib, nəvazişlə: “Sənin günahın yoxdu”, — deyir.
Bu əhvalatın sonradan necə inkişaf elədiyini, necə bitdiyini bilmirəm. Hər halda nikbin sonlandığına inanmağı çox istəyirəm.

Hərçənd, o vacib anda önəmlisi kişinin qadına sevgisini göstərə bilməsidir. Həmin situasiyada kişinin sevgisi toplumun anladığı dar çevrədən çıxır, bəşəri, böyük mənalar daşıyır: şəfqət, anlayış, mərhəmət, sayğı...

Kişi davranışıyla həm də onun içindəki qadını diriltməyə çalışır. Çünki bir qadının qadın, bir kişinin kişi kimi psixoloji, mənəvi ölməsinə ancaq SEVGİSİZLİK səbəb ola bilər. Və sevgisizlik cəmiyyətin bütün qatlarına, münasibətlər sisteminə təsir göstərəcək.

1960-cı ildə Cənubi Koreyada dünyaya gələn Kim Ki Duk ailəsinin maddi sıxıntıları ucbatından doğru-dürüst məktəbə gedə bilməyib. 15 yaşından isə məktəblə birdəfəlik vidalaşıb. Bir çox fabriklərdə çalışıb. 20-25 yaşlarında hərbi xidmətdə olub və 2 il gözdən qüsurlular üçün kilsədə işləyib. 1990-cı ildə isə Parisə köçüb. Kimin heç bir təhsili olmasa da iki il Avropada rəsm çəkib satmaqla dolanıb.

İlk film
32 yaşında Parisdə ilk dəfə filmə baxıb. “Quzuların Səssizliyi” filmindən təsirlənən Kim Koreyaya qayıdaraq ssenari yazmağa başlayıb. Dəfələrlə rədd cavabı alsa da, nəhayət film sektoruna daxil ola bilib. Kino təhsili olmayan Kim Ki Duk film sənayesi ilə bağlı ənənəvi üsullarla film çəkməyin bezdirici olduğunu deyib: “Film çəkmək üçün ən gərəkli amil həyatdır. Film həyatın görüntülü yaddaşıdır. Əsgərilkdə yaşadıqlarım, fabrikdəki günlərim, qarşılaşdığım bütün insanlar mənim kino təhsilimdir, kino ləvazimatımdır”.

Gərək məni bağışlayasanız, amma mən imperator olmaq istəmirəm. Çünki, bu mənim işim deyil. Mən nə yeni torpaqlar işğal etmək istəyirəm, nə də insanları idarə etmək. Hətta əgər mümkün olsaydı mən hər kəsə: yahudilərə, xristianlara, qaralara və ağlara yardım edərdim. Biz insanlar hamımız bir-birimizə yardım etmək istəyirik.Çünki, insan oğlu belə yaradılıb. Biz digərlərnin xoşbəxtliklərindən ilham alıb yaşamaq istəyirik bədbəxtliklərin deyil.

Çünki, biz bir-birimizə nə nifrət etmək, nə də xor baxmaq istəyirik. Yer üzərində hər kəsə çatacaq qədər yer, hər kəsi doyuracaq qədər nemət vardır. Yaşam yolu gözəl və azaddır, lakin biz öz yolumuzu itirmişik: Nəfs insan ruhunu zəhərləmiş, dünyanı nifrət hissi ilə doldurmuş, bizi qazlar kimi yürüş edib safalət və qan tökülməsinə şərait yaratmağa vadar etmişdir.

Poetik filmlər deyəndə ağlımıza nə gəlir? Və ya poetik filmlər bizə kimləri xatırladır? Poetika ilə film arasındakı əlaqələr nədir? Uzun vaxtdır, bu suallar üzərinə düşünürəm. Və bu prosesdə şeiri filmə köçürmək deyəndə ağlıma 2 mərhum insan gəlir. Bunun biri dəyərli Andrey Tarkovski və Kşiştof Kyeslovskidir. Amma bu gün sizə uzun və yorucu bir mütaliə bağışlamaq istəmirəm. Sənəti bu qədər sıxıcı fəaliyyət hesab etməyinizi istəmirəm. Halbuki sənət sıxıcılıqdan və monotonluqdan qaçışın bir hissədir. Bəli, bir kiçik hissəsi hesab etmək olar.

13 Mart 1996-cı ildə Polşanın Varşava şəhərinin Mazowieckie qəsəbəsində bir adam infarkt keçirərək həyata vəda etdi. Onsuz da uzun müddətdir, yorğunluq və stress səbəbilə narahatlıq keçirirdi. Düzəlmək üçün işlərini yoluna qoyduqdan sonra hər şeydən əlini-ətəyini çəkib buraya — doğulduğu qəsəbəyə geri qayıtmışdı. Bu adam — 1941-ci il iyunun 21-də, İkinci Dünya Müharibəsinin ən sərt dövründə doğulub. Uşaqlıq illəri ərzində vərəm xəstəsi olan atası üçün anası və bacısı ilə sanatoriyası olan şəhərləri gəzib. Sovet təzyiqi altında əzilən ölkəsində həyat uğrunda mübarizə aparan, Milenium çağının yaxınlaşdığı və Sovet İttifaqının dağıldığı dövrdə artıq həyatdan yorulan və qabığına çəkilən adam Kşiştof Kyeslovski idi.

