Məşhur qadınlar kateqoriyası üzrə məqalələr

İngiltərə və Fransa arasında çoxdankı (XII-XV əsrlər) müharibə tarixə Yüzillik müharibə adlı ilə daxil olsa da, o, yüz ildən çox davam edib və hər iki ölkənin başına saysız-hesabsız müsibətlər gətirib. Döyüş meydanlarında bir-birinin ardınca məğlubiyyətə uğrayan Fransa, demək olar, bütün cəngavərlərini itirir. Fransa torpaqlarını bir-birinin ardınca zəbt edən ingilislər fransız xalqını amansızcasına qarət edir və sıxışdırırdılar. Paris artıq düşmənin əlində idi. Növbə fransızların sonuncu istinadgahına, ingilislər tərəfindən mühasirəyə alınmış Orlean şəhər-qalasına çatır.

Nə İngiltərə, nə də qiyamçı yerli feodallar tərəfindən Fransa tax-tacının qanuni varisi kimi qəbul edilməyən şahzadə (dofin) Karl Valua svitası və azsaylı qoşunu ilə birlikdə kiçik Şinon qəsrinə çəkilərək, xalqının əzab-əziyyətinə və əzilməsinə aciz halda tamaşa edirdi. Bir sözlə, belə davam etsə, Fransa müstəqil dövlət kimi Avropanın xəritəsindən tamamilə silinəcək…

Məşhur aktrisa, SSRİ Xalq artisti Alisa Freyndlix 1934-cü il dekabrın 8-də Sankt-Peterburqda (Leninqrad) dünyaya göz açıb. Atası Bruno Freyndlix əslən alman idi, ulu babaları I Pyotrun dövründə Rusiyaya köçmüşdülər. Atası Leninqrad Teatr Texnikumunu bitirdikdən sonra teatrda çalışırdı. Anası Ksenya Fyodrova da əvvələr aktisa olmuş, ancaq sonra teatrdan uzaqlaşaraq bankda mühasib işləmişdi. 

II Dünya müharibəsi başlayandan sonra Alisa Freyndlixin valideynləri ayrılırlar. Atası alman olduğu üçün Daşkəndə sürgün edilir. Alisa anası ilə blokadaya alınmış Leninqradda ağır günlər keçirirlər. Müharibədən sonra atası Leninqrada qayıdır. Amma o artıq başqası ilə evlənmişdi. Bu nikahdan Alisanın bir bacısı da dünyaya gəlir. Sonralar onlar çox yaxın rəfiqə olurlar. Atası da Alisaya sevgisini əsirgəmir və sənət seçimində ona istiqamət verir.

«Mən heç vaxt ciddi xəstəlik keçirməmişəm. Qulağımın və gözümün zəifləməsi adi haldır. Əsas odur ki, indi gənclik dövrümdən daha iti və ağıllı düşünürəm. Bu sözlər 104 yaşında dünyasını dəyişən italiyalı alim-neyrobioloq Nobel mükafatçısı Rita Levi Montalçiniyə aiddir.

Rita Levi Montalçini 1909-cu ildə İtaliyanın Turin şəhərində varlı yəhudi ailəsində dünyaya göz açıb. Gənc Rita tibb elminə dərin maraq göstərib və ali təhsilini də bu yöndə oxuyub. 1936-cı ildə universiteti bitirəndən sonra İtaliyanın faşist hakimiyyəti ölkənin yəhudi əsilli əhalisinə elmi və pedoqoji fəaliyyəti qadağan edir.

Odur ki, gənc alim öz yataq otağını labortoriyaya çevirib, toyuq embrionları üzərində təcrübələr aparmağa başlayır. Faşist ordusu İtaliyadan çəkiləndən sonra Rita uzun müddət həkim kimi çalışır, qaçqınları müayinə edir.

Mari Adelaida Nieli 1833-cü ildə İtaliyanın şimalında çəkməçi ailəsində dünyaya gəlir. Qızcığazın 5 yaşı olduqda ailə Turinadan Florensiyaya, 12 yaşı olduqda isə Monte-Karloya köçür. Bu köçmələr adi yerdəyişmə arzusundan irəli gəlmirdi. Məşhur və bacarıqlı ayaqqabı ustası Niel qızlarının gələcəyini yaxşı şəkildə təmin etmək üçün daha zəngin müştərilər axtarışında idi. Lakin 1895-ci ildə o dünyasını dəyişir və ailə himayəsiz qalır. 12 yaşlı Mari anasına kömək etmək üçün işləməyə başlayır.

