Körpəyə qulluq və analıq kateqoriyası üzrə məqalələr

Körpələrin sağlamlığı böyük sevincdir. Amma bəzən analar bilməyərəkdən uşaqlarına lazım olmayan süni qidalar verir. Halbuki, Tanrı körpələrə elə doğulan gündən təbii qida, ana südü bəxş edib.
Uşağın düzgün qidalandırılması onun fiziki və əqli inkişafi üçün vacib şərtdir. Odur ki, hər bir valideyn buna həssas yanaşmalıdır. Artıq təsdiq olunub ki, ilk altı ay ərzində körpəyə yalnız ana südü verilməlidir.

Təxminən menstruasiya dövrünün 14-cü günündə toxum hüceyrəsi yetkinləşir və mayalanmaya hazır olur. O, yumurtalıqdan çıxır və uşaqlıq yoluna (fallopian yoluna) düşür, orada isə 24 saata qədər həyat qabiliyyətini qoruyur; əgər mayalanma baş verməsə, toxum hüceyrəsi məhv olur və növbəti menstruasiyada uşaqlıq ifrazatı ilə xaric olur.
Orqazm zamanı kişi qadının uşaqlıq yoluna 200 — 400 mln spermatozoid ifraz edir. Spermanın çox hissəsi geriyə axır, spermatozoidin qadın orqanizmində qalan hissəsi hədəfə çatmır, lakin onun bir qismi uşaqlıq yolu ilə uşaqlıq boşluğuna və oradan da fallopian yollarından birinə daxil olur. Burada spermatozoidlər 48 saat ərzində həyat qabiliyyətini qoruya bilir. Spermanın tərkibində toxum hüceyrəsi pərdəsini aralayan maddə var ki, bu da spermatozoidin ora daxil olmasına imkan yaradır. Bundan sonra digər kişi hüceyrəsi içəriyə daxil ola bilmir. Spermatozoid yumurta ilə qarışır və təkhüceyrəli rüşeym – ziqota əmələ gətirir.

Amerikanın Pediatriya Akademiyası uşaqlar üçün təhlükəli olan qidaların siyahısını açıqlayıb. Akademiya aşağıdakı qidalarla bağlı valideynlərə xəbərdarlıq edib. Beləliklə, uşaqlar üçün təhlükəli olan qida maddələri aşağıdakılardır:
1-HAMBURGER: Hazırlanmasında ən zərərli yağ növü olan doymamış yağlardan istifadə edildiyi üçün hamburger uşaqlarda artıq çəkiyə zəmin yaradır və ürək-damar xəstəlikləri də başda olmaqla bir çox xəstəliyin riskini ciddi şəkildə artırır.
2. KARTOF QIZARTMASI: İçərisində yüksək miqdarda akrilamid maddəsi olduğuna görə tez-tez istifadə olunduqda damar sərtləşməsi, köklük və xərçəngə səbəb olur.
3. RƏNGLİ QƏND: İçində boyaq əmələ gətirən kimyəvi maddələri toplayan qəndlər diş çürüməsi başda olmaqla, köklük, şəkər, ürək-damar xəstəlikləri, xərçəng, yüksək təzyiq, iflic, asma, revmatizm, xroniki yorğunluq sindromu və sümük əriməsinə səbəb olur.

Bu gün valideynələrin qarşısında duran ən çətin vəzifələrdən biri uşaqların yatızdırılmasıdır. Doyunca yatmayan uşaqlarda hövsələsizlik, tələskənlik, huşsuzluq, dolaşıq danışıq, öz davranışına qeyri-tənqidi münasibət, gözlərinin ovuşdurulması kimi hallar tez tez müşahidə edilir. Mütəxəssislər uşaqların yuxusnun xüsusi qayğı tələb etdiyini deyirlər.

1 yaşına qədər körpəmizi ay ay necə bəsləməliyik?

0 — 4 ay Körpə Bəslənməsi:
Körpəniz ağladıqca və acdıqca ana südü verməlisiniz. Ana süddən kəsilərsə və ya qeyri-kafi südü olarsa, ana südünə adaptasiya olan bir əmzik mannası verə bilərsiniz.

Uşaq əmizdirən ananın həyat tərzi
Ananın həyat tərzi süd ifrazına təsir edir. Uşaq əmizdirən ana sağlam həyat tərzi keçirirsə, onun südü çox olur. Uşaq əmizdirən ana lazımınca dincəlməlidir. İşləyən analara doğuşdan sonra pullu məzuniyyət verilir. Uşaq əmizdirən ana imkan varsa doğuşdan sonra 2 həftə bütün gün dincəlməlidir. Belə etdikdə onun qüvvəsi və əmək qabiliyyəti daha tez bərpa olunacaq, süd ifrazı artacaqdır. Bundan sonrakı 4 həftədə də ana çox dincəlməli, ancaq uşağın qayğısına qalmalı və heç bir ağır iş görməməlidir. Ana xəstə deyilsə, doğuşdan sonra 7-ci həftədən başlayıbadi ev işlərini görə bilər, lakin onda da ağır, üzücü iş görmək məsləhət görülmür.