1982-ci ildə Polşadakı hərbi komendatura illərində film çəkmək çətinləşmişdi. Siyasi vəziyyət çox ağır idi. Küçələrə SSRİ əleyhinə şüarlar yazılırdı. Bu şüurlar haqda bir film çəkmək istəyirdim. Adətən gecələr yazılan bu şüarları səhərlər ya ağ boya ilə boyayır, ya da düzəliş edib kommunist şüarına çevirirdilər. Bundan əlavə məhkəmələr haqda sənədli film çəkmək istədim. Əslində, bədii film çəkmək istəyirdim, amma buna heç cür imkan yox idi. Məhkəmə mövzusu o dövrlərdə çox aktual idi. Adi bir “günah”a görə böyük cəzalar verirdilər. Misal üçün, küçəyə şüar yazmağa görə iki-üç il iş verirdilər.

Məhkəmə prosesində ədalətsiz qərar çıxaran hakimlərlə müttəhimlərin sifətini çəkmək istəyirdim. Film üçün icazə almağım iki aydan çox çəkdi.

Hər tanıdığımız adam öləndə həyatımızdan nəsə qoparır. Bu günlərdə dünyasını dəyişən, Sovet dönəmində minlərlə qadının idealı olan aktyor Aleksey Batalov kimi.

Batalov yadımda ən çox Kann festivalında Qızıl palma budağı alan “Durnalar uçur” və Oskar qazanmış, sovet dönəminin kult filmlərindən biri “Moskva göz yaşlarına inanmır” filmlərindəki rollarıyla qaldı.

...Aleksey kinorejissor Vladimir Batalovun və teatr aktrisası Nina Olışevskayanın ailəsində doğulub. Uşaq olanda valideynləri ayrılır və anası yazıçı Viktor Ardovla ailə qurur. Onların qonşuları məşhur yazıçılar, şairlər idi: Mixail Bulqakov, Dmitriy Furmanov, Mandelştam.

Anna Axmatova Moskvaya gələndə onlarda qalırdı. Batalov xatırlayır ki, o, Bədaye teatr truppasında aktyor kimi işləyəndə ancaq bir qiyafəti vardı: əsgər qalifesi və çəkməsi. Həssas olan Axmatova üst-başını təzələmək üçün aldığı bütün qonorarı ona verir. Aleksey isə alış-veriş elədiyi dükanın yanında köhnə “Moskviç”i görəndə düşünmədən onu alır.

1. Lars Fon Triyer
“Tarkovskinin niyə möhtəşəm olduğunu izah etmək çətindir, amma məncə onun filmlərinə baxanda sanki adama vəhy gəlir.”

2. Jan Lük Qodar
“Foto gerçəkdir, kino isə saniyədə iyirmi dörd dəfə gerçək.”

3. Federiko Fellini
“Yaxşı filmin qüsurları da olmalıdır. Həyat kimi, insanlar kimi.”

4. Alfred Hiçkok
Filmdəki mənfi qəhrəman nə qədər güclü alınıbsa film də o qədər yaxşıdır.

Marcello Vincenzo Domenico Mastroianni – “italyan sevgili”, “italyan nişanlı” təxəllüslü məşhur aktyor, dahi Fellininin alter-eqosu, Sofi Lorenin daimi tərəf müqabili, aktyor Marcello Mastroianni 1924-cü ilin 28 sentyabrında İtaliyada, Fontana-Liri adlı dağ kəndində xarrat ailəsində anadan olmuşdu. Atası Ottorino Mastroianni kasıb xarrat, anası, yəhudi mənşəli Ida Irolle (İdolson) isə evdar qadın idi. Bir qədər sonra ailə Turinə köçmüş, ailənin ikinci aktyoru, Marcellonun kiçik qardaşı Rudjero da orda doğulmuşdu.

Mastroiannilər ailəsi çox kasib idi. “Mən uzun müddət anamla eyni çarpayıda yatmışam, çünki otaqda yer yox idi. Qardaşlarım bizim yanımızda döşəmədə yatırdılar, atam isə dəhlizdə. Ancaq mən bunda pis heç nə görmürdüm, çünki yaşıdlarım da eyni vəziyyətdə idilər” – Mastroianni uşaqlığını xatırlayanda deyirdi.

Mən həyat yoldaşlarının yüngül əxlaqlı qadınlar kimi geyinməsinə razı olan kişilərin yaşadığı dünyanın bir hissəsi olmaq istəmirəm. Qadının gizli tərəfləri də qalmalıdır.

Şərəf və ləyaqət anlayışının olmadığı bir dövrdə insanların yalnız «söz verirəm» fikrinə istinad etmək olar.

Bu dünyada qadınlar ana olmaq, kişilər isə ailə qurmaq istəmir.

Burada uşaqlar atasının maşınlarının sükanı arxasında özlərini uğurlu insan hesab edir, var-dövlət qazanmaq istəyən digər qrup isə sizə heç kim olduğunuzu sübut etməyə çalışır.

Burada öz dini barədə heç bir anlayışı olmayan insanlar əlinə bir qədəh spirtli içki alıb, riyakarcasına Tanrıya inandıqlarını bildirir.