Qısası, o böyüdükdən sonra seçiminə görə peşmanlıq duymadığını deyib. Erkən yaşlarından Mari daim öz parlaq libasları ilə seçilirdi və onları özü tikirdi. Hələ kiçik uşaq olan Marini atelyelərdə şagird olaraq işə götürürdülər. Dərzilik sənətinə yiyələnən Mari Monte-Karloda böyük populyarlıq qazanır.

Bənazir Bhutto (21 iyun 1953 – 27 dekabr 2007) Pakistanın tanınmış dövlət və siyasi xadimi, ölkənin keçmiş Baş Naziri olmuşdu.

Bənazir Bhutto ilk dəfə 1988-ci il seçkilərində qələbə qazanaraq baş nazir postuna yiyələndikdən 20 ay sonra hərbi qüvvələrin köməyi ilə ölkə başçısı Qulam İshaq Xan tərəfindən vəzifəsindən uzaqlaşdırılır.

1993-cü ildə ikinci dəfə Pakistanın baş naziri seçilən xanım Bhutto üç il sonra baş verən siyasi qalmaqallar nəticəsində yenidən vəzifəsindən kənarlaşdırılmışdı. Bununla yanaşı, o Böyük Britaniyanın keçmiş koloniyası olan müsəlman Pakistanına rəhbərlik edən ilk qadın siyasi xadim kimi tarixə düşüb.

1999-cu ildən etibarən Dubayda sürgün həyatı yaşayan Bənazir Bhutto, səkkiz illik bir dövrdən sonra 2007-ci il oktyabr ayının 18-də yenidən Pakistana geri qayıtmağa müvəffəq olub. Onun ölümünə gəldikdə isə 27 dekabr 2007-ci ildə, 54 yaşında olarkən Pakistanın Ravalpindi şəhərində seçki mitingində çıxış edərkən sui-qəsd nəticəsində öldürülüb. Faciə 8 yanvar 2008-ci ildə Pakistanda parlament seçkiləri ərəfəsində baş vermişdi.

ABŞ və dünyanın nüfuzlu bankir qadını
Janet Yellen – 2014-cü ilin fevral ayından etibarən ABŞ Federal Ehtiyat Sisteminin (FES) rəhbəridir. Bu zamana qədər isə 4 il müddətində FES şurasının sədrinin müavini vəzifəsinə sahib idi. FES dünyanın ən nüfuzlu mərkəzi bankı hesab edilir və onun tarixi 1913-cü ildən başlayır. Həmin ilin dekabr ayında Mərkəzi bank funksiyalarına sahib, həmçiin ABŞ-ın bütün Bank sistemini tənzimləyən xüsusi federal agentlik yaradılır.

Janet 13 avqust 1946-cı ildə Bruklində dünyaya gəlib və amerika-yəhudi ailəsində tərbiyə alıb. Onun anası – Anna Rut Yellen evdar qadın, atası – Culis Yellen isə professional terapevt idi. Janet Hamilton məktəbini qızıl medal ilə bitirir və bunun ardınca Braun universitetinə daxil olur. 4 illik təhsildən sonra 1967-ci ildə fərqlənmə ilə bakalavr diplomunu əldə edir. O 1971-ci ildə Yale universitetində fəlsəfə üzrə doktorluq dərəcəsini müdafiə edir. Şəxsi həyatına gəldikdə isə qeyd etmək lazımdır ki, o 2001-ci ildə iqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına laureat olan məşhur amerikalı iqtisadçı Corc Akerlof ilə evlidir. Onların oğlu Robert də həmçinin valideynlərinin yolu ilə gedir və o Uorik universitetinin dosentidir.

Bu məqalədə Varşava gettosundan 2500 uşağı xilas etmiş bir qadın haqqında danışacağıq. Bu qadını adını İrena Sendlerdir. 2007-ci ildə onun namizədliyi Sülh üzrə Nobel mükafatına təqdim edilməmişdən öncə demək olar ki, bir çoxları onun şücaətindən xəbərsiz idi. Çox təəssüf ki, o mükafata layiq görülmür.

İkinci Dünya Müharibəsi zamanı İrena Sendler səhiyyə idarəsinin Varşava bölməsinin əməkdaşı kimi Varşava gettosuna gedir və burada xəstə uşaqlara nəzarət edirdi. O öz səlahiyyətlərindən istifadə edərək 2500 uşağı gettodan çıxara bilmiş və beləliklə də, onların həyatını xilas etmişdir.