Təqribən hər on uşaqdan biri vaxtından bir qədər tez doğulur. Belə uşaqların çəkisi anadan olanda 2,5 kq-dan az və hətta 1 kq ola bilər. Vaxtından əvvəl doğulmuş uşağa yarımçıq uşaq deyilir. Həmçinin vaxtında doğulub, lakin çəkisi 2,5 kq-dan az olan uşaqlara da yarımçıq uşaqlar deyilir. Yarımçıq uşaq çox zəif olur və onu xüsusi qulluq lazımdır. Uşaq anadan olanda çəkisi 2 kq-dan az olarsa, onu yarımçıq uşaqlar şöbəsinə qoymaq lazımdır, o burada çəkisi 2,5 və ya 3 kq olana qədər qalacaqdır. Yarımçıq uşaqla çox incə rəftar etmək, qucağa götürdükdə ehtiyatlı olmaq lazımdır.

Göbək
Uşaq anadan olanda onun göbəyini qısqacla sıxırlar, bir neçə gündən sonra göbək düşür. Bu vaxt göbəyin üzəri quru, qanlı göz bağlamış olur. Yeni doğulmuş uşağın göbəyinə çox fikir vermək lazımdır, göbək quru və təmiz olmalıdır!
Göbəyə düzgün qulluq etmədikdə o ağır infeksiya ocağı ola bilər.
Göbəyin çıxması göbək ciyəsini düzgün bağlamamaq nəticəsi deyil, bu, anadangəlmə inkişaf qüsurudur.
Göbək dəbəliyi yoxsa və hətta kiçik dəbəlik olduqda belə, kənardan heç bir müdaxilə olmadan bir müddətdən sonra göbək yerinə düşür.

Xayaların şişməsi
Yeni doğulmuş uşaqlarda çox vaxt xaya böyümüş olur; adətən ancaq bir xaya böyümüş olur. Uşaqda xaya hidropsu olub-olmamasını bilmək üçün onu həkimə göstərmək lazımdır, hətta hidrops olduqda belə o, adətən cərrahi müdaxilə olmadan keçib gedir.

Əmzik. Uşağı nə zaman əmzikdən yedizdirməli? Uşaq döş əmə bilmədikdə onu əmziklə yedizdirirlər; beləliklə, əmzik uşağa 3-4 ay davam edən ağır dövrün öhdəsindən gəlməyə kömək edir.
Əmzik taxılmış butulkadan ancaq süd və ya süd qarışığı vermək olar. Duru yeməkləri də butulkadan verən bəzi analar düzgün eləmirlər.
Ana uşağı butulkadan yedizdirdikdə buna döş verəndə olduğu kimi hazırlaşmalıdır. Əllərini təmiz yumalı, paltarını dəyişməli və ya xalat geyməlidir. Uşağı yedizdirəndən sonra çəkmək lazım deyil, çünki butulkanın üzərindəki bölgülərə görə onun içdiyi südün və ya süd qarışığının miqdarını bilmək olar.
Südü hazırlayan kimi ağzı dar, bölgülü butulkaya töküb ağzını rezin tıxacla bağlamaq lazımdır .Uşağı yedizdirənə qədər südü bədən temperaturuna yaxın qızdırmaq üçün o, içərisində ilıq su olan qaba qoyulur. Sonra tıxacı çıxarıb butulkanın ağzına ayrıca qapaqlı bankada saxlanan əmzik taxılır.

Hiss üzvləri hələ uşaq anadan olanda işləyir, lakin tam yox.
Gözlər
Uşaq anadan olanda ilk saatlar onun gözləri hələ tərpənmir. Bir neçə saatdan sonra gözlər birgə tərpənir, lakin uşaq hələ baxmır. Parlaq işıq mane olur, onu qıcıqlandırır və o özünü narahat hiss edir. Buna görə də yeni doğulmuş uşağın olduğu otaqda çox parlaq işıq olmamalıdır. Adətən yeni doğulmuş uşağın gözləri mavi olur. Mavi gözlü uşaqların bir qisminin gözlərində. iki yaşına qədər piqment toplanır və bunlar tündləşib qonur olur, sonralar daha da tündləşə bilər, lakin təzədən mavi olmur.
Uşaq anadan olan kimi həkim yaxud mama uşağın gözlərinə dərman tökür. Bunu uşaq doğuş yollarından keçərkən gözlərinə anadan mikrob düşməsi ehtimalına qarşı edirlər, mikrob düşmüş olsa, gözlərdə iltihab baş verə bilər yaxud uşaq kor olar.Dərman tökməklə bunun qarşısı alınır.
Uşaq anadan olandan sonra bir neçə gün gözlərinin künclərindən çoxlu ifrazat gəlir. Göz qapaqları şişməyibsə və göz almasında qızartı yoxsa, təşvişə düşmək lazım deyil, bu təzə hazırlanmış çobanyastığı dəmləməsinə batırılmış steril pambıqla gündə bir neçə dəfə silməklə keçib gedir. Pambıq əvəzinə təzə yuyulub ütülənmiş ağ parçadan da istifadə etmək olar, lakin eyni pambıq və ya parçadan iki dəfə istifadə etmək olmaz.
Gözlərə yaxşı qulluq etdikdə bir neçə gündən sonra ifrazat kəsilir.

Qulaqlar
Yeni doğulmuş uşağın qulaqları eşidir. İlk günlər uşaq telefon zənginə yaxud asta danışana hələ əhəmiyyət vermir, lakin qapını bərk örtdükdə yaxud küçədən yük maşını keçdikdə səksənir, bəzən səs-küy və bərk səs olduqda ağlayır. Uşağı bərk səsdən və səs-küydən qorumaq lazımdır.