Ədəbiyyat kateqoriyası üzrə məqalələr

Ədəbiyyatın ən ağrılı səhifələrindən biridir Cavid əfsanəsi. Romantik ədibin həyatı həqiqətən bir əfsanəyə bənzəyir. Dramaturgiyada mənzum faciə janrını yaratdığı kimi, taleyin qismətindən özünün şəxsi həyatı da faciələr içində keçib.

Azarbaycan ədəbi dilinin ümumxalq dili asasında formalaşması dövrünün ilk mərhələsini (XIII-XIV əsrlar) Nəsimi yaradıcılığı yekunlaşdırır. Onun fəaliyyəti ilə ədəbi-bədii dil özünün tarixi gücünü bütünlüklə nümayiş etdirir. Azarbaycan dilinin formalaşdığı bir dövrdə yaşayıb-yaradan Nəsimi adəbi dilimizin xüsusiyyətlərini əks etdirmiş, onun sabitlaşməsinə, inkişafına əsaslı təsir göstərmişdir. «Şair zəmanəsinin irəli sürdüyü problemləri həll etmək təşabbüsündə olmuş, ədəbi dilə xas olan keyfiyyətlari gözləmiş, xalq dili ilə özündən əvvəlki yazı dili arasında bir vəhdət yaratmış, onların vahid ədəbi normada birləşdirilmasində mühüm rol oynamışdır,»  Nəsimi leksikası üzərində geniş tədqiqat işi aparmış Cahangir Qəhrəmanov belə bir faktı bir daha təsdiq edir ki, «dilimizin milli xüsusiyyətini, onun orijinallığını özündə mühafizə edən leksik vahidlərin əksəriyyəti birinci növbədə feillərdən ibarətdir.

Müasir Türk ədəbiyyatında cümhuriyyətin qurulmasından sonra, yəni 1923-cü ildən etibarən Qərbi Avropanın təsiri altında bir sıra şeir topluluqları formalaşmağa başlamışdır. Bu topluluqlardan biri də türk cəmiyyətində vacib və əhəmiyyətli ictimai-siyasi hadisələrin, sosial, mədəni dəyişikliklərin baş verdiyi zaman dilimində, XX əsrin ilk yarısında ortaya çıxan Qərib ədəbi cərəyanı və ya «birinci yeni şeiri”dir. Orxan Vəli Kanık, Oktay Rüfət Horozcu və Melih Cövdət Anday üçlüsünün təmsilçiliyi ilə yaradılan Qərib hərəkatı cümhuriyyət sonrası türk şeirinin dönüş nöqtələrindən biri hesab olunmuşdur.

Fyodor Mixayloviçgildən qayıdanda ürəyimdə fərəh aşıb-daşırdı. Yadımdadır ki, evə qədər bütün yolu sevinc içində, yoldan ötənlərə fikir vermədən yüksək səslə deyirdim:
  – İlahi! Mən necə xoşbəxtəm! Görəsən, bu doğrudur? Görəsən, yuxu deyil ki? Doğrudanmı, Fyodor Mixayloviç mənim ərim olacaq?!
  Küçədəki adamların səs-küyü məni bir az bu fikirlərdən ayırdı və qohumumuzgilə qonaq getməli olduğumu xatırladım. Əmim oğlu Mixail Nikolayeviç Snitkinin doğum günü idi. Mən piroq almaqdan ötrü şirniyyat dükanına girdim. Ürəyim fərəhlə coşub-daşırdı. Hamı mənə xeyirxah və mehriban görünürdü, mən də hamıya xoş sözlər demək istəyirdim. Özümü saxlaya bilmədim və piroq satan alman qıza dedim:

Dünyanın ən qədim, zəngin və rəngarəng sahələrindən biri olan Azərbaycan mək­təb və pedaqoji fikir tarixində özünə layiqli yer tutan Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin “Hacı Daşdəmir”, “Dağılan tifaq”, “Bəxtsiz ca­van”, “Pəri cadu”, “Millət dostları”, “Kimdi müqəssir?”, “Ac həriflər”, “Xəyalat”, “Qa­dın­­­lar bayramı”, “Ağac kölgəsində”, “Köhnə dudman”, “Çox gözəl”, “Padşahın mə­həb­bə­­ti”, “Sağsağan”, “Ağa Məhəmməd şah Qacar” və başqa dram əsərləri şirin dili, mə­na­lı gülüşü, aydın təşbihləri, dərin mə­na­sı, yüksək ideyası ilə oxucunun nəzərini cəlb edir.

Bu gün Azərbaycan estetik poeziyasının ən güclü nümayəndələrindən olan nakam taleli şair Mikayıl Müşfiqin anım günüdür. 1908-ci ilin bu günündə anadan olmuş şair qısa ömür yaşamasına baxmayaraq, çağdaş Azərbaycan poeziyasının banilərindən birinə çevrildi. Təsadüfi deyil ki, Müşfiqin anadan olduğu tarix Azərbaycanda Şairlər Günü kimi qeyd olunur.