İkinci Dünya müharibəsi zamanı o həmçinin gizli təşkilat olan Yəhudilərə kömək şurasının (Zegota) üzvü idi. O gettoya daxil olmaq üçün özü və tərəfdaşı İrena Şultsz üçün Varşavanın edpidemiyaya nəzarət departamentindən rəsmi giriş ərizəsi almışdı. Onlar hər gün gettoya gəlir və uşaqları getto sərhədlərindən kənara çıxarmaq üçün lazım olacaq vacib əlaqələr yaradırlar. İrena Sendler rəfiqəsi ilə yanaşı gettoya uşaqlar üçün qida, dərman, pul və geyim gətirirdi.

Elvira Nabiullina – Rusiya Mərkəzi bankının sədri olmaqla Rusiyanın ən uğurlu və nüfuzlu qadınlarından biridir. O öz professionallığı və strateji düşüncə tərzi sayəsində Rusiya iqtisadiyyatı tarixində əsas qadın bankir adını almışdır və Rusiyanın biznes mühitini yaxşıya doğru dəyişməyə qadir olmuşdur. Mərkəzi bankın sədri ölkə iqtisadiyyatı üçün özünün qeyri-standart qərarları və sərt xarici görünüşü ilə Rusiya hakimiyyətində ən paradoksal şəxsiyyət hesab olunur.

Bioqrafiyası
Elvira Nabiullina 29 oktyabr 1963-cü il tarixində Başqırdıstanın paytaxtı Ufa şəhərində adi tatar ailəsində dünyay gəlib. Atası Sahibzadə Saitzadaeviç sadə sürücü, anası Züleyxa Hamatnurovna isə cihazqayırma zavodunda aparat işçisi idi. Valideynləri daim məşğul olduğundan gələcək bankiri təhsilli qadın olan nənəsi böyüdürdü və məhz onun sayəsində Elvira və qardaşı İrek məktəbdə əlaçı dərəcəsinə sahib idilər və müəllimləri ilə yanaşı, valideynlərinə də əlavə qayğı yaratmırdılar.

Wu Yahong – çinli milyarder qadın dünyanın ən varlı qadını adına sahibdir. O 1964-cü ildə Çunçin şəhərində dünyaya gəlib və qızcığaz kiçik yaşlarından layihələşdirmə və inşaat işləri ilə maraqlanırdı. Məhz buna görə də o 16 yaşında Çinin ən prestijli ali təhsil müəssisələrindən biri olan Şimal-Qərb Sənaye universitetinə qəbul olmuş və 1984-cü ildə oranı bitirmişdir.

Gələcəyin milyarder qadını 4 il ərzində alət zavodunda mühəndis, bundan sonra isə “Çinin şəhər qəzetində” jurnalist olaraq çalışır. Bir neçə ildən sonra isə həmin qəzetin baş redaktoruna çevrilir, lakin bununla eyni zamanda məşhur biznesmen, investor və rieltorlardan müsahibə götürməyə davam edir. Bundan başqa o, Çində bu sahəni daha yaxından öyrənmək üçün əlavə olaraq developper şirkətində işə düzəlir.

Bu rəssam artıq uzun illərdir ki, özünü incəsənətə qurban verir, həyatını riskə ataraq, qalmaqallı layihələr ərsəyə gətirir. Əsrarəngiz sərgiləri baş gicəlləndirir, qan dondurur, göz qamaşdırır. Bu günlərdə Marina Abramoviç saytların birində 661 min 452 dollar toplayıb, öz yeni dəlisov peşəkar layihələrini həyata keçirməyə başladı. Layihələrə Ledi Qaqanın meşədə çılpaq videoroliki, Cey-Zi ilə duet və digərləri aid idi.

14 yaşı olanda anasının tapançası ilə “rus ruleti” oynayırdı
Bu hadisəyə Robert Ulisonun “Marina Abramoviçin həyatı və ölümü” adlı pyesində ətraflı yer verilib. Əsərdə onun anası ilə gərgin münasibəti ətraflı təqdim olunub. Yeniyetmə Marina anası ilə hər davasından sonra tapançanı oğurlayıb, içərisində cəmi 1 patron saxlayırdı. Fırladıb, özünə atəş açırdı. Xoşbəxtlikdən 14 yaşlı qız bu təhlükəli təcrübələrdən sağ qurtula bilirdi. Taleyin hökmünə bax ki, 2011-ci ildə Abramoviç adıgedən tamaşada öz anasının obrazını canlandırıb.