Ədəbiyyat kateqoriyası üzrə məqalələr

Rus ədəbiyyatında Şair və çar arasında dramatik qarşıdurmalar dəfələrlə yaşanıb, bu baxımdan Puşkinlə I Nikolayın münasibətlərinin tarixçəsini xatırlamaq kifayətdir – imperator birinci şairin şəxsi senzoruna çevrilmiş, polis nəzarəti ayırmışdı. Onun hətta xaricə getməsinə də izn vermirdi və s.
Lakin elə həmin imperator jurnal nəşr etmiş, şairdən dueldə iştirak etməməsi barədə vəd almış, Puşkin ölümcül yaralı olduğu zaman həkim yollamış, çoxuşaqlı ailəsini maddi cəhətdən təmin etmişdi.

Rusiyanın hüdudlarını tərk edərək 1922-ci il dekabrın sonunda İstanbula gələn Məhəmməd Əmin  Rəsulzadə Azərbaycan siyasi mühacirətinin Türkiyədə təşkilatlanması işinə praktiki olaraq sıfırdan başlamalı oldu. Çünki həmin dönəmdə İstanbulda Azərbaycan mühacirətinin heç bir nüfuzlu təşkilatı yox idi, mövcud təşkilatlar isə iflic vəziyyətində idi. Məhz bunu nəzərdə tutaraq M.Ə. Rəsulzadə yazırdı ki, “1922-ci ilin sonunda İstanbula gəldiyim günlərdə oradakı Azərbaycan icmasında qarşılaşdığım mənzərə heç də gözləmədiyim bir fəlakət səviyyəsindəydi”.

22iyul Azərbaycanda Milli Mətbuat Günüdür. 1875-ci ilin bu günündə ilk mətbu orqanımız olan “Əkinçi”nin birinci nömrəsi işıq üzü gördü. Bu işdə Azərbaycan jurnalistikasının banisi Həsən bəy Zərdabinin xidmətləri çox olub. Onun hansı çətinliklər hesabına bu qəzeti yaratmasından danışmaq isə artıq olar.
Amma bütün bu işlərdə onun ən yaxın köməkçisi həyat yoldaşı Hənifə xanım Abayeva olub. Tanış olduqları ilk gündən (1872), Zərdabi vəfat etdiyi günə qədər (1907) Hənifə xanım hər bir işdə ona yardımçı olub. Əlindən gələn köməyi əsirgəməyib.

İnsan heyvan və fövqəlinsan arasında bərkidilmiş kəndirdir – uçurum üzərində asılmış bir kəndir.
Çox zaman super-insan (superman) və fövqəlinsan (ali insan) kimi tərcümə edilən “Übermensch” termini Nitsşe tərəfindən ixtira edilməmişdir. “Hyperanthropos” anlamına qədim yunan yazıçısı Lukianın əsərlərində rast gəlinə bilər. Alman dilində isə sözügedən ifadə Nitsşedən öncə Müller, Herder, Novalis, Hayne (Heine) və xüsusən Göte tərəfindən Faust əsərində istifadə edilmişdir. Amerikada Ralf Valdo Emerson (Ralph Waldo Emerson) ali ruh (oversoul) barədə yazmış və ehtimal ki, onun zadəgan xarakterli, özünə inamlı “Üst-insan” obrazı (“Beyond-man”) Nitsşenin fövqəlinsan ideyasına ən böyük (Götenin Faustu istisna olmaqla) təsiri göstərmişdir. Nitsşe isə öz növbəsində, yuxarıda göstərilmiş bütün mənbələr ilə olduqca yaxşı tanış idi.

Qədim və orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı sahəsində xüsusi mövqeyə malik nüfuzlu mütəxəssis və dərin erudisiyalı alim kimi geniş şöhrət qazanan akademik Həmid Araslı çoxsaylı araşdırmaları ilə respublikada ədəbiyyatşünaslığın inkişafına dəyərli töhfələr verib. Azərbaycan ədəbiyyatı tarixinin sistemləşdirilməsi və dolğun mənzərəsinin yaradılması onun mühüm elmi nailiyyətlərindəndir.
AZƏRTAC xəbər verir ki, fevralın 23-ü görkəmli ədəbiyyatşünas, filologiya üzrə elmlər doktoru, akademik Həmid Araslının doğum günüdür.

Neçə vaxtdır, “Həyat sən nə qəribəsən” deyib, şerlərində bizi həyatın qəribəliklərinin seyrinə daldıran, “Sızlar yada düşəndə ürəyimin telləri, o mehriban, o əziz tələbəlik illəri” deyib, hamımızı o gözəl tələbəlik illərinə qaytararaq bizdə nostalji hisslər yaşadan, “Kaş millətdə ruh yaşasın” və ya “Özünü qoru, xalqım” deyib, xalqda vətənpərvərlik hissləri aşılayaraq, onları daim ayıq- sayıq olmağa, torpaqları qorumağa səfərbər edən, “Tələsin insanlar əldən tutmağa, tələsin ömür edib sən yaşamağa” deyib insanları yaxşılıq etməyə, ülviyyətə səsləyən, “Həm həqiqət, həm əfsanə, məhəbbət” deyərək bizi saf, ülvi məhəbbətə çağıran bir şairimiz -Xalq şairi Cabir Novruz üçün qəribsəmişik.Vəfatından illər keçsə də, heç vaxt unudulmur, daim xatırlanır.

O, türk, Şərq və Avropa ədəbiyyatlarını, fəlsəfəsini dərindən mənimsəmiş və bütün bu təsirləri şeirlərində yaradıcı şəkildə əks etdirərək orijinal şair kimi ədəbiyyat tariximizdə özünə layiq yer tutmuşdur.
Türkün nəğməsi
Türkün tökülən qanları bihudə gedərmi?
Diqqətlə düşün, yoxsa bu qan həpsi hədərmi?
Dörd ildə verilmiş bu qədər can hədər olmaz,
Məfkurə yolunda tökülən qan hədər olmaz.

Məhmət Akif XX əsrin ən böyük türk şairidir. Mən bir zamanlar Azərbaycan milli marşını yazmaq fikrinə düşdüm. Bunun üçün dünyanın nə qədər milli marşı varsa, hamısını diqqətlə oxudum, təhlil etdim. Nəhayət, qərara gəldim ki, Məhmət Akifin yazdığı milli marşa bərabər milli marş yoxdur. Hələ onun “Çanaqqala şəhidləri” şeirini demirəm. Dünyaya şəhidi ondan gözəl təsvir edən ikinci bir şair gəlməmişdir.
İSTİQLAL MARŞI
Qorxma, sönməz bu şəfəqlərdə süzən al bayraq;
Sönmədən yurdumun üstündə yanan ən son ocaq.
O mənim millətimin ulduzudur, parlayacaq;
O mənimdir, o mənim millətimindir ancaq.

Saib Təbrizi — XVII əsrdə yaşamış, mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan, Azərbaycan türkcəsi və fars dilində yazıb-yaradan klassik Azərbaycan ədəbiyyatının ən tanınmış nümayəndələrindən biri.
Mirzə Məhəmməd Əli Saib Təbrizi 1601-ci ildə Təbriz şəhərində doğulmuş və ibtidai təhsilini də burada almışdır. Atası Mirzə Əbdürrəhim tacir idi və məşhur təzkirəçi Nəsrabadinin yazdığına görə, dərin etibar qazanmışdı. Ata babası Şəms əd-Din Məhəmməd Təbrizi bütün şərq dünyasında «Qələmi şirin» adı ilə tanınmış çox mahir xəttat idi.